گزارشی از کنفرانس «ایران و گذار از استبداد»

سازمان حقوق بشر ایران وبینار دوروزه‌ای را تحت عنوان «ایران و گذار از استبداد» با هدف اعلام شده انتقال مباحث آکادمیک و تخصصی به بدنه جامعه ایران و ایجاد گفت‌وگو میان شهروندان و متخصصان حوزه‌های مختلف برگزار کرده است.

به گزارش صدای آمریکا، نخستین روز این وبینار روز دوشنبه ۱۱ بهمن با شرکت شش تن از کارشناسان و فعالان مدنی - از جمله محمود امیری مقدم مدیر سازمان حقوق بشر ایران،‌ مجید توکلی کنشگر و پژوهشگر سیاسی،‌ رجینا پائولوس وکیل در امور جنایات بین‌المللی، و راجر گریفین تئوریسین سیاسی و پروفسور تاریخ مدرن در دانشگاه آکسفورد بروکس- برگزار شد.

محمود امیری مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران و برگزار کننده این وبینار ، در آغاز این وبینار گفت، ۴۳ سال پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی این حکومت کم‌ثبات محسوب می‌شود و مشروعیت حکومت بین مردم روز به روز کمتر شده است.

وی با اشاره به مسائلی همچون «نقض فاحش حقوق بشر، سوء استفاده از قدرت، بی‌کفایتی مسئولان،‌ فساد گسترده اقتصادی، و افزایش فقر و نابرابری» گفت این مسائل آینده را برای جمهوری اسلامی نامطمئن کرده است.

در این سمینار مجازی سوالاتی از سوی خبرنگار صدای آمریکا در رابطه با راه حل عملی رسیدن به یکپارچگی و همسویی اپوزیسیون مطرح شد و برخی از حاضران در این وبینار، از جمله مجید توکلی، به آن پاسخ دادند.

آقای توکلی با اشاره به این که برای گذار از استبداد «همبستگی» ضرورت ندارد، گفت: «ما اگر دنبال این باشیم که همه نیروها را همگرا کنیم، اساسا گذاری اتفاق نخواهد افتاد. گذار باید بر اساس یک جنبش پیشرو باشد.» وی افزود: «اگر به عنوان مقدمه به دنبال همبستگی برویم، اساسا برنامه گذار را تعطیل کرده‌ایم. در بخشی از فرایند گذار ما به همبستگی هم خواهیم رسید.»

وی با اشاره به این که برای یک جنبش اجتماعی فراگیر نمی‌توان «خرده جنبش‌ها» را کنار هم گذاشت، افزود: «بخشی از دوره گذار مربوط به کنشگران و بخشی دیگر مربوط به حکومت است و هر چقدر مشروعیت‌زدایی بیشتر صورت بگیرد،‌ هر چقدر انسجام و باور نظام را به دوران گذار کمتر کنیم، هر چقدر همراهی جامعه جهانی را برانگیزیم، دوران گذار کوتاهتر می‌شود.»

بارتلومیه نووتارسکی، حقوق‌دان قوانین اساسی و استاد علوم سیاسی در دانشگاه وروسلاو لهستان، نیز در پاسخ به پرسش صدای آمریکا با اشاره به تفاوت‌های فرهنگی و لزوم توجه به خاستگاه‌های فرهنگی جوامع در گذار به دموکراسی، به ویژگی و اقتضائات فرهنگی جامعه مقصد تاکید کرد.

آقای نووتارسکی دموکراسی را راهگشای جامعه برای رهایی از دیکتاتوری خواند، و گفت که ساختارهای فرهنگی جوامع عاملی موثر در چگونگی اجرای دموکراسی است.

در ادامه این وبینار راجر گریفین، تئوریسین سیاسی و پروفسور تاریخ مدرن در دانشگاه آکسفورد بروکس، به تحلیل موضوع «دورنمای گذار ایران به یک کشور با دموکراسی پایدار » پرداخت.

وی با اشاره به برخی از مشکلات گذار به دموکراسی گفت: «تلاش برای گذار به دموکراسی با مشکلات زیادی مواجه است و از نظر تاریخ این تلاش با موانع پیش‌بینی نشده و واکنش ضد مترقی از داخل و خارج کشور مواجه می‌شود.»

مایکل کارلبرگ، پروفسور مطالعات ارتباطی در دانشگاه وسترن واشنگتن، نیز به جامعه جهانی بهائیان در ایران و فرایند انتخاباتی «کاملا عاری از رقابت» این جامعه اشاره کرد و گفت که چنین فرایندی «به رای‌دهندگان آزادی انتخاب واقعی می‌دهد.»

آقای کارلبرگ در ادامه افزود که ایرانیان می‌توانند با تلاش نظامی بسازند که «حتی دموکراسی‌های قدیمی غربی» هم از آن بیاموزند.

رجینا پائولوس، وکیل در امور جنایات بین‌المللی و از هیئت دادستانی دادگاه مردمی آبان ۹۸، به عنوان آخرین سخنران روز اول این سمینار مجازی،‌ به معضل آب در ایران، خشک شدن رودخانه زاینده‌رود، و اعتراضات ماه‌های اخیر به خشک شدن این رودخانه اشاره کرد و گفت: «هر دولتی در آینده ایران باید حقوق بشر و محیط زیست را در الویت سیاست مدیریت مسئولانه آب قرار دهد.»

خانم پائولوس در پایان سخنان خود گفت: «این به شما ایرانیان بستگی دارد که چه نوع حکومتی را جایگزین می‌کنید.»

مجید توکلی نیز در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع «گذار حداقلی- نظریه‌ای برای گذار مسالمت‌جویانه از تمامیت‌خواهی» پرداخت.

آقای توکلی با بیان این که مردم ایران در حال تحمل کردن دوران سرکوب و سانسور هستند، گفت: «ما باید یک برنامه گذار حداقلی داشته باشیم که تنها به حقوق اساسی و سیاسی بپردازد و در بردارنده اقتصاد سیاسی و جهت گیری‌های قطعی اقتصادی،‌ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نباشد و عمده این مسائل را به مبارزات سیاسی و دموکراتیک احزاب و گروه‌ها در فضای شفاف و آزاد دروان دموکراسی واگذار کند و بر برنامه آزادی تمرکز کند و برنامه عدالت و امنیت را صرفا در چهارچوب برنامه حقوق بشر قرار دهد و از سایر جزئیات برنامه عدالت و امنیت را صرف نظر کند.»

مطابق برنامه از پیش اعلام شده روز دوم این وبینار سه‌شنبه ۱۲ بهمن با شرکت گروهی دیگر از کارشناسان و فعالان مدنی برگزار خواهد شد.