احتمال صدور حکم بازداشت پوتین به اتهام جنایات جنگی

صدای آمریکا: فرستاده ویژه سابق آمریکا در دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی می‌گوید همه چیز در مورد حمله روسیه به اوکراین نشان می‌دهد که این تجاوز، نقض کامل کنوانسیون‌های ژنو است؛ کنوانسیون‌هایی که روسیه به آن پیوسته و مدعی است که از آن حمایت می‌کند.

استیون رپ که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ فرستاده ویژه آمریکا در دادگاه جنایات جنگی بود، گفت: «از بمباران‌های روسیه، به خصوص آن چه در ماریوپل شاهد بودیم، بنظر میرسد که این بمباران‌ها برای حمله به زیرساخت‌های غیر نظامی از جمله بیمارستان‌ها و مدارس و سرپناه‌های کودکان به منظور راندن جمعیت غیر نظامی و ارعاب مردم صورت گرفته است که بر اساس قوانین جنگ، غیرقانونی است.»

او همچنین گفت: «وقتی همه شواهد و قرائنی را که اکنون در مورد ماریوپل در دست داریم به یک دادگاه ارائه دهیم، کاملا مطمئنم که شاهد رأی دادگاه در جهت محکومیت جنایات جنگی خواهیم بود.»

استیون رپ گفت: «در این وضعیت که جنایات جنگی روسیه در مقیاس گسترده‌ای ثابت شده فکر می کنم این اجتناب‌ناپذیر است که کیفرخواست، علیه روسیه به حکم بازداشت علیه ولادیمیر پوتین منجر شود.»

گفتنی است جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، نیز روز ۲۶ اسفند رئیس جمهوری روسیه را جنایتکار جنگی خوانده و از کنگره ایالات متحده برای کمک‌های بیشتر به اوکراین درخواست کمک کرده بود.

مشروح این مصاحبه در زیر آمده است:

پرسش: تبعات تصمیم آمریکا برای «نسل‌کشی دانستن» کشتار اقلیت مسلمان روهینگا توسط دولت میانمار چیست؟

برای دولت میانمار پیامدهای جدی دارد. این دولت پس از کودتای ۱۳ ماه پیش دست به نقض گسترده حقوق بشر علیه مردم خود زده است. اما این بسیار مهم است که پاسخگویی در مورد جرم عظیم نسل‌کشی علیه مردم روهینگیا وجود داشته باشد. ارتش کماکان از استفاده واژه روهینگیا خودداری می‌کنند تا نشان دهد که این اقلیت بخش مشروعی از ملت میانمار نیست. پاسخگویی به این قتل عام ضروری است و احتمال این که میانمار بدون این که موضوع مربوط به این جنایت را حل کند، بدون این که این اقلیتی را که کنار گذاشته شده‌اند به آغوش ملت بازگرداند و برای آنها در آینده کشورشان نقشی قائل شود، بتواند به جامعه ملت‌ها بازگردد به نظر من غیرممکن است. بنابراین، من فکر می‌کنم این یک پیام بسیار مهم از دیدگاه سیاست آمریکا است.

پرسش: آیا آن چه در حمله نظامی روسیه به اوکراین شاهدش بودیم با تعریفی که در حقوق بین الملل از جنایات جنگی داریم همخوانی دارد؟

خوب از ظاهر بمباران‌های روسیه، به ویژه آنچه در ماریوپل شاهدش بودیم، اینطور بنظر میرسد که این بمباران‌ها برای حمله به زیرساخت‌های غیر نظامی از جمله بیمارستان‌ها و مدارس و سرپناه کودکان به منظور راندن جمعیت غیر نظامی و به منظور ارعاب مردم صورت گرفته است که بر اساس قوانین جنگ غیرقانونی است. حمله عمدی به غیرنظامیان غیرقانونی است. استفاده از بمباران بی رویه‌ای که هیچ تمایزی ایجاد نمی‌کند که آیا هدف غیرنظامی یا نظامی است یا استفاده از نیروی نامتناسب علیه اهداف نظامی غیرقانونی است. همه چیز در مورد این عملیات خاص نشان می‌دهد که این نقض کامل کنوانسیون‌های ژنو است که روسیه آن را تصویب کرده است و می‌گوید از آن حمایت می‌کند.

البته اثبات آن در دادگاه چالش برانگیز است، زیرا روس‌ها می‌توانند بگویند: «اهداف ما مطلقا نظامی بودند»، اما این غیرمنطقی است. وقتی شواهد نشان داده می‌شود، وقتی ادعای آنها که اهداف‌شان چه بوده را در کنار واقعیتی که رخ داده می‌گذاریم گمان می کنم عملیات آنها با یک عملیات حمله نظامی کاملا ناهماهنگ است. بنابراین من فکر می‌کنم که ماجرای اوکراین به طور خاص یک جنایت جنگی است. در شرایط جنگی دیگر فقط به این دلیل که غیرنظامیان کشته می‌شوند، هر چند این خودش هولناک است، به خودی خود ثابت نمی‌کند که یک جنایت جنگی رخ داده است. شما باید بتوانید تعمدی بودن حملات و اینکه این حملات بی رویه و یا نامتناسب بودند را نشان دهید. این مقیاس‌ها همواره سفید و سیاه نیستند و در آن ها همیشه کمی خاکستری وجود دارد و اثبات آن در یک دادگاه کیفری نیاز به اثبات فراتر از یک شک معقول دارد. بنابراین اگر می‌خواهید استنباط کنید، هیچ نتیجه گیری معقولی وجود ندارد که بتواند به بی‌گناهی اشاره کند.

