کوچه‌ای در تهران به نام مادر محیط زیست ایران

در تهران کوچه‌ای به نام خانم «مه‌لقا ملاح» کتابدار و از پیشکسوتان فعالیت‌های محیط زیست نام‌گذاری شد. آیین پلاک‌کوبی صبح روز دوشنبه ۲۱ تیرماه ۱۴۰۰ در منطقه یک شهرداری تهران برگزار شد.

محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در این مراسم پلاک‌کوبی گفت: «مه‌لقا ملاح بیش از ۸ دهه از عمر خویش را برای حفظ محیط‌زیست و بهتر شدن حال شهر تهران و کشور ایران صرف کرده که این تلاش‌ها قابل تقدیر است. فعالیت‌های او می‌تواند در توسعه پایدار و بهتر شدن زندگی افراد نقشی مؤثر داشته باشد. بسیار خوشحال هستم که در مدیریت شهری تهران، معابر و خیابان‌هایی به نام بزرگان و فعالان محیط‌زیست نامگذاری شده و امروز نخستین پلاک‌کوبی این نامگذاری‌ها انجام می‌شود.»

آرش حسینی‌میلانی، عشق و تلاش ملاح به حفظ محیط‌زیست را مثال‌زدنی دانست و گفت: «دبیرستان دخترانه‌ای در این خیابان وجود دارد و امیدوارم این نامگذاری، موجب ارتباط ذهنی و پیوند بیشتر دختران و بانوان ایران با محیط‌زیست شود.»

همزمان با این مراسم، از پلاک خیابان زنده یاد مهندس «هادی فهیمی» از فعالان فقید محیط‌زیست نیز در خیابان دارآباد با حضور خانواده ایشان رونمایی‌شد.

***

درباره خانم دکتر ملاح از ویکی‌پدیای فارسی

خانم دکتر مَه‌لَقا مَلّاح (زاده ۳۱ شهریور ۱۲۹۶ در نوکنده) کتابدار و فعال محیط زیست است. وی فرزند خدیجه افضل وزیری و نوهٔ بی‌بی‌خانم استرآبادی، بنیان‌گذار سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» است و از وی به عنوان «مادر محیط زیست ایران» یاد می‌شود.

«مه‌لقا هنگامی که پدر و مادرش با کاروان برای زیارت به مشهد می‌رفتند، در کاروان‌سرای عباسی در میان راه به‌دنیا آمد. مادرش خدیجه افضل وزیری و مادربزرگ‌اش بی‌بی‌خانم استرآبادی از زنان پیشگام عصر خود بودند. پدرش آقابزرگ ملاح به دلیل داشتن منصب دولتی در شهرهای مختلف ساکن می‌شد و به همین دلیل، مه‌لقا در شهرهای مختلفی مانند مشهد، قوچان، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه تحصیل کرد.

او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت و برای ادامهٔ تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکترا به ایران بازگشت. در فرانسه ضمناً دورهٔ کتاب‌داری نیز در کتاب‌خانه ملی فرانسه گذراند. در بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران مشغول کار شد و بعد از مدتی در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانهٔ مؤسسهٔ تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد. پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست گذاشت.

مه‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاهی علاقه‌مند به محیط زیست سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» را بنیان گذاشت. این سازمان در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۴ رسماً اعلام موجودیت کرد.

***

یادداشت منصوره شجاعی درباره دکتر ملاح

در محله محمودیه، کوچه‌ای بود به نام کامران. خانه‌ی مه‌لقا ملاح، مادر زمین و فعال کهنسال محیط زیست ایران در این کوچه است. حالا شهرداری منطقه شمیرانات کوچه را به نام او نام‌گذاری کرده. این خانه از سال ۱۳۷۲ که جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست رسما کار خود را آغاز کرد دفتر جمعیت شد. خیلی‌ها توی این خانه بار آمدند و زندگی کردند و یاد گرفتند. از جمله خود بنده که از همان سال اول با ایشان بودم و دو سالی هم در سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ عضو هیئت مدیره جمعیت شدم و هنوز که هنوزه وقتی گاهی اوقات به لطف یکی از دوستان با او تلفنی حرف میزنم از شنیدن عبارت همیشگی «چطوری مامی جان» ایشون دلم هری میریزه پایین!

این روزها صدایش به طور محسوس می‌لرزد و بسیار سخت به گوش می‌رسد  و من با شوق و اندوهی توامان با صدایی که حتی به گوش خودم هم نمی‌رسد فریاد می‌زنم: آی بانوی عبور از صد سالگی‌های پربار بمان تا برگردیم!