پیام‌های منطقه‌ای انحلال حشد‌الشعبی
دکتر صلاح‌الدین هرسنی*
 |
چهارشنبه ۱۲ تير ۱۳۹۸
جهان صنعت
حشد‌الشعبی به نیروهای شبه‌نظامی عراق گفته می‌شد که در کنار ارتش این کشور برای مبارزه با داعش سازماندهی شد. حال در شرایطی که نظم سیاسی تقریبا با‌ثباتی در عراق پسا‌داعش آغاز شده است، عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق طی دستور‌العمل ۱۰ بندی دستور انحلال این نیروی شبه‌نظامی را صادر کرد.
چرایی تصمیم به انحلال این نیروی شبه‌نظامی قبل از هر چیز مربوط به ضرورت ثبات و سامان سیاسی و همچنین امنیت پایدار در عراق پسا‌داعش است. به واقع عراق تحت رهبری و زعامت نسل جدید رهبران خود آن هم بعد از عبور از یک دوره کامل نظم دیکتاتوری و آنارشیک ناشی از فتنه و ترکتازی‌های داعش، به چنین ثبات و امنیت پایداری نیا‌زمند است و همین ضرورت، دلیل اصلی انحلال حشد‌الشعبی و قرار گرفتن آن زیر نظر فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق بوده است.
البته در این بین تنها عادل عبدالمهدی تنها فرد مطرح در میان نسل جدید رهبران عراق نیست که به انحلال این نیروی شبه‌نظامی رضایت داده. علاوه بر او، ایاد علاوی و مقتدا صدر نیز بر ضرورت این انحلال تاکید داشته‌اند. در این ارتباط علاوی انحلال حشد‌الشعبی را به مثابه دروازه تحقق دولت مدنی در عراق می‌داند و مقتدا صدر نیز موجودیت این نیروی مردمی خارج از چار‌چوب دولت را باعث مشکلات بزرگ و بروز تبعات منفی تلقی می‌کند. در ارتباط با شرایط منطقه نیز این نکته در‌خور توجه است که ادامه و استمرار این نیروی شبه‌نظامی می‌توانست با توجه به شرایط منطقه و رقابت‌های ژئوپلیتیکی حاکم بر آن، موجب بازگشت یک دوره دیگر از برقراری نظم آشوب و آنارشیک در عراق شود. این ادعا بیشتر در ارتباط با همگرایی و همسویی و تعلقات راهبردی حشد‌الشعبی با ایران است. واقعیت آن است که تدارک و سازماندهی حشد‌الشعبی قبل از چیز مرهون حمایت‌های ایران بود و ایران بدان جهت به آرایش و سازماندهی این نیروی شبه‌نظامی روی آورد که آن را همچون نیرویی لجستیک و موثر به عنوان بخشی از محور مقاومت در مبارزه با داعش و همچنین برای بی‌اثر‌سازی نفوذ بدخیم بازیگران فرا‌منطقه‌ای، بازیگری نظیر آمریکا می‌دانست. جدای از این، ایران اعتقاد داشت که در کنار حشد‌الشعبی می‌تواند به جایگاه‌یابی و تعیین‌کنندگی نفش خود در مناسبات و معادلات عراق پسا‌داعش امیدوار باشد.
به عبارت دیگر حشد‌الشعبی مجرای نفوذ تهران به بغداد بود و همین ارزیابی از معادلات عراق پسا‌داعش با محوریت حشد‌الشعبی و تهران بود که سبب شد تا نسل جدید رهبران عراق و مشخصا عادل عبدالمهدی به انحلال این نیروی شبه‌نظامی و قرار گرفتنش زیر نظر فرماندهی کل نیروهای مسلح تهران رضایت دهند.
مهم‌ترین پیام این تصمیم جدید مقامات عراق در انحلال حشد‌الشعبی آن است که عزم آنها برای جلوگیری از فتنه و آشوب و برقراری نظم آنارشیک آن‌هم بعد از یک دوره کامل بی‌نظمی جدی است و دیگر آنها اجازه نمی‌دهند که خاک کشورشان عرصه‌گاه منازعات و اقدامات مخرب علیه کشور‌ها و هویت‌های متعارض شود. محققا پیام مقامات عراق در این تصمیم متوجه ایران نیز هست، به این معنی که با مسدود‌سازی گذرگاه و مجرای نفوذ ایران یعنی حشد‌الشعبی، از حجم نفوذ تهران در بغداد کاسته و در نهایت با هدف برقراری نظم و سامان و ثبات سیاسی در عراق پسا‌داعش این مسیر بسته خواهد شد.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌‌الملل
.(JavaScript must be enabled to view this email address)
