عملکرد ۱۰۰ روزه دولت بايدن از نگاه کارشناسان

روزنامه شرق

جو بایدن با شعار «بازگشت ایالات متحده» به کاخ سفید راه یافت و برای تحقق این شعار هم به سرعت دست به کار شد؛ از زمان رونالد ریگان جمهوری‌خواه تاکنون، هیچ رئیس‌جمهوری به اندازه‌ جو بایدن در ابتدای ریاست‌جمهوری خود با چالش‌های متعدد دست به گریبان نبوده است. بایدن و تیم امنیت ملی او روند احیای روابط با متحدان آمریکا در آسیا و اروپا را آغاز کردند، بازگشت به نهادهای بین‌المللی به سرعت محقق شد و رویکرد انتقادی علیه رژیم‌های استبدادی دوباره به بالاترین سطح سیاسی در واشنگتن بازگشت.

رئیس‌جمهوری جدید آمریکا به سرعت اقدام به لغو ممنوعیت‌های مهاجرتی دولت دونالد ترامپ کرد و متعهد شد که برای واکسیناسیون در کشورهای فقیر کمک مالی اختصاص دهد. بایدن تمام این گام‌های اولیه را در حالی برداشت که اولین انتقال قدرت خشونت‌آمیز را در تاریخ ایالات متحده شاهد بودیم. با گذشت ۱۰۰ روز از آغاز ریاست‌جمهوری بایدن، نشریه فارن‌پالسی عملکرد رئیس‌جمهور آمریکا را در نظرسنجی از کارشناسان و صاحب‌نظران هر حوزه مورد بررسی قرار داده است.

* پاندمی: جبران زمان ازدست‌رفته
لوری گرت، تحلیلگر فارن‌پالسی و برنده جایزه پولیتزر

واکنش دولت بایدن به بیماری همه‌گیر کووید۱۹ هم در داخل آمریکا و هم خارج مرزهای ایالات‌ متحده سریع، نفسگیر و رو به گسترش بوده است. حتی مهم‌تر از آن، تعهد او به واگذاری چهار میلیارد دلار تسهیلات به کواکس که هدف آن دسترسی تمامی مردم جهان به واکسن کروناست و بسیاری از اعضای تیمش در این برنامه مشارکت داشته‌اند. در سطح بین‌المللی غیبت چهارساله آمریکا خلأهای بسیاری را به وجود آورده بود؛ چراکه بهداشت جهانی مدت‌هاست به رهبری ایالات‌ متحده برای تأمین منابع مالی، نوآوری و سیاست‌گذاری‌ها متکی است.

اکنون آمریکا با دست باز بازگشته است؛ نه‌تنها‌ به سازمان بهداشت جهانی بلکه به تمامی نظام‌ها‌ و نهادهای چندملیتی. اکنون واشنگتن در حال بررسی ثبت اختراعات دارویی در سازمان تجارت جهانی و توزیع دارو در صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریاست. تیم بایدن تلاش می‌کند مسائل بهداشتی مطرح‌شده در مذاکرات «کوپ ۲۶» در گلاسکو اسکاتلند را عملی کند و حمایت از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد که طیف بی‌شماری از اولویت‌های بهداشت عمومی جهان را در بر می‌گیرد، در دستور کار خود قرار داده است؛ از افزایش تعداد واکسیناسیون، کاهش مرگ‌ومیر کودکان تا بهبود دسترسی به آب پاک و تغذیه مناسب.

همان‌طور که بایدن در ۱۹ فوریه گفت، شما نمی‌توانید برای جلوگیری از یک پاندمی، دیوار یا حصار بسازید و به ما یادآوری کرد آنچه باید در تمام مدت روشن باشد این است که ویروس کرونا در هر کشوری یا در هر نقطه‌ای از جهان که بچرخد و جهش یابد، برای تمامی مردم جهان خطرناک است.

