خطر رویارویی میان ایران و آمریکا در سال۲۰۲۲

گروه بین‌المللی بحران به عنوان یک سازمان غیردولتی فراملی که در زمینه مناقشات خشونت بار تحقیق میدانی کرده و برای پیشبرد سیاست‌هایی به منظور پیشگیری، کاهش یا حل مناقشات فعالیت می‌کند، در پایان هر سال میلادی با انتشار گزارشی پیش‌بینی خود را از منازعات بین‌المللی سال آینده میلادی منتشر می‌کند. کامفورت ایرو، رئیس و مدیر عامل گروه بین‌المللی بحران و ریچارد اتوود معاون اجرایی این اندیشکده به سنت هر ساله، با انتشار مقاله‌ای با عنوان «۱۰ منازعه‌ی جهانی که در سال ۲۰۲۲ انتظارش را داریم» در نشریه فارن پالیسی چشم‌انداز ده درگیری اصلی در سال جدید میلادی را بررسی کرده‌اند.

آن‌ها در این مقاله مفصل استدلال کرده‌اند که سال جدید میلادی آبستن دست‌کم ده منازعه بین‌المللی بزرگ خواهد بود. به عقیده آن‌ها این منازعات عبارتند از : مناقشه اوکراین، بحران در اتیوپی، منازعات در افغانستان، تنش‌ها میان چین و ایالات متحده، مناقشات ایران با آمریکا و اسرائیل، جنگ در یمن، درگیری فلسطین و اسرائیل، مسئله هائیتی، ادامه حکومت کودتا در میانمار و گروه‌های مدعی اسلام‌گرایی در آفریقا.

گروه بین‌المللی بحران  در مورد ایران نوشته است:

ممکن است جدال نفس‌گیر و میخ‌کوب‌کننده بین تهران و واشنگتن که در دوران ترامپ ایجاد شده بود به پایان رسیده باشد. اما با کم‌رنگ شدن امید به احیای توافق هسته‌ای ایران، تشدید تنش دیگری در راه است.

بایدن با تعهد به پیوستن مجدد به توافق هسته‌ای برجام به قدرت رسید. سلف او در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از توافق خارج و تحریم‌ها را مجدداً علیه ایران اعمال کرد - که به نوبه خود، توسعه هسته‌ای و قدرت این کشور را در سراسر خاورمیانه افزایش داد. دولت بایدن فرصت را خود را صرف این کرد که چه کسی باید اولین حرکت را انجام دهد و بدین ترتیب ژست حسن نیت خود را هم زایل کرد. با این حال، برای چند ماه، مذاکرات تا حدی پیشرفت کرد.

سپس، در ماه ژوئن، ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ایران پیروز شد و محافظه‌کاران کنترل تمام مراکز کلیدی قدرت در جمهوری اسلامی را به دست گرفتند. پس از پنج ماه وقفه، ایران به مذاکرات بازگشت و درخواست‌های افزون‌تری را ارائه کرد. و این در حالی بود که برنامه هسته‌ای خود را هم تسریع می‌بخشید. زمانی که این توافق شش سال پیش اجرایی شد، زمان گریز هسته‌ای ایران  حدود ۱۲ ماه بود و اکنون سه تا شش هفته تخمین زده می‌شود و در حال کاهش است.

اگرچه تهران مانند ترامپ به طور یک‌جانبه از برجام خارج نشده، اما به بسیاری از مفاد آن متعهد نیست. با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیکی ایران، عدم احیای برجام در ماه‌های آینده احتمالاً توافق اولیه را به چالش می‌کشد. گزینه‌هایی وجود دارد: دیپلمات‌ها می‌توانند توافق جامع‌تری را دنبال کنند -هر چند که با توجه به خاطره بد شکست  توافق اولیه، این امر بسیار سخت خواهد بود- یا می‌توانند به دنبال یک ترتیب موقت «کم‌‌تر دربرابر کم‌تر» باشند که ادامه پیشرفت هسته‌ای ایران را در برابر رفع محدود تحریم‌ها محدود کند. اما شکست مذاکرات یک احتمال واقعی است.

اما این یک سناریوی فاجعه‌بار خواهد بود. در این شرایط برنامه هسته‌ای ایران بدون هیچ محدودیتی ادامه پیدا خواهد کرد. برای واشنگتن، پذیرش ایران به‌عنوان یک کشور هسته‌ای آستانه‌ای -کشوری که می‌تواند بمب بسازد، حتی اگر این کار را نکرده باشد- احتمالا غیر قابل هضم است. گزینه جایگزین آن‌ها شاید تایید یا پیوستن به حملات اسرائیل با هدف عقب انداختن توان هسته‌ای تهران خواهد بود.

اگر این اتفاق بیفتد، رهبران ایران ممکن است به سمت برنامه تسلیحاتی بروند – تجربه سرنگونی معمر القذافی، رهبر سابق لیبی، که برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را تحویل داد، و احترامی که ترامپ نسبت به کره شمالی مجهز به سلاح هسته‌ای نشان می‌داد در این زمینه موثر است.

هم‌چنین تهران احتمالاً نفوذ خود را در سراسر خاورمیانه گسترش خواهد داد. تلاش‌های جدید برای تنش‌زدایی بین ایران و پادشاهی‌های خلیج فارس ممکن است به کاهش خطرات کمک کند، اما مسائل عراق، لبنان و سوریه همگی حل نشده باقی مانده‌اند. حوادث می‌تواند خطر رویارویی مستقیم بین ایران با ایالات متحده و اسرائیل را افزایش دهد -امری که طرفین تاکنون با وجود تحریکات طرف روبرو اجتناب کرده‌اند. چنین درگیری‌هایی می‌توانند به راحتی در زمین، دریا، فضای مجازی یا از طریق عملیات مخفیانه از کنترل خارج شوند.

در هر صورت، گفت‌وگوهای بی‌ثمر می‌تواند تمام خطرات دوره قبل از توافق ۲۰۱۵ را با بدترین نگرانی‌های سال‌های ترامپ ترکیب کند.

منبع: اقتصادنیوز