سرگذشت ۴۰ ساله ناو خارگ / ناخدا محمد فارسی

ناو خارگ (IRIS Kharg) در کارخانه کشتی‌سازی سوآن‌ هانتر در شهر نیوکاسل انگلیس ساخته شد. ساخت این ناو به سفارش ایران در سال ‏‏۱۹۷۷ شروع شد و آخرین آزمایشات دریائی را در سال ۱۹۸۰ به پایان رساند. به دلیل اشغال سفارت آمریکا در تهران و ‏گروگان‌گیری بیش از ۵۰ دیپلمات، فروش تجهیزات نظامی به ایران با تحریم جهانی روبرو شد. در نتیجه ناو به ایران ‏تحویل نگردید. پرسنل ناو تا حد امکان پیشگیری‌های لازم را از نظر نگهداری انجام دادند و ناو را در اسکله «والکر» کشتی‌‏سازی سوآن ‌هانتر رها وبالاجبار ن به ایران مراجعت نمودند.

ناو به مدت دو سال در اسکله ‏والکر رها بود تا اینکه با توافق بین رژیم اسلامی ایران و بریتانیا توپ اتوملارای[توپ دریایی] ۶۳ میلی‌متری نیمه‌اتوماتیک، ساخت ‏ایتالیا، که در سینه ناو قرار داشت را برداشتند و بدین نحو کشور بریتانیا توانست ناو خارگ را از لیست تحریم تجهیزات ‏نظامی خارج و رژیم در سال ۱۹۸۲ پرسنل ناو را مجدداً به روی ناو فرستاد و پس از آزمایشات دوباره ناو در سال ۱۹۸۴ ‏کارخانه سوآن ‌هانتر را ترک نمود و راهی آبهای ایران شد.‏

این ناو لجستیکی- پشتیبانی- تدارکاتی با امکانات حمل انواع نیازمندی‌های ناوهای نیروی دریایی شامل؛ سوخت ناو و هواپیما، ‏مهمات توب‌های نصب بر روی ناوها، موشک و یا هرگونه تجهیزات مورد نیاز دیگر بود. خارگ با داشتن سیستم بسیار مجهز تبادل در دریا ‏که شامل سه هلیکوپتر هم می‌شد، قادر بود هرگونه نیازمندی‌ها ناوهای نیروی دریایی را تدارک و تبادل نماید.

ناو ‏خارگ یکی از افتخارات تولیدی کارخانه کشتی‌سازی سوآن ‌هانتر بود و کارکنان کارخانه سوآن ‌هانتر به مرغوبیت ساختاری ‏ناو خارگ افتخار داشتند. ناو خارگ با تجهیزات تدارکاتی کامل، دارای ۳۳‏‎ ‎هزار تن وزن بود و با سرعتی ۳۰ کره ‏دریایی دریاها را در می‌نوردید. طول ناو ۲۰۷ متر و عرض آن ۲۵ متر، خدمه ناو نیز در حدود ۲۵۰ نفر بود. گفته می‌شود که هلیکوپتر‌های مستقر روی ناو از نوع بل ۲۱۲ و سیگینک اس اچ-۳ بوده است ولی هرگونه هلیکوپتر که قادر به ‏استقرار در دو آشیانه هلیکوپتر ناو باشد می‌توانست مورد استفاده قرار گیرد. سیستم تحرک ناو یک توربین بخار بود که بخار ‏آن توسط دو دیگ بخار تأمین می‌شد. ناو برای تأمین برق از دو ژنراتور با توان ۵۰۰ کیلو واتی نیز برخوردار بود۰‏

برابر با گزارش خبرگزاری ایسنا، روابط عمومی منطقه دوم دریایی جاسک اعلام کرده که ناو به دلیل نقص فنی در شامگاه ‏‏۱۱ خرداد ۱۴۰۰ دچارانفجار و آتش‌سوزی در دیگ بخار خود گردید و با وجود بیش از ۲۰ ساعت تلاش خدمه به دلیل ‏گسترش آتش‌سوزی، این ناو سحرگاه روز ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ در مناطق کم عمق بندر جاسک غرق گردیده است.‏