*  روسیه: درگیری، بازدارندگی، مذاکره
مایکل مک‌فال، سفیر سابق آمریکا در روسیه

بایدن در اولین تماس خود با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه چارچوب دولت خود در قبال روسیه را مشخص کرد: پیشرفت در زمینه کنترل تسلیحات، تأکید مجدد بر حمایت از اوکراین، افزایش نگرانی درباره جاسوسی و خرابکاری‌های سایبری، حمایت روسیه از حمله به نظامیان آمریکایی در افغانستان، دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ ایالات متحده و مسمومیت الکسی ناوالنی مخالف سرشناس پوتین.

به عبارت دیگر، در جایی که منافع با هم تداخل دارند، با کرملین درگیر شوید، از سیاست بازدارندگی در قبال سیاست‌های جنگ‌طلبانه پوتین استفاده کنید و نقض حقوق بشر در روسیه را مورد اشاره آشکار قرار دهید. رویکردی بی عیب و نقص.

تیم بایدن خیلی زود دست به کار شد و در گام اول پیمان جدید استارت برای کنترل تسلیحات را برای پنج سال تمدید کرد، برخی از مقام‌های روسی را که در مسمومیت و دستگیری ناوالنی نقش داشتند، مورد تحریم قرار داد، از جمله «ایهور کلومواسکی» الیگارش اوکراینی طرفدار حکومت روسیه و همچنین تعهد ایالات متحده به روابط عمیق‌تر با ناتو را هم مورد تأکید قرار داد. بایدن در واکنش به حمله سایبری «سولار ویندز» به نهادهای فدرال آمریکا و دخالت روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ ایالات متحده هم تحریم‌های جدیدی را علیه مسکو اعمال کرده و چند دیپلمات روسی را هم اخراج کرده است.

با این حال بایدن پیشنهاد برگزاری نشست مشترک با پوتین را ارائه کرده است؛ شروعی خارق‌العاده. بایدن نشان داده هم می‌خواهد با روسیه درگیر باشد هم توان بازدارندگی خود را حفظ کند و در عین حال رابطه‌ای پایدارتر و قابل پیش‌بینی با مسکو داشته باشد. آیا پوتین هم چنین چیزی می‌خواهد؟ برای ایجاد رابطه‌ای پایدار هر دو طرف باید زبان هم را بهتر درک کنند. دولت بایدن هم مانند همه دولت‌های ایالات متحده که می‌خواهند خودکامه‌ها را درگیر کنند، در تلاش است از ارزش‌های دموکراتیک مورد نظر واشنگتن در روسیه و منطقه حمایت کند.

بایدن و تیمش با نادیده‌گرفتن التماس‌های ناوالنی و وضعیت غیرانسانی او، تصمیم گرفتند هیچ‌یک از مقام‌های روس را که از خودکامگی پوتین حمایت می‌کنند مورد تحریم قرار ندهند. دولت بایدن هنوز استراتژی جامعی را برای حمایت از دموکراسی‌خواهان در روسیه، بلاروس، اوکراین، گرجستان و ارمنستان ارائه نکرده است. یکی از راه‌های کمک به تقاضای منطقه‌ای برای تعامل بیشتر ایالات متحده، انتصاب مجدد نماینده ویژه‌ای در اوکراین است؛ این نماینده ویژه می‌تواند با اختیارات بیشتر در کل منطقه فعال باشد. قبل از اینکه عملکرد بایدن در این حوزه را بسنجیم، باید صبر کنیم تا تیم سیاست خارجی و امنیت ملی کاخ سفید و استراتژی بایدن و دولتش کامل شود.

* خاورمیانه: دستاورد به شرط خسارت
مینا العروبی، سردبیر نشریه نشنال

بایدن می‌گوید «آمریکا بازگشته است»، اما در خاورمیانه هنوز مشخص نیست این بازگشت دقیقا به چه معناست. بایدن به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری وعده داد که بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران را در اولویت برنامه‌های خاورمیانه‌ای خود قرار می‌دهد. او به عنوان رئیس‌جمهور اقدامات درخور توجهی برای احیای این توافق یا مهار ایران انجام نداده است. تهران موقعیت خود را بهبود بخشیده و از جمله با شروع مجدد غنی‌سازی اورانیوم، کار را برای توافق مجدد دشوارتر کرده است.

