به گزارش خبرگزاری فارس، یک مقام دیپلماتیک اروپایی ایران را به آغاز ساز و کاری در «برجام» که به «مکانیسم ماشه» شهرت یافته و به بازاعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر خواهد شد تهدید کرده است.

این مقام اروپایی در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس تصریح کرد گفت‌وگوهایی در تمامی سطوح با ایران در جریان است. او گفت در صورتی که هیچ چیز تغییر نکند، کشورهای اروپایی ممکن است به مکانیسم تعبیه‌شده در برجام برای حل و فصل اختلافات متوسل شوند که این اقدام در نهایت می‌تواند به بازاعمال تحریم‌ها علیه تهران منجر می‌شود.

اشاره مقام اروپایی به بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها ساز و کارهای حل و فصل اختلاف میان  طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند.

طبق این دو بند، در صورتی که کشورهای اروپایی ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای متهم کنند و تصمیم بگیرند مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهند، ایران به عنوان طرف متشاکی ۳۰ روز فرصت خواهد داشت رضایت طرف شاکی (کشورهای اروپایی) را جلب کند. در صورتی که رضایت طرف شاکی جلب نشود، پرونده پس از چند روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد شد.

شورای امنیت ظرف یک ماه بعد از دریافت این شکایت بایستی درباره بازگشت تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند، اما کشورهای غربی در مذاکرات برجام ساختار این رأی‌گیری را به گونه‌ای تغییر داده‌اند که امکان وتوی نظر کشورهای غربی درباره برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به کل از روسیه و چین سلب شده است.

در شورای امنیت به جای رأی‌گیری درباره «لغو تحریم‌های ایران» بر سر «ادامه لغو تحریم‌های ایران» رأی‌گیری می‌شود؛ این تغییر در عبارت‌پردازی ابتکار عمل استفاده از حق وتو را عملاً در اختیار طرف غربی قرار می‌دهد، به این صورت که این طرف‌ها می‌توانند از حق وتوی خود استفاده کرده و از تصویب «ادامه لغو تحریم‌ها» جلوگیری کنند. در این حالت، قطعنامه‌های تحریمی پیشین سازمان ملل متحد علیه ایران احیا خواهند شد.

  مقام اروپایی در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس گفت هدف از گفت‌وگوها با تهران کاستن از تنش‌های خطرناک و خریداری زمان برای از بین بردن بحران‌ها است. این مقام اروپایی به شرط عدم افشای نام با رسانه آمریکایی گفت‌وگو کرده است.

وی تصریح کرد با وجود عبور ذخائر اورانیوم ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم و اظهارات حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران درباره احتمال افزایش سطح غنی‌سازی ایران هنوز امکان تنش‌زدایی با ایران وجود دارد.

مقام مورد استناد آسوشیتدپرس گفت: «مکانیسم حل و فصل اختلافات ممکن است دیر یا زود کلید زده شود. اگر چیزی تغییر نکند نمی‌دانم چطور می‌شود جلوی آن را گرفت.»

حسن روحانی چهارشنبه به طرف‌های توافق هسته‌ای هشدار داد در صورتی که در ضرب‌الاجل اعلام شده از سوی ایران به تعهدات خودشان عمل نکنند ایران تعهد به حفظ سطح غنی‌سازی خود در حد ۳.۶۷ درصد را کنار خواهد گذاشت.

وی گفت: «در ۱۶ تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر ۳.۶۷ درصد نخواهد بود و این تعهد را کنار گذاشته و به هر مقداری که ضرورت و نیاز ما باشد، ارتقاء خواهیم داد. از ۱۶  تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آنها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند.»

ایران همچنین دوشنبه (۱۰ تیرماه) اعلام کرد ذخائر اورانیوم ۳.۶۷ درصدی این کشور در واکنش به خروج آمریکا از برجام و قصور کشورهای اروپایی در محقق کردن وعده‌های خود برای جبران تبعات اقتصادی این اقدام از سقف ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است.

ایران می‌گوید اقدام برای کاستن از تعهدات برجامی با استناد به بندهای ۲۶ و ۳۶ این توافق صورت گرفته و به معنای خروج از این توافق نیست.

کشورهای طرف برجام در بند ۲۶ متعهد شده‌اند «از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که اجرای آنها را وفق این برجام لغو کرده است» خودداری نمایند. در این بند همچنین آمده است: «ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست دو به عمل خواهد آورد.»

در بند ۳۷ هم آمده است: «ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئا یا کلا مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.»

تهدید دیپلمات اروپایی درباره راه‌اندازی اینستکس

روز گذشته (پنجشنبه ۱۳ تیرماه) نیز یک دیپلمات اروپایی اعلام کرد در صورتی که در پایبندی کامل ایران به توافق هسته‌ای برجام تردید وجود داشته باشد این کشورها ساز و کار موسوم به «اینستکس» را راه‌اندازی نخواهند کرد.

به گزارش خبرگزاری فارس، یک دیپلمات اروپایی روز پنجشنبه به خبرگزاری رویترز گفت: «اگر در پایبندی آنها [به برجام] تردید وجود داشته باشد ما دکمه بله را فشار نخواهیم داد.»

رویترز نوشته وزارت خارجه فرانسه هم روز چهارشنبه گفته عملیاتی شدن اینستکس مبتنی بر «پایبندی کامل ایران به تعهداتش ذیل برجام» خواهد بود.

«برونو لومر»، وزیر دارایی فرانسه روز پنجشنبه باز هم برای انجام اولین معامله در چارچوب کانال تجاری «اینستکس» وعده داد و گفت اولین معامله در چارچوب این کانال در آستانه انجام، ظرف روزهای آینده است.

با این حال دو دیپلمات اروپایی نیز در گفت‌وگو با رویترز گفته‌اند با آنکه معامله‌های احتمالی شناسایی شده‌اند هنوز برای پیش رفتن خیلی زود است، زیرا هنوز ریزکاوی‌ها (Due diligence) در جریان هستند و طرف ایرانی راه‌اندازی شرکت هم‌ارز اینستکس را برای تسهیل معاملات تکمیل نکرده است.

انگلیس، آلمان و فرانسه، به عنوان سه کشور اروپاییِ طرفِ توافق هسته‌ای با ایران، از ۱۱ بهمن‌ماه سال گذشته ساز و کار موسوم به «اینستکس» برای تسهیل مبادلات تجاری با ایران را راه‌اندازی کردند. 

سازوکار حمایت از مبادلات تجاری یا اینستکس (Instrument in Support of Trade Exchange) در فرانسه ثبت شده و مقر آن در پاریس است. اداره آن بر عهده آلمان است و بریتانیا هم به عنوان سهامدار در آن مشارکت دارد. ریاست این کنسرسیوم اقتصادی را «پر فیشر»، مدیر سابق کومرتس‌بانک آلمان بر عهده دارد.

اینستکس قرار است در مراحل اول مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد.

رویترز نوشته کشورهای اروپایی یک نظام پیشرفته پرداختی ایجاد کرده‌اند که به زودی می‌تواند امکان انجام برخی تراکنش‌های کوچک را فراهم کند. با این‌حال در این صورت هم این نظام تنها محدود به معامله محصولاتی مانند اقلام دارویی و غذا خواهند بود که مشمول تحریم‌های آمریکا نیستند.

اما مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند اینستکس تنها در صورتی قابل قبول خواهد بود که بتوان از آن برای فروش نفت یا عرضه تسهیلات اعتباری استفاده کرد.