هفت نکته درباره جنبش “ما”

عصاره پیام جنبش “ما”(مهسا - امینی) را می توان در محوری‌ترین شعار آن یافت؛ “زن، زندگی، آزادی”. زنان و مطالبه ایشان یعنی مخالفت با حجاب اجباری، زندگی به معنای اصرار ورزیدن بر حق زیست اخلاقی و شرافت‌مندانه در جامعه، و آزادی با تاکید بر حق انتخاب آزادانه و آگاهانه سبک زندگی شهروندان به دور از تحمیل های ایدئولوژیک- مذهبی حکومت.

جنبش “ما ” بیش از هر چیز صبغه فرهنگی- اجتماعی دارد. بعد از تجربه جنبش‌های سیاسی (۷۸ و ۸۸) و اقتصادی (۹۶ و ۹۸) اینک جامعه شاهد تبلور خواست فرهنگی زنان این سرزمین یعنی لغو قانون حجاب اجباری، برچیده شدن گشت ارشاد و نفی هر گونه برخورد آمرانه حکومت با پوشش زنان جامعه است.

جنبش “ما” از طبقه متوسط برآمد. همان طبقه‌ای که پیشران توسعه در بسیاری از جوامع محسوب می‌شود ولی متاسفانه در یک دهه گذشته به دلیل سیاست تنش‌زای حکومت در عرصه مناسبات جهانی بیش از پیش نحیف و حاشیه‌ای شده است. طبقه‌ای که موجب شد در روزهای نخستین، جنبش ماهیتی کاملا آرام و خشونت‌پرهیز داشته باشد.

جنبش “ما” با همراهی ستودنی زنان و مردان آغاز شد و مطالبات مشخصی را ارائه کرد. جنبش همچنین با تسری یافتن به حدود یکصد شهر در کشور فراگیری وسیعی را از خود به نمایش گذاشت. مرگ تراژیک مهسا امینی و بازنمایی وسیع آن در شبکه‌های اجتماعی بر گستره‌ی حمایت‌های مردمی حتی در خارج از ایران افزود و یکی از ماندگارترین جنبش‌های این مرز و بوم را رقم زد.

جنبش “ما” نشان داد که تا اطلاع ثانوی “تحقیر” و “بی‌اعتمادی” دو مسئله اصلی جامعه ایران هستند. حکومت به نحوی سیستماتیک دست اندرکار طرد، تحقیر و حاشیه‌نشین کردن اقشار مختلف است و بی‌اعتمادی هر روز بیش از پیش بر شکاف میان جامعه با حکومت می‌افزاید. عصیان جوانان و زنان ایرانی در این روزها نشان از ترکیب نامیمون این دو مولفه و حضور خشونت‌های عریان در عرصه جامعه دارد.

جنبش “ما” بر بستری از انحلال نهادهای مدنی، بی‌اعتباری جناح‌های سیاسی و ناامیدی از اصلاح فرآیندهای حکمرانی شکل گرفت. سرمستی حکومت  یکدست شده آن چنان بود که متوجه نشد در مواجهه با دهه هشتادی‌هایی که در تنگناهای اقتصادی، انسداد سیاسی و محدودیت‌های اجتماعی چیزی برای از دست دادن ندارند باید مداراجویی بیشتر و مدیریت عقلانی‌تری را به کار برد. 

جنبش “ما” اگر چه آرام و مسالمت‌آمیز شروع شد ولی بسیار زود به خشونتی گرایید که حکومت آغازگر آن بود. اگر این جمله درست باشد که؛ “جنگ زمانی آغاز می‌شود که سیاست پایان می‌یابد”، اکنون می‌توان این هشدار اسف‌بار را مطرح ساخت که ما به پایان سیاست نزدیک می‌شویم! حتی اگر جنبش کنونی هم سرکوب شود خشم انباشت شده در زمانی بسیار کوتاه‌تر از این دیگر بار فوران خواهد کرد.

#مهسا_امینی
#جنبش_ما