چرا جهان به سمت نظام چندقطبی نرفت؟

صرف نظر از نتیجه جنگ اوکراین، این جنگ نابودی گفته‌های بسیاری درباره تغییر نظام تک قطبی و تبدیل آن به نظام چند قطبی یا اصلا بدون هیچ قطبی را نشان داد.

از زمانی که برای اولین بار این گفته مبنی بر کاهش قدرت آمریکا و ظهور قدرت‌های جدید مطرح شد، نشانه‌های متعددی در راستای تایید این مقوله بروز کرد. از جمله آنها بحران مالی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۸ است که باعث شد این کشور از عراق خارج شود.

اما جنگ اوکراین به تمام گفته‌ها درباره پایان عصر سیطره آمریکا و رفتن به سمت جهان چند قطبی پایان داد؛ چرا که شیوه مدیریت نبرد از سوی واشگتن برای مقابله با حمله روسیه به اوکراین و سرعت و قدرت تحرک این کشور میزان قدرت این کشور در نظام بین‌المللی را ثابت کرد.

در سطح سیاسی و دیپلماتیک واشنگتن طی چند روز توانست متحدان خود را بسیج کند تا مسکو را در عرصه بین‌المللی منزوی کند و در سطح اقتصادی توانست از طریق اعمال مجموعه تحریم‌های بی‌سابقه‌ای دولت بزرگی مانند روسیه را از سیستم مالی بین‌المللی جدا کند.

اما در سطح نظامی، واشنگتن توانست صدهزار سرباز را در مرزهای ناتو با روسیه طی مدت زمانی کوتاه بسیج کند. برتری تسلیحات آمریکایی که به اوکراین سرازیر شد نیز نشانه دیگری از میزان شکافی است که واشنگتن را از نزدیک‌ترین رقبای خود متمایز می‌کند. در این راستا موشک‌های جاولین توانستند زیان‌های شدیدی به تانک‌های روسی، ستون فقرات نیروی نظامی روسیه، وارد آورند. هم‌زمان موشک‌های استینگر نیز توانستند نیروی هوایی روسیه را در میدان نبرد کنار بزنند با وجود این که آمریکا نسل قدیم آنها را ارائه کرد.

فراتر اینکه عملکرد شوکه کننده نیروهای روسیه هم در سطح برنامه‌ریزی و هم کارآیی پایین رزمی و نیز شکست آنها در تامین نیازهای لوجستیکی در جریان مقابله با نیرویی بسیار ضعیف‌تر از خود سطح واقعی این نیروها را نشان داد. نیروهایی که خواستار رقابت برای رهبری جهان هستند.

این بحران همچنین وزن واقعی چین در عرصه بین‌المللی را نشان داد. پکن علاوه بر یکه خوردن از روش اداره جنگ و تحقیر روسیه از سوی واشنگتن، کاملا در کمک کردن به متحد روس خود ناتوان به نظر رسید. در برابر برتری قاطعانه اقتصادی، تکنولوژیکی و نظامی غرب به نظر می‌رسد چین در بحران اوکراین تنها از جان سالم به در بردن خود راضی خواهد بود.

آنچه گفته شد به این معناست که هنوز راه درازی تا ظهور نظام چند قطبی در پیش داریم؛ اما مشکل ما اینجاست که چگونه مشتاقان ظهور این نظام جدید را به این نتیجه گیری متقاعد کنیم و آنها را متوجه کنیم که پیروزی روسیه و چین درصورت وقوع برای ما عواقب کمتری نسبت به ادامه سیطره آمریکا نخواهد داشت.

نویسنده: مروان قبلان
العربی الجدید
دیپلماسی ایرانی