این چاقوکشی تعجب ندارد
هادی عظیمی
فعال سیاسی اصلاح‌طلب و کارشناس آموزش‌وپروش
منبع: کانال تلگرام راهبرد
انتشار یک فیلم درگیری دختران نوجوان و چاقو داشتن یکی از آنها بازتاب زیادی در افکارعمومی داشته است. این نوع اتفاقات را باید نوک کوه یخی دانست که در حال بیرون آمدن است و به‌تدریج خود را بیشتر می‌نمایاند. این نوجوان و جوانانی که امروز در خیابان راه می‌روند و تفاوت عمیق خود را تبلیغات رسمی نشان می‌دهند، محصول آموزش و پرورش و روندهای فرهنگی و تبلیغی سال‌های اخیر هستند.
سال‌هاست ظاهر جامعه ما با باطن آن تفاوت اساسی پیدا کرده است و حال کم‌کم زمان آن رسیده که باطن اصلی جامعه خود را نشان دهد و بر ظاهر تحمیل کند. اندکی تامل در وضعیت پوشش، گفتار و رفتار جوانان و نوجوانان و توجه به اندیشه‌های آنان نشان می‌دهد که با وضعیتی متفاوت روبه‌رو هستیم که نهادهای آموزشی و فرهنگی امروز ما آمادگی کافی برای برنامه‌ریزی در شرایط موجود را ندارند و همچنان با تکرار برنامه‌های آزمایش‌شده کوشش می‌شود واقعیت‌ها پنهان شود.
بحران تربیت در عمق جامعه ایران وجود دارد و نشانه‌های خود را بروز می‌دهد. اما آیا بیان اینکه جامعه با بحران تربیت روبه‌رو شده است، اذعان به غیردینی بودن نهادهای آموزشی و فرهنگی رسمی کشور است؟ برای مثال، در حال حاضر کلیه امور مربوط به آموزش‌وپرورش از گزینش و استخدام معلمان، تالیف کتب درسی و... براساس معیارهای نظام جمهوری اسلامی تدوین شده‌اند. عمده معلمان نیز از اقشار مذهبی جامعه استخدام شده‌اند و دیدگاه‌های دینی دارند.
ولی تربیت‌یافتگان آموزش‌وپرورش تفاوت اساسی و ماهوی با برنامه‌ها و تبلیغات رسمی دارند. رسانه‌ها و نهادهای متفاوتی نیز در زمینه تبلیغات دینی برنامه‌های گسترده‌ای را اجرا می‌کنند و تلاش می‌شود از همه ابزارها برای رشد دینداری در سطح جامعه استفاده شود؛ ولی گویی ار قضا سرکنگبین صفرا می‌افزاید و شاهد نتیجه عکس هستیم.
حال این پرسش مهم مطرح می‌شود که اگر در شرایط موجود با بحران تربیت روبه‌رو هستیم، دلیل این بحران چیست و عوامل تاثیرگذار آن کدامند؟ آیا نباید در فضای تعاملی پیرامون آن گفت‌وگو کرد و نقش آموزش‌وپرورش و کلیه عوامل دخیل در ان اعم از مدرسه، رسانه، خانوده و... و دلیل کژکاردی آنها بررسی ودبه عوامل موثر دیگر در این زمینه پرداخته شود؟
اگر نتوانسته‌ایم نسلی مطابق با معیارهای رسمی تربیت کنیم و حتی شور و شوق ملی و مذهبی ابتدای انقلاب اسلامی را تضعیف کرده‌ایم، آیا نباید دراین زمینه آسیب‌شناسی صورت گیرد؟ در حال حاضر، در وزارت آموزش‌وپرورش ببیشترین تعداد بخشنامه‌ها و برنامه‌ها در بخش معاونت پرورشی است و تلاش مضاعفی در مدارس، مساجد و رسانه‌های رسمی برای سوق دادن جوانان به ارزش‌ها و هنجارهای رسمی وجود دارد که نشانه‌های بسیاری از شکست آنها دیده می‌شود.
