چه کسی آمار دقیق کشته‌شدگان زلزله را می‌داند؟

شنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۱
نحوه پوشش خبری و عملکرد مسئولان در اطلاع‌رسانی درباره زلزله هفته قبل آذربایجان باعث سردرگمی مردم شده است.
به گزارش قانون، یک هفته از زلزله آذربایجان می‌گذرد و هر روز آمار متفاوتی از سوی مسئولان از تعداد کشته شدگان داده می‌شود. هلال احمر، پزشکی قانونی و وزارت بهداشت هرکدام چیزی می‌گویند، حتی افراد ورزشکار و هنرمندی که این روز‌ها به مناطق زلزله زده رفته‌اند، آمار دیگری از تعداد کشته‌گان می‌دهند.
این آمارهای متفاوت و همچنین نحوه پوشش زلزله توسط صدا وسیما انتقاد کار‌شناسان را درباره پوشش خبری و مدیریت بحران در پی داشته است. کار‌شناسان معتقدند عملکرد مسئولان دولتی به گونه‌ای بوده که بیشتر سردرگمی مردم را در پی داشته است.
دو روز قبل مدیرکل سازمان پزشکی قانونی آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه تنها مرجع ارائه گزارش متوفیان در کشور طبق قانون، پزشکی قانونی است گفته که آخرین آمار اطلاعات فوت شدگان زلزله آذربایجان شرقی تاکنون به ۲۱۴ نفر رسیده و اسامی و مشخصات این تعداد را نیز اعلام کرده و گفته که از مجموع اسامی ۲۱۴ قربانی زلزله استان آذربایجان شرقی، ۵۴ تن بیش از ۶۰ سال و ۳۰ تن کمتر از ده سال سن داشته‌اند.
همچنین معاون عمرانی استانداری آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه آمار کشته‌شدگان در آذربایجان شرقی از ۲۵۳ نفر بیشتر نشده، تأکید کرده که براساس آخرین آمار‌ها در زلزله اخیر ۲۵۳ نفر کشته شده‌اند. ضمن اینکه معاون اول رییس جمهور آمار ۲۵۳ نفری جان باختگان زلزله را تائید کرده است.
در عین حال دو روز بعد از وقوع زلزله وزیر بهداشت در صحن علنی مجلس از کشته شدن ۳۰۶ نفر در زلزله آذربایجان خبر داده و گفته بود که «تعداد فوتی‌های زن و کودک در بیمارستان‌ها ۲۱۹ مورد و تعداد مردان فوتی در بیمارستان‌ها ۴۹ مورد بود که روی هم رفته ۲۶۸ مورد فوتی در بیمارستان‌ها هستند تعدادی از مردم نیز هنگام زلزله فوت شده‌اند که براساس آخرین آمار کل فوتی‌ها ۳۰۶ مورد بوده است.»
یک روز بعد از گفته‌های وزیر بهداشت، مدیرکل ستاد بحران آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه تلفات حدود ۳۰۰ نفری غیررسمی است، گفته که براساس آمار رسمی تاکنون ۲۲۷ نفر کشته شده‌اند و جالب اینکه گفته که آمار‌ها درباره کشته شدگان ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر غیررسمی است.
جالب اینکه وزیر بهداشت در مقابل این آمارهای متفاوت اعلام کرده که وزارت بهداشت نام و نام خانوادگی و مشخصات ۳۰۶ کشته زلزله آذربایجان را در اختیار دارد و رئیس سازمان پزشکی قانونی نیز آمار وزارت بهداشت را قبول کرده است. ضمن اینکه در برخی روستا‌ها به علت نبود اکیپ پزشکی قانونی با تأیید مرگ توسط پزشک مردم اجساد را دفن کردند. خانم وززیر تاکید کرده که آمار کشته‌های زلزله آذربایجان شرقی‌‌ همان ۳۰۶ نفری است که در مجلس اعلام کردم.
همچنین وزیر بهداشت گفته که سازمان پزشکی قانونی نیز این مسئله را پذیرفته و آمار این سازمان را اصلاح کرده است. وزیر بهداشت گفته که بنده خودم در یکی از روستا‌ها سر صحنه حاضر بودم، به عنوان مثال در یکی از روستا‌ها ۲۷ جنازه روی دست مردم مانده بود و پزشکی قانونی حضور نداشت به همین علت قبل از حضور تیم پزشکی قانونی با تأیید مرگ افراد توسط پزشک مردم اجساد را دفن کردند.

عملکرد ضعیف صداو سیما
پیش از این نیز عملکرد صداوسیما درباره زلزله آذربایجان مورد انتقاد قرار گرفته بود تا حدی که محمود عاطفی (مدیر کل امور مجلس صداوسیما) با حضور در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد این رسانه به نمایندگان توضیح داد و البته در کمال تعجب نایب رییس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرد که گزارش ارائه شده از سوی نماینده صدا و سیما در خصوص این سازمان در نحوه پوشش و اطلاع‌رسانی مورد بررسی و رضایت اعضای کمیسیون قرار گرفت.
این ابراز رضایت در حالی بود که علیرضا منادی سفیدان نماینده مردم تبریز از جمله معترضان عملکرد صدا و سیما است و گفته که مردم از انعکاس خبری صدا و سیما در خصوص زلزله روز شنبه بسیار گله‌مند بودند و علی‌رغم اینکه شب گذشته صد‌ها نفر زیر آوار بودند، در برنامه‌های تلویزیونی و سحرگاهی اشاره‌ای به وقوع این فاجعه نشد و از مردم خواسته نشد که در دعاهای خود، زلزله‌زدگان را مد نظر داشته باشند.
انتقاد‌ها از عملکرد صدا وسیما وقتی بیشتر شد که تلویزیون با پخش «خنده‌بازار» در روزی که در آذربایجان عزای عمومی اعلام شده بود باعث افزایش انتقاد‌ها از عملکردش شد. این نحوه عملکرد صدا وسیما در حالی بود که رسانه‌های خارجی پوشش گسترده‌ای به اخبار زلزله آذربایجان دادند.
به هرحال عملکرد رسانه ملی و مسئولان در پوشش خبر و اطلاع‌رسانی درباره این بحران نشان داد که خلاهای اساسی در بحران مدیرت در کشور وجود دارد.