حسین آرین

در هفته‌های اخیر درحالی که تنش میان ایران و آمریکا با تردّد ناو‌ها و یک فروند ‏زیردریایی اتمی آمریکا به خلیج فارس و آبهای اطراف آن بالا گرفته است، سه فروند از ‏مهمترین زیردریایی‌های ایران کارایی عملیاتی خود را از دست داده‌اند.

‎گزارش تارنمای “موسسه نیروی دریایی آمریکا “، بر پایه تازه‌ترین اطلاعات از موسسه ‏پژوهشی “اینتِل لَب”، می‌گوید سه فروند از زیر دریایی‌های کلاس کیلو ایران بیش از ‏یکماه است که بیرون از آب‌اند.‏

زیردریایی‌های کلاس کیلو ایران به نامهای طارق، یونس و نوح با وزن جا به جایی ‏‏۳۹۵۰ تن در حالت غوطه‌ور، با موتور‌های دیزلی - الکتریکی، در روسیه ساخته شدند ‏و نزدیک به سه دهه پیش به نیروی دریایی ارتش پیوستند.‏

‏پایگاه این زیردریایی‌ها که بزرگترین و کارآمدترین یکانهای زیرسطحی ایران‌اند، در ‏بندرعباس است. این زیردریاییها مجهز به اژدر‌اند، قابلیت مین گذاری دارند و با “تحرک ‏رانش مستقل از هوا” یا “اِی آی پی” می‌توانند برای چند روز در زیر آب بمانند. زیردریایی‌های کلاس کیلو در واقع مهمترین یکانهای زیر سطحی نیروی دریایی ارتش در خط اول ‏دفاعی آن در دریای عمان محسوب می‌شوند.‏

عدم تحرّک و غیر عملیاتی شدن همزمان این سه زیردریایی، جدا از سن آنها، حاکی از ‏ضعف عمده صنایع دریایی ایران در حوزه تعمیر و نگهداری و بهینه سازی است. نیرو‌های دریایی عموماً با برنامه ریزی و زمان بندی تعمیرات دوره‌ای یا اساسی (اورهال) ‏یکانهای سطحی یا زیر سطحی، تلاش می‌کنند که همواره شماری از یکانهای شان عملیاتی ‏و آماده به کارباشند.‏

جدا از این گونه زیردریایی‌ها، ایران یک فروند زیردریایی نیمه سنگین کلاس فاتح با ‏وزن جا به جایی حدود ۶۰۰ تن دارد که شش سال پیش به نیروی دریایی ارتش ملحق شد. این زیردریایی گرچه توانایی زیردریایی‌های کلاس کیلو را ندارد ولی می‌تواند در زمان ‏تعمیر و نگهداری این یکانها، بخشی از ماموریت‌های آنها انجام دهد و در دریا باشد. اما ‏مدتها است که این زیردریایی نیز در بندر عباس در کنار اسکله قرار دارد.‏

جدا از این زیردریایی‌ها، ایران تعدادی زیردریایی کوچک کلاس غدیر با وزن جا به ‏جایی ۱۱۵ تن دارد که مجهز به اژدر‌اند و می‌توانند موشکهای کوچک ضد کشتی جاسک ‏‏-۲ را نیز شلیک کنند. ولی این زیر دریایی‌ها از نظر کارایی قابل مقایسه با ‏زیردریاییهای بزرگ نیستند و حوزه عملیاتی آنها به آبهای ساحلی محدود می‌شود.‏
‏ ‏
‏ پس از تحویل گرفتن زیر دریایی‌های کلاس کیلو از روسیه، ایران همواره سعی کرده ‏است که تعمیرات اساسی این یکانها را در سازمان صنایع دریایی کشورانجام دهد. اجرای ‏این تعمیرات همواره بیش از حد معمول طول کشیده است و این می‌تواند ناشی از کمبود ‏مهارت‌های لازم و یا تامین قطعات برای این کار باشد.

‏عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که یک فروند از زیردریایی‌های کلاس کیلو از سال ‏‏۲۰۱۹ دریک حوض خشک ( حوضی که پس از ورود ناو به آن، آب آن را خالی می‌کنند ‏تا دسترسی به بخش‌های زیرین ناو آسان شود) بندر عباس بوده است.‏

یک فروند دیگر از همین زیردریاییها، ماهها است که در مجتمع دریایی شهید درویشی در ‏غرب بندرعباس قرار دارد. سومین زیردریایی کلاس کیلو هم وضعی مشابه دارد و از ‏اواسط ماه دسامبر سال گذشته در یک حوضچه دیگر در بندر عباس گذاشته شده است.‏

بر پایه این عکس‌های ماهواره‌ای، تا ۳۱ ژانویه سال جاری، موقعیت این سه زیر ‏دریایی تغییری نکرده است. تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر تعمیرات طولانی این ‏زیردریاییها انتشارنیافته ولی غیر عملیاتی شدن همزمان هر سه زیردریایی پرسش‌های ‏زیادی را در مورد توان نیروی دریایی ارتش به ذهن متبادر می‌کند.

جمهوری اسلامی بار‌ها ساختن یکانهای زیر سطحی بومی و حتی ساختن زیردریایی‌های ‏با رانش هسته‌ای را مطرح کرده است. اینکه ایران بتواند یکانهای زیر سطحی با قابلیتی ‏فراتر از زیر دریایی نیمه سنگین کلاس فاتح بسازد، معلوم نیست ولی تولید بومی این ‏یکانها سالها طول خواهد کشید و نیروی دریایی ارتش قادر نخواهد بود که به آسانی و در ‏مدتی کوتاه جای خالی زیر سطحی‌های کلاس کیلو را پر کند. ‏
‏
پایان
‏۲ فوریه ۲۰۲۱ ‏