داستان انزوا

اوج بازرگانی زمینی و دریایی ایران در دوران ساسانیان و صفویان بود. هر دو فاقد ‎متحد استراتژیک بودند. بهمین دلیل با بازرگانی، مبادلات اقتصادی و ائتلاف‌های موقت سیاسی کوشیدند بر ‎انزوا پیروز شوند. اینان می‌دانستند که در دفاع از ایران ‎تنها هستند، پس باید از ‎انزوا در جهان پرهیز کنند.

نیاکانمان از تجارب تاریخی دریافته بودند که استفاده سنجیده از جایگاه ژئواستراتژیک ایران می‌تواند بر قدرت کشور بیفزاید. تاکید بر بازرگانی با همسایگان و همکاری‌های سیاسی تاکتیکی با قدرت‌های بزرگ جلوه چنین سیاستی بود; سیاستی که به تناوب رونق اقتصادی و قوام فرهنگی را به ارمغان می‌آورد.

امروزه اما سیستم به گونه‌ای روزافزون خود را به محور مسکو-پکن وابسته ساخته، ‎نه شرقی نه غربی ایدئولوژیک را به ‎بلی شرقی نه غربی تبدیل کرده و کشور را در ورطه ‎انزوای اقتصادی انداخته. جای شگفتی نیست که روسیه و چین از درگیری امریکا در خاورمیانه شاد می‌شوند ولی ایران تقاص پس می‌دهد!

حضرات متوجه نیستند که ‎انزوا ، کشور را را دچار ‎فرسایش ژئوپلیتیکی کرده. طرح مفاهیمی بی‌معنی مثل ‎نقطه شکست نمی‌تواند فاجعه را نشان دهد چرا که در سیستم‌های ایدئولوژیک نقطه شکستی وجود ندارد: همواره پیروزی است و بس! کشور اما «مردِ بیمار» منطقه شده؛ نتیجه ‎فرونشست است و ‎تجزیه ایران!

‌‎انزوا (Isolation) با ‎تنهایی (Loneliness) متفاوت است. ایران در دفاع از خود «در بزنگاه‌ها» معمولا ‎تنها و بی‌یاور بوده، ولی به دلیل جایگاه مهمش در غرب آسیا، ‎منزوی نبوده. «تنهایی در دفاع» واقعیتی برآمده از ‎ژئوپلیتیک ایران است؛ «انزوا از جهان» اما ریشه در ‎ایدئولوژی حاکم دارد!

«در بزنگاه‌ها» حامی مطمئن در میان قدرت‌های بزرگ نداری؟ پس با همه آنان رابطه داشته باش و آنجا که می‌طلبد، همکاری کن. کشوری که «در بزنگاه‌ها» تنهاست، باید بدنبال همکاری اقتصادی و ائتلاف موقت سیاسی با دیگران باشد. بدون چنین روابطی ‎توسعه شکل نمی‌گیرد و بدون ‎توسعه ایران فرومی‌پاشد!

در منطقه با همسایگان خود در ایجاد شبکه‌های بازرگانی-تجاری شریک شو! از مشارکت سیاسی و اقتصادی با همسایگان بویژه ترکیه، عربستان و پاکستان استقبال کن. ادعای داشتن ‎حوزه نفوذ داری؟ آن را با درهم تنیدگی با بازارهای پیرامونی، از مرز چین تا کرانه دریای مدیترانه، به ‎حوزه منافع تبدیل کن!

کشوری که در خارج از مرزها متحد نیرومند ندارد، باید ‎حقوق شهروندی را پاس بدارد و آزادی‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را رعایت کند. ‎انزوا اما همه این حقوق را به بهانه ‎دشمن پایمال می‌کند. خفقان سیاسی، محدودیت‌های اجتماعی، ‎خود کفایی و ‎اقتصاد دستوری از دل ‎انزواگرایی بیرون می‌آید!

درک ‎تنهایی استراتژیک کلید مبارزه با ‎انزواگرایی است. پذیرش ‎هم شرقی هم غربی در خارج و رعایت ‎حقوق شهروندی در داخل پیامد مستقیم چنین درکی است. ملت ایران در دفاع از کشور خود ‎تنها بوده و هست، اما سرانجام بر این واپسین ‎انزوا پیروز می‌شود؛ چرا که تاریخِ ایران، تاریخِ ضد انزواست!

توییتر آرش رییسی‌نژاد