نقش گروه‌های نیابتی ایران در ۴ کشور در تنش با اسرائیل

مجله «فوربس» در مقاله‌ای با عنوان «چطور گرو‌ههای نیابتی ایران در چهار کشور می‌توانند برای اسرائیل خطر محسوب شوند» به قلم «پل ایدن» نوشته، اگر تنش‌ها بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران به یک جنگ همه‌جانبه تبدیل شود، اسرائیل ممکن است با حملاتی از سوی شبه‌نظامیان نیابتی مورد حمایت ایران در چهار کشور منطقه روبرو شود.

بنا به این گزارش، حکومت ایران، متحدان و گروه‌های نیابتی خود را بطور فزاینده به موشک‌های بالستیک و هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته و با برد بیشتر مجهز می‌کند. در اختیار قرار دادن هواپیماهای بدون سرنشین به شبه‌نظامیان و گروه‌های توسط جمهوری اسلامی عامل تنش دائمی در خاورمیانه شده است.

در این مقاله عنوان شده که سپاه پاسداران ایران، شبکه گسترده‌ای از شبه‌نظامیان شیعه که به طور فزاینده قدرتمندی در سراسر خاورمیانه فعالیت می‌کنند و به نیابت از تهران اقداماتی را در منطقه انجام می‌دهند، ایجاد کرده است. به گفته نادر اسكويی، کارشناس مسائل ایران، نیروی فرامنطقه‌ای قدس سپاه، حداكثر ۲۰۰ هزار شبه‌نظامی شیعه را در سراسر خاورمیانه جذب، مسلح و سازماندهی كرده است.

در سال‌های اخیر، سپاه پاسداران ایران بسیاری از این گروه‌های قدرتمند(شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران) را با موشک‌ها و راکت‌هایی با دقت روزافزون و دوربرد مسلح کرده است. همچنین به چندین گروه از آنها کمک کرده که توانایی تولید محلی این سلاح‌ها را داشته باشند.

موشک‌ها در اختیار شبه‌نظامیان

یک مقاله تحقیقی که به تازگی توسط «موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» با عنوان «موشک‌های چندملیتی: رویکرد جدید ایران در گسترش سلاح های موشکی» منتشر شده، استراتژی در حال تحول ایران برای تأمین موشک برای گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه را ارزیابی کرده است. این مقاله خاطرنشان می‌کند که سپاه قدس، با همکاری صنعت بزرگ موشکی ایران، «مصمم به توانمندسازی نمایندگان خود (گروه‌های نیابتی) است تا به شکل مستقل موشک‌های نقطه‌زن و راکت تولید کنند.»

موفقیت این پروژه «چند ملیتی» می‌تواند برای اسرائیل از لحاظ امنیتی و استراتژیک تبعات قابل توجهی داشته باشد، چرا که اسرائیل از شمال در لبنان تا جنوب شرقی یمن، شاهد تکثیر سریع موشک‌های مرگبار در دست گروه‌های نیابتی ایران است.‌

لبنان

حزب‌الله لبنان، بدون شک موفق‌ترین گروه شبه‌نظامی نیابتی ایران است. سپاه پاسداران این شبه‌نظامیان قدرتمند شیعه را برای مقابله با حمله اسرائیل به آن کشور در سال ۱۹۸۲ تأسیس کرد. حزب‌الله ۱۸ سال در جنوب لبنان با ارتش اسرائیل جنگید تا سرانجام در سال ۲۰۰۰ عقب‌نشینی کرد.

این گروه در سال ۲۰۰۶ در یك عملیات هوایی اسرائیل که با كمین و قتل سربازان اسرائیلی در مرز همراه بود، جان سالم به در برد.

اسرائیل و حزب‌الله از آن جنگ بزرگ تاکنون از افزایش تنش خودداری کرده‌اند. طی این ۱۵ سال، ایران به حزب‌الله کمک کرده تا زرادخانه عظیمی از موشک و راکت را در لبنان برپا کند.

در جنگ ۲۰۰۶، موشکهای حزب‌الله نادقیق و کوتاه‌برد بودند و برای آزار و ایجاد وحشت در شهرهای شمال اسرائیل مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما امروز، این گروه زرادخانه عظیمی با بیش از ۱۰۰ هزار راکت و موشک دوربرد دارد، که برد بسیاری از آنها برای حمله به هر نقطه از اسرائیل می‌رسد.

در سال ۲۰۱۹، ارتش اسرائیل تخمین زد که حزب‌الله دارای ده‌ها موشک نقطه‌زن زمین‌به‌زمین است و تاکنون (تا آن زمان) موفق به تولید انبوه آنها نشده است.