اما وقتی ما همه شواهد و قرائنی را که اکنون در مورد ماریوپل در دست داریم به یک دادگاه ارائه دهیم من کاملا مطمئنم که ما شاهد رأی در جهت محکومیت جنایات جنگی خواهیم بود.

پرسش: با اعلام کیفرخواست علیه روسیه آیا این وقت ولادمیر پوتین خواهد بود که باید پاسخگو باشد یا اینکه همه امرای ارتش او باید بابت جنایات جنگی مسئول باشند؟

بدیهی است که این پرسش که چه کسی مسئول است موضوعی است که نیاز به بررسی بیشتر از نظر زنجیره فرماندهی دارد. اغلب در دادگاه‌های بین المللی ما با این سوال مواجه هستیم که چه کسی واقعا در کنترل است و گاهی اوقات شنیع‌ترین جنایات توسط نیروهای نیابتی و یا نیروهایی در یک کشور دیگر انجام می‌شود و اینکه نهایتا چه نهادی مسئول است. اما در اینجا ما آن ابهام را نداریم. این نیروها همگی تحت فرماندهی مستقیم رئیس جمهور روسیه و وزارت دفاع او و رئیس ستاد کل او قرار دارند و بدیهی است که از نظر درک این که کجا زنجیره فرماندهی و فرماندهی‌های عملیاتی مسئول هستند و کجا کدام فرماندهان محلی مسئول هستند، آن تشخیص بخش اساسی این کیفرخواست را تشکیل می‌دهد. اما من فکر می کنم در این وضعیت که جنایات جنگی روسیه در مقیاس گسترده‌ای ثابت شده ما شاهد بوده‌ایم که ارتش روسیه مرتکب این جنایات شده بنابر این من فکر می‌کنم این اجتناب ناپذیر است که کیفرخواست علیه روسیه به حکم بازداشت علیه ولادیمیر پوتین منجر شود.

پرسش: آیا عدم به رسمیت شناختن دادگاه کیفری بین المللی توسط واشنگتن تلاش دولت آمریکا را برای اجرای عدالت در قبال نسل کشی مسلمانان در میانمار و جنایات جنگی روسیه در اوکراین پیچیده‌تر می‌کند؟

من فکر می‌کنم مخالفت دولت قبلی و مورد تحریم قرار دادن دادگاه کیفری بین‌المللی به توانایی آمریکا به حمایت ما از این نهاد لطمه زده است. هیچ بحثی در این باره وجود ندارد. از سوی دیگر، قطعنامه‌ای در سنا سه‌شنبه گذشته به اتفاق آرا با حمایت سناتور گراهام به تصویب رسید که خواستار حمایت آمریکا از این نهاد در این پرونده شد. دادگاه کیفری بین المللی صلاحیت قضایی دارد زیرا اوکراین در سال ۲۰۱۴ این صلاحیت قضایی را به رسمیت شناخت و دادگاه کیفری بین‌المللی می‌تواند این اختیارات قضایی را چه با حکم دادگاه و چه با ارجاع به کشور‌های عضو اعمال کند. و ۴۱ کشور از دادگاه کیفری بین المللی خواسته‌اند که این را بر عهده بگیرد. به عنوان مثال، اگر من در کانادا مرتکب جرمی بشوم، کانادایی‌ها تصمیم می‌گیرند که کجا می‌خواهند مرا تحت پیگرد قانونی قرار دهند.

اگر پوتین در اوکراین مرتکب جرم شود، اوکراینی‌ها تصمیم خواهند گرفت که او را در کجا تحت پیگرد قانونی قرار دهند. آنها مدت‌ها پیش تصمیم گرفتند که وقتی صحبت از جنایات جنگی می‌شود، پوتین می‌بایست در دادگاه کیفری بین‌المللی تحت پیگرد قانونی قرار گیرد. بنابراین من فکر می‌کنم بجاست ما از این نهاد حمایت کنیم و قانون به ما این اجازه را می‌دهد. بدیهی است که ما عضویتی در این نهاد نداریم، اما به دادگاه کیفری بین المللی در دو مورد دستگیری جنگ سالاران آفریقایی در دوران دولت اوباما کمک کردیم. ما می‌توانیم در حوزه‌های گوناگون مانند انجام تحقیقات، حمایت دیپلماتیک و استفاده از تحریم‌ها کمک کنیم و کشورها دیگر را مجاب کنیم که قبل از لغو یا تعلیق تحریم‌هایی که علیه‌شان وضع شده، به احکام این نهاد تمکین کنند. ما می‌توانیم همراه با متحدین‌مان که همه آنها بخشی از دادگاه کیفری بین‌المللی هستند در این مورد مفید واقع شویم.