بحران تربیت موجود تا حد زیادی به نگاه غلط به انسان نشات می‌گیرد که می‌خواهد با سخنرانی دین و ارزش‌های اخلاقی را رشد دهد. کثرت موجود در جامعه و سبک‌های متفاوت زندگی را نادیده می‌گیرد و آزادی انسان در انتخاب سبک زندگی را نفی می‌کند.
نقش نهادهای آموزشی، فرهنگی و تبلیغی ما همچون پروکروستس، افسانه‌ای یونانی، است که رهگذران را به بهانه مهمان‌نوازی به خانه خود می‌برد و روی تختی می‌خواباند و اگر از طول تخت کوتاه‌تر بودند، آن‌قدر آنها را می‌کشید یا بدنشان را بر روی سندان با چکش می‌کوبید تا هم‌طول تخت شوند، و اگر بلندتر از تخت بودند از پاهایشان می‌برید تا به اندازه تخت درآیند.
نهادهای رسمی آموزشی و فرهنگی نیز با نفی کثرت موجب ایجاد مقاومت شده‌اند و بحران را آفریده‌اند. زیرا در شناخت بحران مشکل دارند و همه افراد را یکسان در اندیشه و پوشش می‌دانند و می‌خواهند. در برابر این فشار، مقاومتی به وجود آمده که در عصیان نسل جوان هویدا است.
مهم‌ترین مثال این نوع واحد دانستن انسان‌ها در آموزش‌وپرورش به صورت ملموس مشاهده می‌شود. سند تحول آموزش‌وپرورش (زیربنایی‌ترین سند آموزش‌وپرورش) براساس آیه۹۷ سوره نحل (مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ/ هركس از مرد يا زن كار شايسته كند و مؤمن باشد قطعا او را با زندگى پاكيزهاى حيات [حقيقى] بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مىدادند، پاداش خواهيم داد) “حیات طیبه” را هدف این نهاد قرارداده است.
سند فوق که سند رسمی و پایه آموزش‌وپرورش محسوب می‌شود، “حیات طیبه” را که وعده خداوند به انجام‌دهندگان عمل صالح است، بر دوش آموزش‌وپرورش قرار می‌دهد. همین نگاه را در کنار تربیت‌شدگان آموزش‌وپرورش بگذاریم و تفاوت آنها را نشانه بارز بحران تربیت بدانیم. در واقع، سند فوق آموزش‌وپرورش درجایگاهی قرار داده که باید به وعده خداوند به بندگان صالحش جامه عمل بپوشاند؛ امری که حتی بر دوش پیامبران نیز نبوده است. همین نیز باعث می‌شود نقش آزادی انسان را کمرنگ و بی‌رنگ می‌شود و به ایجاد مقاومت در بین دانش‌آموزان می‌انجامد و بر بحران تربیت می‌افزاید.
جامعه ایران با بحران عمیق در “مساله تربیت” روبه‌روست. برای همین، با گسست نسلی در امر هنجارها روبه‌رو هستیم و هنجارهای اجتماعی از نسل‌های قبلی به نسل‌های جدید انتقال نیافته است. همین زنگ خطر را به صدا درآورده است. هر زمانه‌ای ویژگی‌های خاص خو د را دارد و در شرایط فعلی بدون در نظر گرفتن شرایط موجود و تغییر در اهداف و برنامه بر شدت بحران می‌افزاید.
ما با بحران تربیت روبه‌رو هستیم و نباید از چاقوکشی یک دختر نوجوان تعجب کنیم. این زنگ خطر مدت‌هاست به صدادرآمده است و التهاب باطن جامعه در حال نشان دادن خود در ظاهر جامعه است. این صحنه‌ها به مرور زمان بیشتر و بیشتر می‌شوند؛ مگر آنکه نگاه به انسان تغییر یابد و واقعیت‌ها پذیرفته شوند.