علاوه بر این، گروه‌های تندرو فعالیت‌های خود را در سراسر منطقه افزایش داده‌اند، از موشک‌باران حوثی‌ها به عربستان سعودی گرفته تا حمله به پرسنل و منافع ایالات متحده در عراق. در این مدت از واشنگتن جز حرف چیزی ندیدیم. در این میان فقط یک استثنا در ۲۵ فوریه ۲۰۲۱ رقم خورد. حمله به یک پایگاه نظامی در سوریه؛ این اقدام هم در واقع یک واکنش بود و نمی‌توان آن را خط‌مشی دولت جدید ایالات متحده دانست.

نکته مهم این است که بایدن و بلینکن، وزیر خارجه‌اش، عراق را به عنوان اولین کشور عربی برای تماس انتخاب کردند. این ژست در بغداد و منطقه نشان‌دهنده تأکید و تداوم حمایت دیپلماتیک و شاید حتی نظامی از عراق بود. بایدن با تعیین فرستاده ویژه‌ای برای یمن و اولویت‌دادن به این چالش، تحرکاتی در منطقه ایجاد کرده است. با پیشنهاد سعودی‌ها برای پایان‌دادن به جنگ، واشنگتن اکنون باید ایران و حوثی‌ها را تحت فشار قرار دهد تا به صلح متعهد شوند. بایدن نگرانی‌های خود درباره عربستان را هم به ریاض انتقال داده، اما این اتحاد پایدار خواهد ماند.

او همچنین فرصتی برای دستیابی به توافق صلح میان اعراب و اسرائیل دارد و باید به دنبال استفاده از نقش بالقوه امارات متحده عربی برای برقراری مجدد روابط واشنگتن با فلسطینی‌ها باشد. راه‌حل تشکیل دو کشور همچنان بهترین راه‌حل است اما تحقق آن نیاز به تلاش‌های هماهنگ ایالات متحده دارد.
تیم خاورمیانه‌ای بایدن باعث افزایش اعتبار تیم سیاست خارجی او شده است. حضور افراد باتجربه‌ای مانند «باربارا لیف» در شورای امنیت ملی، «برت مک گورک» به عنوان هماهنگ‌کننده کاخ سفید و «تیم لندرکینگ» به عنوان نماینده ویژه بایدن در امور یمن. این تیم شامل افرادی کاملا آگاه و باتجربه است و این توانایی را دارد که اگر بخواهد، تغییراتی درخور توجه ایجاد کند.

* چین: گام‌ها را  تندتر  کنید
الیزابت اکونومی، عضو شورای روابط خارجی

سیاست بایدن در چین شروع خوبی داشته است. او به‌سرعت برای پرکردن پست‌های اصلی با متخصصان برجسته چین اقدام کرده است. کیفیت و توانایی‌های افراد منصوب‌شده هم شایان توجه است.

واشنگتن در حال بازگشت به سازمان‌ها و توافق‌نامه‌های بین‌المللی است و دوباره با اروپا ارتباط نزدیک برقرار می‌کند تا به یک رویکرد مشترک و متحد در قبال چین برسند و به متحدان آسیایی از جمله کره‌جنوبی و ژاپن هم اطمینان می‌بخشد. بایدن دوباره بر حمایت ایالات متحده از تایوان تأکید کرده و تیم دفاعی او در حال بررسی نیازهای ارتش آمریکا برای چالش‌های پیش‌رو از جمله در اقیانوس هند و آرام هستند.

او به جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا و مشاور تغییرات اقلیمی خود و تیمش هم اعلام کرده که تعامل با چین در حوزه تغییرات اقلیمی را به آرامی پیش ببرند. اما فهرست اقدامات بایدن در قبال چین بسیار بلندبالاست. در سیاست‌های فناوری، تعرفه‌های گمرکی که ترامپ وضع کرده بود، تحولات سین‌کیانگ و وضعیت حضور ایالات متحده در بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن باید پیشرفت‌هایی صورت گیرد. علاوه بر این، چالش کره‌شمالی، هنگ‌کنگ، درگیری بر سر دریای چین جنوبی و تصمیم‌گیری در مورد پیوستن به توافق‌نامه جامع و پیشروی مشارکت کشورهای حوزه اقیانوس آرام از دیگر موارد مهمی است که بایدن باید خیلی زود موضع دولت خود در قبال آنها را روشن کند.

