اجرای آزمایشی طرح محدود کردن اینترنت تصویب شد

نمایندگان مجلس در جلسه علنی روز چهارشنبه ۶ مرداد ۱۴۰۰  با بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی موافقت کردند.

طبق اصل ۸۵ قانون اساسی، «سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمی‌تواند اختیار قانون‌گذاری را به شخص یا هیئتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود.»

بنابراین با موافقت نمایندگان با این درخواست، طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی به جای بررسی در صحن علنی مجلس در کمیسیون مشترک و ویژه بررسی می‌شود.

نتیجه آن است که مجلس به کمیسیون فرهنگی اجازه داد این طرح را بدون ارجاع به صحن علنی مجلس به شورای نگهبان ارسال و در صورت تایید، به صورت آزمایشی به اجرا گذاشته شود.

هدف طرح با عنوان دروغین «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی» محدود کردن پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خصوصا شبکه اینستاگرام است.

از میان شبکه‌های اجتماعی محبوب ایرانیان، «توییتر» و «تلگرام» چندین سال است که فیلتر شده‌اند از این رو طراحان این دنبال بستن اینستاگرام هستند.

سعیدی: امروز روز تلخی برای مجلس بود، از مردم عذرخواهی می‌کنم

نماینده چابهار در مجلس با اشاره موافقت نمایندگان با بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان های اجتماعی بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی گفت: از محضر ملت بزرگ ایران عذرخواهی می کنم، امروز روز خوبی برای مجلس نبود.

به گزارش ایسنا، معین الدین سعیدی در جلسه علنی روز چهارشنبه و بعد از موافقت و تصویب بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان های اجتماعی بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی با خواندن شعری گفت: از دشمنان برند شکایت به دوستان، چون دوست دشمن است شکایت کجا بریم.

وی ادامه داد: امروز روز تلخی برای مجلس بود؛ مجلسی که برای آب خوزستان و سیستان و بلوچستان و کرونای سیستان و بلوچستان و گلستان و مشکل واکسیناسیون جلسه غیررسمی نداشت، برای بحث طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان های اجتماعی هم جلسه غیر علنی تشکیل داد و هم متاسفانه بررسی این موضوع را به ماده ۸۵ ارجاع داد آن هم در شرایطی که ایرادات اساسی به آن وارد بود.

سعیدی گفت: از محضر ملت بزرگ ایران عذرخواهی می کنم، امروز روز خوبی برای مجلس نبود. 

در واکنش به این صحبت ها ، علی نیکزاد رییس جلسه و نایب رییس مجلس شورای اسلامی گفت: این که بگوییم امروز روز بدی برای مجلس بود، حرف خوبی نیست.

وی ادامه داد: این موضوع در جلسه غیر علنی مطرح شد و طبق آیین نامه نیز نمایندگان موافق و مخالف صحبت کردند لذا باید برای رای نمایندگان حرمت قائل شیم. مجلس محل بحث گفت‌وگو بوده و رای نمایندگان تمام کننده است باید این رای را بپذیریم.

***

آغاز اجرای اینترانت ایرانی یا «اینترنت ملی»؛ گوشی‌ ایرانی، اینترنت ایرانی، اندروید ایرانی

روح‌الله مومن‌نسب که نامش با بخشی از یک برنامه تلویزیونی و ماجرای ۲ گیگ اینترنت رایگان، سر زبان‌ها افتاد، از حامیان و تدوین‌کنندگان این طرح به شمار می‌آید. او در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به پرسشی درباره جایگزین‌های داخلی می‌گوید: حداقل ۵ اپلیکیشن بومی و داخلی شبیه اینستاگرام داریم و یکی از آنها روبینوست که هم لایو دارد و هم استوری.»

این مسئله به‌خوبی نشان می‌دهد درصورت تصویب این طرح و دریافت نشدن مجوز و اخذ نمایندگی اینستاگرام در کشور ‌این پلتفرم می‌تواند بلافاصله با اعلام جایگزینی یکی از این اپلیکیشن‌ها فیلتر و مسدود شود.

مومن‌نسب، دبیرکلی مجموعه‌ای را برعهده دارد که با عنوان «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» از سال ۹۳ مشغول فعالیت است، اما تأکید می‌کند که این جبهه یک حرکت گفتمانی است. مومن‌نسب فضای مجازی را محیطی «ول و رها» می‌داند که باید ساماندهی شود و از پیشنهاد هویت‌مند شدن فضای مجازی به وزارت ارتباطات خبر می‌دهد. ادعاهایی هم مبنی بر اینکه او طراح و پیش‌برنده اصلی این طرح بوده، عنوان شده است. احتمالا ازجمله دلایلی که به این ادعا دامن می‌زند، این است که بررسی طرح مورد نظر، به‌گفته او، از ۷ سال پیش (زمانی که هسته اصلی جبهه شکل می‌گیرد) طی سلسله نشست‌هایی، با حضور نهادهای مختلف کلید خورد که خود او تقریبا در ۴۰ جلسه و بقیه همفکرانش در اغلب این جلسات حضور داشته‌اند. مومن‌نسب ضمن اینکه این ادعاها را تکذیب می‌کند، طرح نهایی را نتیجه یک تلاش همگانی با صرف حدود ۱۲۰۰ ساعت جلسه کارشناسی می‌داند. این در حالی است که مجید نصیرایی، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس و از همفکران مومن‌نسب، از ۲ هزار ساعت کار کارشناسی در مورد این طرح خبر می‌دهد.

