دویچه وله: پمپئو می‌گوید آمریکا از هر ابزاری برای تمدید تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی استفاده می‌کند اما به برجام بازنمی‌گردد. مطابق برجام دوره تحریم ایران در زمینه خرید و فروش جنگ‌افزار ابتدای آبان ماه به پایان می‌رسد.

وزیر خارجه آمریکا گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال بازگشت ایالات متحده به برجام برای فعال کردن سازوکار رفع اختلاف موسوم به مکانیسم ماشه را تکذیب کرد و گفت توافق هسته‌ای یک فاجعه بود و چنین موضوعی اصلاح مطرح نیست.

مایک پمپئو شامگاه چهارشنبه دهم اردیبهشت (۲۹ آوریل) در گفت‌وگو با شبکه “فاکس‌نیوز” تاکید کرد آمریکا با استفاده از ظرفیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و هر راهکار دیگری تلاش خواهد کرد تحریم تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی تمدید شود.

حدود یک هفته پس از امضای توافق هسته‌ای میان نمایندگان ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه ۱۳۹۴ شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ تمام قطعنامه‌های تحریمی علیه جمهوری اسلامی را لغو کرد و بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صحه گذاشت.

آمریکا اردیبهشت دو سال پیش از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های لغو یا تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال کرد.

برخی رسانه‌های آمریکایی پیش از این احتمال داده بودند که آمریکا قصد دارد برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه تهران به برجام بازگردد تا بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند. همچنین گزارش شده بود که واشنگتن در صدد طرح قطعنامه‌ای در شورای امنیت است تا مانع لغو تحریم‌های تسلیحاتی شود.

مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ “مشارکت‌کنندگان” در برجام می‌توانند در صورت خودداری جمهوری اسلامی از اجرای تعهدات برجامی و بی‌نتیجه ماندن رایزنی‌ها در کمیسیون حل اختلاف، پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهند.

پیگیری این موضوع از طریق ارائه قطعنامه به شورای امنیت به دلیل احتمال زیاد وتوی آن توسط روسیه و چین تقریبا منتفی است اما استفاده از مکانیسم ماشه راهی مطمئن‌تر به نظر می‌رسد؛ در صورت ارجاع پرونده به شورای امنیت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی می‌تواند به صورت خودکار دوباره به جریان بیفتد و اعضای دائمی شورا قادر به وتوی آن نخواهند بود.

بر این اساس ظاهرا بخش حقوقی وزارت خارجه آمریکا مشغول بررسی استدلال‌هایی مبنی بر این ادعا شده که ایالات متحده همچنان یکی از “مشارکت‌کنندگان” در برجام است و به این دلیل می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران ۲۷ آوریل در یک پیام توئیتری و در واکنش به تلاش‌های اخیر واشنگتن برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی نوشت آمریکا دو سال پیش با “رویای” به زانو درآوردن جمهوری اسلامی از طریق “فشار حداکثری” از برجام خارج شد و اکنون پس از “ناکامی تحقیرآمیز” در این برنامه می‌خواهد بار دیگر شریک برجام باشد.

پمپئو در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز این استدلال‌ها را رد می‌کند و می‌گوید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت کاملا شفاف است و در مورد این که “مشارکت‌کنندگان” برجام چه کسانی هستند صراحت دارد. او تاکید کرده که این قطعنامه مقوله‌ای جدا از برجام است.

رایزنی با اروپا برای فعال شدن مکانیسم ماشه

سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و المان) پیش از این و به خاطر کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی بحث فعال کردن مکانیسم ماشه را مطرح کردند اما این کار به طور جدی پیگیری نشد.

آمریکا ظاهرا برای جلوگیری از رفع محدودیت‌های ایران برای خرید و فروش تسلیحات با شماری از هم‌پیمانان و متحدان خود وارد گفت‌وگو شده است. پمپئو تائید کرده که ایالات متحده در این زمینه مشغول رایزنی با برخی “شرکا” نظیر بریتانیا و فرانسه و برخی “دوستان” است.

تا کنون کشورهای اروپایی طرف برجام به طور رسمی درباره تلاش‌های اخیر آمریکا و اظهارات مایک پمپئو موضعی نگرفته‌اند.

پیتر استانو، سخنگوی امور خارجی و سیاست امنیتی کمیسیون اروپا در اظهار نظر مکتوبی که در اختیار شبکه سی‌ان‌ان قرار داده گفته آمریکا از زمان خروج از توافق هسته‌ای در هیچ نشست و فعالیتی در چارچوب برجام شرکت نکرده اما او از اظهار نظر در مورد موضع‌گیری احتمالی آمریکا و دیگر کشورها در ارتباط با برجام خودداری می‌کند.

گفته می‌شود استدلال حقوقی وزارت خارجه آمریکا با استناد به بندی از قطعنامه ۲۲۳۱ طراحی شده که می‌توان از آن نتیجه گرفت ایالات متحده به رغم خروج از توافق هسته‌ای همچنان یکی از “مشارکت‌کنندگان” برجام است.