نویسنده (ناخدا محمد فارسی) که خود افسر برق و سلاح است، ناظر بر ساختن ناو بوده است. ناو خارگ بر پایه ‏تجهیزات منطبق با استاندارد ناتو ساخته شده بود و به بیش از ۴۰۰ مدار کنترل ایمنی در همه زمینه‌های فنی و کاربردی مجهز ‏بود. سیستم‌های کنترل و ایمنی مرتب کارکرد مدار‌های فنی و کاربردی ناو را رصد می‌کردند و وضعیت مدارهای مختلف ‏در اطاق مرکز کنترل فنی ناو نشان داده می‌شد. هر مدار ایمنی با چراغ سبز، زرد و قرمز رصد می‌شد. اگر کارکرد مداری به ‏مقدار زیاد از واداری خود عبور کرده بود در مرکز کنترل روئیت و در وضعیت قرمز با صدای زنگ خطر نگهبان را باخبر می‌کرد. رصد شدن مدارهای ایمنی در اطاق سرمهندس ناو و پل فرماندهی هم مشاهده می‌شد. بنابراین با توجه به وضعیت ‏ساختاری ناو و سیستم‌های ایمنی موجود بر روی ناو، بعید به تظر می‌رسد دیگ بخار به حالت انفجار رسیده باشد بدون اینکه ‏نگهبان وقت از آن مطلع شود، مگر اینکه گروهی ناوارد را به عنوان پرسنل فنی بر روی ناو گمارده باشند که جای تردید ‏است! ‏

خبرگزاری تسنیم از جاسک، خبر داده که ناو خارگ یک ناو آموزشی بوده است. این گزاره نمی‌تواند صحت داشته باشد. ناو ‏خارگ یکی از بهترین ناوهای نیروی دریایی ایران با وظیفه پشتیبانی و تدارکات ناوهای دیگر در دریا بود. البته در هنگام ‏صلح ممکن است تعدادی دانشجو برای آموزش عملی به ناو اعزام شوند ولی به‌خاطر همراه داشتن تعدادی دانشجو نمی‌توان ناو ‏خارگ را یک ناو آموزشی دانست!‏

افسران و درجه‌داران آموزش‌دیده نیروی دریایی ایران تبحر لازم برای نگهداری و کاربردی ناو را دارند. بنابراین ‏به سختی می‌توان باور داشت انفجار دیگ بخار باعث آتش‌سوزی و غرق ناو خارگ شده باشد! می‌توان گمانه زد محمولات و ‏تجهیزات غیر معمولی با ناو حمل می‌کرده‌اند که در مدار سیستم ایمنی ناو واقع نبوده و باعث انفجار و غرق شدن ناو خارگ ‏شده باشد. یا اینکه عوامل خارجی باعث انفجار گردیده‌اند. تاکنون در این باره هنوز هیچ نظر تخصصی اعلام نشده، اما یکی از ‏تصاویر منتشر شده در خبرگزاری تسنیم بیانگر فاجعه‌ای بیش از یک آتش‌سوزی معمولی است و بیشتر به اصابت ترپیدو و ‏یا اصابت موشک به ناو است که باعث انفجار گردیده است. ‏

جالب توجه است که حجت‌الاسلام بهزاد جهانیان مسئول روابط عمومی منطقه یکم نیروی دریایی ارتش در گفت‌وگو با ‏خبرنگار خبرگزاری تسنیم در بندرعباس از فاجعه انفجار و غرق شدن ناو خبر می‌دهد و نه یک متخصص مسئول! وی اظهار ‏داشته که تلفات جانی در این انفجار به‌وجود نیامده و خدمه و دانش‌آموزان ناو که در حدود ۴۰۰ نفر بوده‌اند به ساحل برده ‏شده‌اند! این درحالی است که تصاویر منتشر شده نشان از آن دارد که این سانحه نمی‌تواند بدون تلفات جانی باشد.‏

باعث تأسف است که شاهد آن هستیم یکی دیگر از ناوهای نیروی دریایی ارتش ایران، که سرمایه ملی مردم است، ‏اینگونه دچار سانحه گردیده و غرق و نابود می‌شود.‏

ناخدا محمد فارسی
‏۲‏‎ ‎ژوئن ۲۰۲۱‏