رقبای «اوباما»، علیه مذاکرات هسته‌یی

جدال امریکایی بر سر تحریم و توافق

اقلیت جمهوریخواه کنگره امریکا هنوز هم با امیدواری مخالفت خود را با مذاکرات هسته‌یی با ایران ادامه می‌دهند. آن‌ها دوباره دست به کار شده‌اند و روز سه‌شنبه قرار است وندی شرمن از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده امریکایی برای دادن توضیحاتی درباره مذاکرات هسته‌یی با امریکا در جلسه نمایندگان حاضر شود و این درست در شرایطی است که برخی منتقدان کاخ سفید در کنگره امریکا در پی مشروط کردن متن نهایی توافق احتمالی با ایران به تایید کنگره هستند. این تلاش هر چند با توجه به غلبه تعداد نمایندگان موافق دولت در کنگره بیهوده به نظر می‌رسد اما در عین حال جمهوریخواهان نیز با توجه به در پیش بودن انتخابات می‌ان‌دوره‌یی کنگره امریکا چندان ناامید نیستند که با تحرکات امروز خود در مقام اقلیت کنگره بتوانند زمینه ایجاد مشکلی جدی برای دولت اوباما را در ماه‌های بعدی هموار سازند، البته به شرط آنکه بتوانند در انتخابات میان دوره‌یی که اواخر آبان ماه و چند روز پیش از اتمام مهلت توافق ژنو برگزار می‌شود، اکثریت کنگره را از دست رقیب دموکرات خارج کنند. جلسه مشترک کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا با وندی شرمن در شرایطی تشکیل می‌شود که ادوارد رویس، سرپرست کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا با انتقاد از تمدید چهارماهه مذاکرات هسته‌یی ایران در بیانیه‌یی گفته که «من تمدید این مذاکرات را پیشرفت نمی‌بینم. اینگونه به نظر می‌آید که ایرانی‌ها با حمایت رهبرشان زمان لازم برای پیشروی به سمت ۱۹۰ هزار سانتریفیوژ را به دست آورند.» جلسه روز سه‌شنبه کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در شرایطی تشکیل خواهد شد که پنج سناتور امریکایی در حال اعمال فشار بر کاخ سفید هستند تا پیش از دستیابی طرفین مذاکره‌کننده به هرگونه توافق جامع و نهایی رییس‌جمهوری امریکا خود را به جلب نظر مساعد نمایندگان و سناتور‌ها ملزم سازد. این موضع‌گیری‌ها در شرایطی است که باراک اوباما، رییس‌جمهور امریکا به دلیل توافق بر سر تمدید مذاکرات با ایران به‌شدت از سوی رقبای داخلی جمهوریخواه خود مورد فشار و انتقاد قرار گرفته است. جمهوریخواهان هر چند از دولت اوباما به دلیل مذاکراتش با ایران انتقاد می‌کنند و می‌گویند که کنگره متوجه شروط مذاکرات هسته‌یی ایران است و تلاش می‌کند تا بر تلاش‌های مقامات مذاکره‌کننده غلبه کند اما در عین حال معترف هستند که این تلاش‌ها نمی‌تواند جایگزینی برای عملکرد رییس‌جمهور باشد. اکنون سناتورهای تندروی امریکایی دو خواسته جدی را پیش روی دولت اوباما قرار داده‌اند که البته تاکنون نتوانسته‌اند پاسخ درخوری از سوی دولت در این خصوص دریافت کنند. اول اینکه آن‌ها معتقدند که جزییات این مذاکرات باید برای نمایندگان سنا و مجلس نمایندگان امریکا فاش شود و در خواسته دوم خود نیز خواهان ارزیابی توافق‌های صورت گرفته توسط نمایندگان شده‌اند. این در حالی است که مذاکره‌کنندگان کشورمان نیز از سوی رقبای داخلی خود با مطالباتی مشابه مواجه شده‌اند. از جمله سناتورهای حامی تصویب طرح لزوم تصویب توافق امریکا با ایران در کنگره امریکا «باب کراکر»، عضو کمیته روابط خارجی است. از این سناتور امریکایی به دلیل نقش مهمی که در اعمال فشار بر ایران داشته به عنوان «معمار تحریم‌های ضد ایرانی» یاد می‌شود. سنانور کراکر ضمن انتقاد از عملکرد دولت اوباما در مذاکرات اظهار داشته که اگر توافقی میان طرفین صورت گرفته باید جزئیات آن به صورت باز و شفاف اعلام شود. براساس این طرح، اوباما سه روز پس از توافق نهایی با ایران باید متن توافق را به کنگره ارائه کند. پس از آن، اعضای کنگره ۱۵ روز برای بررسی توافق و ۱۵ روز دیگر برای تصمیم‌گیری درباره مخالفت با آن مهلت دارند. در صورت مخالفت کنگره، تمامی تحریم‌های تعلیق شده علیه ایران بازمی‌گردد. خبرگزاری