اعضای دولت بایدن هم مانند سال‌های ابتدایی دولت اوباما و چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ نشان داده‌اند در گفتار و عمل کاملا هماهنگ هستند. بایدن برخلاف انتظارات سیاست‌های دولت قبلی در قبال چین را نه‌تنها به طور کامل تغییر نداد بلکه در بسیاری موارد همان سیاست‌ها را ادامه می‌دهد. اما او باید به‌سرعت اقدامات لازم برای تعیین سیاست دولت جدید آمریکا در قبال چین و شرق آسیا را انجام دهد.

هماهنگی دیپلماتیک میان اعضای گروه چهارگانه (آمریکا، ژاپن، استرالیا و هند) برای توزیع واکسن در آسیا چشمگیر بود، اما اولین نشست میان دیپلمات‌های برجسته آمریکایی و چینی در آلاسکا نشان داد که بایدن باید هرچه سریع‌تر برای تهیه یک استراتژی بلندمدت در قبال چین به طوری که واشنگتن در موقعیت بالاتر قرار داشته باشد، اقدام کند؛ چیزی که دو دولت قبلی واشنگتن قادر به انجام آن نبودند.

*  دموکراسی و  حقوق‌ بشر:  اروپا را به خدمت بگیرید
آنه-ماری اسلاتر، مدیر سابق برنامه‌ریزی سیاسی در وزارت خارجه آمریکا

تیم ریاست‌جمهوری جو بایدن در خطاب قراردادن و اشاره‌کردن به مسائل مربوط به دموکراسی و حقوق‌ بشر در سخنرانی‌های عمومی نمره عالی می‌گیرد؛ مانند نسل‌کشی در سین‌کیانگ، کودتای میانمار، تخریب دموکراسی در هنگ‌کنگ، زندانی‌شدن الکسی ناوالنی، مخالف روس و کشتن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی. چگونگی به‌کارگیری کلمات مهم هستند؛ زمانی دیگران از شما می‌خواهند تا آنان را به‌ رسمیت بشناسید و شما مطابق خواسته آنان عمل می‌کنید. برخی از اقدامات نیز در آینده روی خواهند داد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا ضمن حفظ برخی از تحریم‌های اعمال‌شده در دولت دونالد ترامپ، تحریم‌های بیشتری را علیه چین، میانمار، روسیه، عربستان‌ سعودی و سایر کشورها اعمال کرده است که عمدتا بر دموکراسی و حقوق‌ بشر مبتنی هستند. اما مشکل آنجاست که این تحریم‌ها مانع ادامه سرکوب دموکراسی و نقض حقوق‌ بشر نمی‌شوند و تنها زمانی‌ که واشنگتن و متحدانش از تمامی پتانسیل خود بهره می‌گیرند و سعی می‌کنند تا اقتصاد کشوری را متوقف کنند، می‌توانند کشورها را پای میز مذاکره و چانه‌زنی بکشانند.

تحریم‌های اخیر ایالات‌ متحده آمریکا، کانادا و اروپا علیه چین به ‌دلیل نسل‌کشی ایغورها گامی مهم اما عمدتا نمادین بود که بزرگ‌ترین شکست دولت بایدن تاکنون را رقم زده است. مهم‌ترین کاری که بایدن می‌تواند برای ارتقای دموکراسی و حقوق‌ بشر جهانی انجام دهد، دستیابی به توافقی بلندمدت با اتحادیه اروپاست تا فشارهای جدی اقتصادی و نظارتی با هماهنگی انجام شود. اروپا بزرگ‌ترین شریک تجاری روسیه و چین است، بنابراین با همسویی این قاره با واشنگتن در حفظ ارزش‌ها، منافع و سیاست‌ها، بدون شک فرصت‌های بیشتری برای ارتقای دموکراسی و حقوق‌ بشر خلق می‌شود.