گزارش «موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» به مصاحبه سال ۲۰۲۰ تلویزیون حزب‌الله با یک فرمانده سپاه استناد کرد که هدف کلی چنین پروژه‌ای را فقط در اشاره به ضرب‌المثل قدیمی خلاصه کرد: «به یک نفر ماهی بدهید یک روز او را سیر می‌کنید. اما اگر به او ماهیگیری بیاموزید و یک عمر به او غذا می‌دهید.»

از سال ۲۰۱۳، ایران ارسال مستقیم موشک به حزب‌الله از طریق سوریه را آغاز کرد و اسرائیل بارها آنها را مورد هدف حمله قرار داد. تهران در سال ۲۰۱۶ با تغییر استراتژی قطعات موشک را برای مونتاژ در لبنان به حزب‌الله رساند، و اسرائیل برای کاهش خطر وقوع جنگ ویرانگر دیگری در لبنان تمایلی به حمله به آنها نداشت.

نیکلاس بلانفورد، کارشناس مسائل حزب‌الله پیشتر در این‌باره گفته است که در صورت وقوع جنگ سوم بین اسرائیل و لبنان، زرادخانه حزب‌الله در ۱ سال اخیر به قدری قوی شده که می‌تواند بزرگترین تخریب و قربانیان جانی را، پس از جنگ استقلال ۱۹۴۸، در اسرائیل ایجاد کند.

سوریه

از سا‌ل‌های اولیه جنگ در سوریه، ارتش اسرائیل حملات هوایی را برای جلوگیری از انتقال موشک‌های پیشرفته به حزب‌الله در لبنان آغاز کرد. حداقل در سال ۲۰۲۰، نیروی هوایی اسرائیل دست‌کم ۵۰۰ حمله هوایی در سراسر سوریه انجام داد و در همین دوره سوریه با شلیک ۹۰۰ موشک دفاعی واکنش نشان داد که این تعداد «بی‌سابقه» بود.

منابع اطلاعاتی به نقل از «رویترز» در آوریل ۲۰۲۰ گفتند که اسرائیل عملیات هوایی خود را در سراسر سوریه علیه یک پروژه مشکوک ایران برای ایجاد تأسیسات تولید موشک در آن کشور «به طرز چشمگیری» افزایش داده است. طبق گفته‌ی این منابع، «ایران در حال انتقال بخش‌هایی از قطعات پیشرفته موشکی و صنایع تسلیحاتی خود به تاسیسات زیرزمینی از موجود(از پیش ساخته‌شده) است که برای توسعه زرادخانه‌ای پیشرفته در محدوده مراکز جمعیتی اسرائیل است.»

به گزارش خبرگزاری «رویترز» حملات هوایی اسرائیل تاکنون توانسته جلوی تلاش‌های سپاه قدس برای مونتاژ موشک‌های دفاع هوایی در پایگاه‌های نظامی سوریه را بگیرد و مانع انتقال این قطعات و سیستم‌ها به سوریه شود.

عراق

فوربس ادامه می‌دهد، در عراق، جایی‌که قدرتمند‌ترین گروه‌های مسلحی که زیر لوای نیروهای حشد شعبی فعالیت می‌کنند، تحت کنترل تهران هستند و ایران راکت‌های پیشرفته و اخیرا هواپیماهای بدون سرنشین را در اختیار آنان گذاشته است.

در سال ۲۰۱۸، سپاه پاسداران شماری موشک‌ بالیستیک کوتاه‌برد را به عنوان «طرح پشتیبان» و در صورت حمله احتمالی اسرائیل یا آمریکا به ایران، در اختیار این گروه‌ قرار داد.

«رویترز» در گزارش اختصاصی در سال ۲۰۱۸ نوشته است که اگر موشک‌های «فتح-۱۱۰»، «زلزال» و «ذولفقار» که دارای برد حدود ۲۰۰ کیلومتر الی ۷۰۰ کیلومتر هستند، از جنوب یا غرب عراق شلیک شوند، می‌توانند ریاض پایتخت سعودی یا تل آویو در اسرائیل را در معرض خطر جدی قرار دهند.

«فوربس» در این گزارش نوشته است که ایران همچنین به شبه‌نظامیان شیعه در عراق برای برپایی کارخانه‌های ساخت موشک کمک کرده است.

انتقال تکنولوژی، قطعات، و دانش‌فنی ساخت موشک، جلوگیری از تکثیر موشک زمین‌به‌زمین در زرادخانه‌های این گروه‌های نیابتی ایران را مشکل می‌سازد.