فرانسه دو روز پیش درباره فشار‌ها به دولت اوباما نوشته بود که اکثریت نمایندگان جمهوریخواه مجلس نمایندگان امریکا خواسته‌هایی مشابه با سناتورهای جمهوریخواه دارند و معتقدند که هرگونه توافق هسته‌یی با ایران و اجرای طرح لغو تحریم‌های وضع شده علیه ایران باید به تایید نمایندگان کنگره برسد. در چنین شرایطی کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در حالی خود را برای برگزاری جلسه مشترک با وندی شرمن آماده می‌کند که ادوارد رویس، سرپرست این کمیته در بیانیه خود مدعی شده که ایران از حامیان تروریسم بین‌المللی است و با تکیه بر همین ادعا از دولت خواسته که در توافق با کشورمان دست به «راستی‌آزمایی»‌های بیشتری بزند. هر چند که دولت امریکا در این شرایط قسمت مهمی از کنگره را در جریان مذاکرات هسته‌یی با کشورمان در مقابل خود می‌بیند اما اشتیاق برخی از شرکت‌های امریکایی برای ورود به بازار ایران و سرمایه‌گذاری‌ مشترک در این عرصه شاید بتواند در مقام یک نیروی کمکی دست دولت را بگیرد. چه آنکه همزمان با این موضع‌گیری‌ها در کنگره امریکا، شرکت بوئینگ از توافق با ایران‌ایر برای تامین قطعات یدکی هواپیما بعد از ۳۵ خبر داد. هر چند شرکت بویینگ هنوز نمی‌تواند مستقیما به ایران هواپیما بفروشد اما مقامات این شرکت قبلا عنوان کرده بودند که نسبت به تحقق چنین معامله‌یی در آینده امیدوار هستند. در همین حال دولت امریکا نیز تاکنون نشانه‌یی دال بر عقب‌نشینی در برابر رقبای داخلی خود در جریان مذاکره هسته‌یی با ایران نشان نداده است. ناظران بین‌المللی بر این باورند که ادامه حضور دموکرات‌ها در راس دستگاه حاکمه امریکا با شرایطی که برای این کشور در داخل و خارج به وجود آمده است تا حد زیادی به مثبت بودن نتیجه مذاکرات هسته‌یی با ایران بستگی دارد. حتی برخی می‌گویند که این موضوع از لحاظ درجه اهمیت برای دولت اوباما بعد از موضوع بیمه عمومی در مباحث داخلی امریکا قرار دارد. معلوم نیست در جلسه روز سه‌شنبه کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا با حضور وندی شرمن، معاون جان کری چه خواهد گفت و چه اطلاعات جدید را به رقبای داخلی خود ارائه خواهد کرد. اما با توجه به آنچه که دولت امریکا روز پنجشنبه از جزییات مذاکرات هسته‌یی منتشر کرده است، اصولا این جلسه نیز نباید برای نمایندگان اقناع‌کننده باشد. چرا که در گزارش روز پنجشنبه دولت امریکا چیز جدیدی بیش از آنچه که تاکنون منتشر شده و قبل از آن مقامات ایرانی همچون محمدجواد ظریف نیز بر آن تاکید کرده‌اند، دیده نمی‌شود. این نشان از آن دارد که دولت امریکا هم قصد چندانی برای عقب‌نشینی در برابر رقبای داخلی خود ندارد، همان‌گونه که در ایران نیز دولت تاکنون چنین رفتار کرده است. نشانه آن را هم باید در این سخن باراک اوباما دید که به‌صراحت گفته است که اگر کنگره قانونی تصویب کند که شامل وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران باشد، آن را وتو می‌کند. در روزهای گذشته برخی از اعضای کنگره امریکا گفته بودند در دیدار با جان کری، وزیر خارجه امریکا، برداشتشان این بوده که او به وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران چراغ سبز نشان داده است و آن را برای واداشتن تهران به دستیابی به یک توافق، مفید می‌داند. وزارت خارجه امریکا این اظهارات را به‌شدت تکذیب کرد و گفت این اعضای کنگره، تصورات خود را نقل کرده‌اند. نکته امیدوار‌کننده دیگر در امریکا برای افق مذاکرات هسته‌یی هم ترکیب مجلس سنا است که در آن حزب دموکرات حائز اکثریت کرسی‌ها است. وضعیتی که باز هم می‌تواند عاملی بازدارنده در مقابل منتقدان دولت کنونی امریکا باشد. با این حال تهدید اساسی اینجاست که اواخر آبان ماه و چند روز پیش از پایان مهلت توافق ژنو، انتخابات میان دوره‌یی کنگره امریکا برگزار خواهد شد و اینجایی است که جمهوریخواهان می‌توانند ترکیب سنا را به نفع خود و به ضرر سیاست‌های دولت تغییر دهند.