مومن‌نسب همچنین می‌گوید که ما جایگزین‌های بسیار مناسب داخلی برای سرویس‌های خارجی (اینستاگرام، واتساپ، تلگرام، سرویس‌های گوگل و...) داریم و به‌عنوان مثال، از روبینو به‌عنوان جایگزین اینستاگرام نام می‌برد. این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه ما کار خود را به‌صورت مردمی و آتش به اختیار پیش برده‌ایم، تأکید می‌کند: «از زمانی که فعالیت خود را شروع کرده‌ایم، هیچ کمک مادی از هیچ نهادی دریافت نکرده‌ایم و خود من هم یک ریال، حتی بابت هزینه ایاب‌وذهاب حضور در جلسات تدوین طرح دریافت نکرده‌ام.»

تبصره یک ماده ۱۲ این طرح عنوان می‌کند که فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی اثرگذار مانند اینستاگرام و گوگل، مستلزم معرفی نماینده قانونی است و درواقع اگر مجوز فعالیت نداشته باشند، براساس شرایطی که در تبصره ۲ ماده ۲۸ به آن اشاره شده، تا یک سال درصورت معرفی نشدن جایگزین مسدود نمی‌شوند. پس از مهلت ۴ماهه از زمان اجرایی شدن طرح، درصورت نداشتن نمایندگی در ایران با معرفی جایگزین پلتفرم‌های اثرگذار باید فیلتر شوند. این موضوع به این معناست که در هر صورت، حداکثر پس از یک سال حتی با معرفی نشدن جایگزین همه سرویس‌های خارجی فیلتر می‌شوند. حتی اگر ‌این پلتفرم‌ها فیلتر هم نشوند، براساس ماده ۱۷ این طرح، سرعت آنها به حدی می‌تواند کاهش یابد که عملا امکان استفاده از آنها فراهم نخواهد بود.

این کارشناس با تأیید تلویحی خسارت به کسب‌وکارها معتقد است که «باید به کسب‌وکارهایی که در اینستاگرام فعال هستند، فرصت انتقال داد و مزیت‌ها و امکاناتی ایجاد کرد که خسارت آنها جبران شود.»

گوشی‌ ایرانی، اینترنت ایرانی، اندروید ایرانی

مومن‌نسب همچنین از فعالیت «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» در تولید گوشی و اندروید ایرانی خبر می‌دهد و آن را کاری بزرگ و خاص در دنیا می‌داند. او می‌گوید: «اگر دولت همراهی می‌کرد به پیشرفت‌های بیشتری دست می‌یافتیم. ما با استفاده از اینترنت ایرانی، گوشی ایرانی، اندروید ایرانی، سخت‌افزار و نرم‌افزار ایرانی، ۳۷۰ نشست تخصصی برگزار کردیم که کاری خاص در فضای مجازی بود.»

روح‌الله مومن‌نسب، کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرده که ماده ۱۲ و الزام دریافت مجوز به درخواست شورای‌عالی فضای مجازی در این طرح گنجانده شده است. او می‌گوید: «این موضوع، از مصوبه شورا کپی و عینا در طرح گنجانده شد. از آنجا که شورا می‌گفت، براساس حکم رهبری، مصوبات شورا در حکم قانون است، اما قانون نیست، با این اقدام، می‌خواست این موضوع تبدیل به قانون شود.»

مجبور شدن خارجی‌ها به دریافت مجوز

اگر شرکت‌هایی مانند گوگل یا فیسبوک بخواهند در کشور نمایندگی تاسیس کنند، تحریم و FATF مانع بزرگی محسوب می‌شود، اما مومن‌نسب با اشاره به اینکه اینستاگرام مانع نصب این اپلیکیشن روی گوشی‌های ایرانی نشده، نتیجه می‌گیرد که «اینستاگرام برای سرویس‌دهی به ایرانی‌ها از دولت آمریکا مجوز گرفته است.» به‌گفته او «واتساپ نه‌تنها ما را تحریم نکرده، بلکه یارانه هم می‌دهد؛ چراکه از اروپایی‌ها سالی یک دلار می‌گیرد، اما از ایرانی‌ها نمی‌گیرد.»

مومن‌نسب معتقد است: «از آنجا که اینستاگرام از حضور ایرانی‌ها سود می‌برد، دلیلی برای دریافت مجوز نمی‌بیند، اما اگر کاربران ایرانی‌ از دست بروند، حتما احتمال دارد که برای دریافت مجوز اقدام کند.»

او برای اثبات حرف‌هایش از نمونه‌هایی مانند رپیدشیر(rapidshare) یاد می‌کند که در کشور ما دفتر تاسیس کرده و می‌گوید: «حتی گوگل، دفتر استارت‌آپ ویکند را راه‌اندازی کرد.» اما در پاسخ به این پرسش که آیا این دفتر، الان هم فعال است، می‌گوید: «بله، گوگل در ایران، وکیل ایرانی دارد.»

مومن‌نسب برای آن دسته از شرکت‌هایی که نمی‌توانند در ایران نمایندگی داشته باشند، استفاده از شرکت‌های واسطه را پیشنهاد می‌دهد؛ درحالی‌که چنین موضوعی در طرح مجلس دیده نمی‌شود. او با اشاره به این که الان هم شاهد این اتفاق هستیم، می‌گوید: «اینستاگرام از CDNهای ایران استفاده می‌کند و آیفون هم که آمریکایی است، حتما یک شرکت واسطه دارد؛ چراکه این گوشی در ایران رجیستری می‌شود.»