این زرادخانه رو به پیشرفت در عراق و همچنین هواپیماهای بدون سرنشین دوربرد می‌تواند اسرائیل را در صورت جنگ منطقه‌ای احتمالی ایران و اسرائیل تهدید کن.

استراتژی تهران در قبال هواپیماهای بدون سرنشین نیز همین است. در ماه ژانویه، پهپادهای انفجاری، کاخ سلطنتی در ریاض را هدف قرار دادند. گفته می‌شود که قطعات این هواپیماهای بدون سرنشین از ایران به عراق منتقل و در آنجا مونتاژ شده و از همانجا شلیک شده بودند.

در ماه آوریل نیز یک پهپاد انفجاری دیگر تاسیسات سربازان آمریکایی در فرودگاه اربیل را هدف قرار داد.

اسرائیل از سال ۲۰۱۹ پس از یک رشته حملات هوایی به مواضح حشد شعبی در عراق به تهدیدهای بالقوه نیروهای مورد حمایت ایران در عراق علیه خود واقف است. این نخستین حملات هوایی اسرائیل به خاک عراق از زمان نابودی راکتور هسته‌ای اوزیراک عراق در ژوئن ۱۹۸۱ بود. در صورتی که این گروه‌ها در عراق آغاز به تولید و تهدید استفاده بیشتر از سلاح‌های تهاجمی دوربرد خود کنند، حملات هوایی اسرائیل علیه گروه‌های شبه‌نظامی مستقر در عراق در آینده محتمل خواهد بود.

یمن

و نهایتا یمن. حوثی‌های یمن بارها با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های پیشرفته بالیستیک به مواضع سعودی حمله کرده‌اند.

منابع مختلف نشان می‌دهد که کمکهای فنی و تامین قطعات تسلیحات از سوی ایران به حوثی‌ها توانایی تولید چنین سلاح‌های داده است.

در ماه ژانویه شورای امنیت سازمان ملل گزارش داد: «شواهد بسیاری نشان می‌دهند که افراد و نهادهای ایران تسلیحات و قطعات تسلیحاتی قابل توجهی را به حوثی‌ها داده‌اند.»

«فوربس» تاکید می‌کند که موشک‌هایی که توسط ایران در اختیار حوثی‌ها قرار داده شده همانند موشک‌های حزب‌الله و شبه‌نظامیان عراق، دقت و برد این سلاح‌ها در حال بهبود و افزایش است و ممکن است به زودی تهدیدی برای اسرائیل باشند.

در ۲۱ آوریل، تیم لنکرکینگ، نماینده ویژه آمریکا در امور یمن ضمن ابراز تاسف از حملات روزافرون حوثی‌ها به مواضح سعودی به قانونگذاران آمریکایی گفت که ایران در ارتقاء توانایی‌ موشکی و پهپادی به حوثی‌ها کمک می‌کند.

سخنگوی نیروهای دفاعی اسرائیل گفته است که ایران به گروه‌های نیابتی‌اش در عراق و یمن کمک می‌کند تا موشک‌های هوشمند و پهپادهایی تولید کنند که بتوانند اسرائیل را هدف قرار دهند.

همزمان نشریه «نیوز ویک» از تحویل هواپیماهای بدون سرنشین شاهد-۱۳۶، موسوم به پهپادهای کامیکازه یا انتحاری به حوثی‌ها خبر داده و گفته است که این پهپادها می‌توانند از یمن به اسرائیل برسند.

آنچه پیداست موشک‌هایی تولید حوثی‌ها با کمک ایران توان بالقوه رسیدن به اسرائیل را در آینده خواهند داشت.

مایکل نایتس، تحلیلگر مسائل نظامی، در گزارش آوریل خود برای «موسسه واشینگتن» هشدار داده که یک موشک برهان-۴ با برد بلندتر می‌تواند به زودی اسرائیل را تهدید کند.

نایتس ادامه داد: «اولات در جنوبی‌ترین نقطه اسرائیل فقط ۱۱۰۰ مایل و بقیه اسرائیل و همچنین نقاطی از مصر و اردن، ۱۲۵۰ مایل با مناطق پرتاب موشک در یمن فاصله دارند. حال اگر دقت برد این هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های حوثی تنها ۲۰ درصد افزایش پیدا کند، می‌توانند به اسرائیل برسند.»

این گزارش نتیجه می‌گیرد که همه این تحولات یادآوری چشمگیری از چگونگی جنگ ایران و اسرائیل است که می‌تواند به سرعت تبدیل به یک انفجار بزرگ و مخرب شود و چندین کشور را درگیر خود کند تا حدی که حتی برای این منطقه بی‌ثبات، بی‌سابقه نیست.

منبع: العربیه فارسی