نشست گروه «کوآد» فرصت خوبی است اما این نشست توانایی به‌وجود‌آوردن اتحادی یکپارچه علیه پکن را ندارد. در چنین شرایطی اتحادیه‌ اروپا در کجای برنامه‌های دولت بایدن قرار می‌گیرد؟ تقریبا جایگاهی ندارد. کاخ‌ سفید در واقع هیچ نماینده ویژه‌ای برای اروپا ندارد. بایدن به‌جای اینکه در آلاسکا با مقامات چینی قدم بزند، بهتر است با بروکسل، برلین و پاریس کانال ارتباطی برقرار کند و با رایزنی با مقامات عالی‌رتبه و معتبر، فرایند طولانی یک مذاکره اقتصادی جدی با چین را آغاز کند؛ البته با اتحاد سیاسی. این مذاکره، طولانی، کند و ناامیدکننده خواهد بود، اما بسیار حیاتی است.

* اتحادها:  احیای رهبری
آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل سابق ناتو

دولت بایدن با وجود وضعیت نامساعد داخلی و لزوم توجه بیشتر به چالش‌های اقتصادی، همه‌گیری کرونا و تنش‌های سیاسی داخلی، گام‌های بلندی در جهت بازگرداندن رهبری جهانی از سوی یک ایالات متحده مصمم و متعهد برداشته است. در شرایط فعلی دنیا به احیای این رهبری نیاز داشت. اما آزمون‌های بزرگ هنوز در پیش است.

بایدن در انتخاب اعضای تیم سیاست خارجی و امنیتی خود بدون عیب و نقص عمل کرده است. تجربه کار با بسیاری از آنها را دارم و می‌توانم مهارت و درک آنها از نقش اساسی کشورشان در جهان را تضمین کنم. در مدتی که از آغاز به کار دولت بایدن می‌گذرد، شاهد بودیم که هماهنگی با هم‌پیمانان سریع‌تر انجام می‌شود. از گفت‌وگوی فشرده تونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا با وزرای خارجه اتحادیه اروپا گرفته تا حضور مجازی بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ و اولین نشست اجلاس چهارجانبه هند و ایالات متحده، استرالیا و ژاپن.

این دولت به وضوح تعیین کرده است که در تقابل میان آزادی و خودکامگی در کدام سمت قرار دارد. این موضع‌گیری را از جمله در تایوان و اوکراین شاهد بودیم. ناتو همچنین سرانجام در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند بدون نگرانی از توییت‌ها و خشم و عصبانیت رئیس‌جمهور پیشین آمریکا پیش برود و مفاهیم جدید استراتژیک خود را بسازد. با این حال، متحدان اروپایی واشنگتن نیز در این توهم به سر نمی‌برند که بایدن به تعهدات خود برای صرف هزینه‌های بیشتر برای دفاع از اروپا عمل خواهد کرد.

بایدن با پیوستن به نهادها و پیمان‌های بین‌المللی و احیای روابط با متحدان، اولین قدم‌ها را برای بازسازی و اصلاح دنیای چندجانبه ما برداشته است. او باید این روند را ادامه دهد تا چندجانبه‌گرایی را از حالت ناخوشایند سال‌های اخیر خارج کند. ما برای تدوین استانداردهای جدید چندجانبه از جمله در تنظیم سازوکارهای فناوری در حال ظهور به اقدامات قوی و منسجم جهان آزاد نیاز داریم.

تعهد بایدن برای ایجاد اتحاد جهانی دموکراتیک، تزلزل‌ناپذیر است. برخی اعتقاد دارند که او ابتدا باید به بازسازی دموکراسی شکننده ایالات متحده بپردازد و بعد از آن از دیگر کشورها بخواهد تا به دموکراسی احترام بگذارند. من با این نظر مخالفم. حوادث ششم ژانویه در واشنگتن به همه ما نشان داد که دموکراسی چقدر می‌تواند آسیب‌پذیر و شکننده باشد. برای حفظ دموکراسی باید یک خط مقدم مشترک ایجاد کنیم. در هر حال به‌زودی خواهیم دید که دولت بایدن چه برنامه عملیاتی روشن و قابل اجرایی ارائه می‌دهد. اجلاس دموکراسی کپنهاگ در ۱۰ و ۱۱ ماه می‌ این فرصت را فراهم می‌کند.