بی بی سی

اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عضو اتحادیه عرب و نشست اضطراری رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با صدور بیانیه‌هایی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را محکوم کردند. وزارت خارجه ایران موضعگیری این کشورها را مردود دانسته است.

سحرگاه جمعه، ١٠ خرداد (٣١ مه)، اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در مکه با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد. این اجلاس به دعوت ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی و به منظور بررسی تحولات اخیر در منطقه به خصوص بحران در منطقه خلیج فارس در پی تحریم نفتی جمهوری اسلامی تشکیل شده بود. پادشاه سعودی انفجارهای ١٢ مه در چهار نفتکش در آب‌های امارات متحده عربی و موشک‌پرانی به تاسیسات خط نفتی عربستان را عامل تشدید بی‌ثباتی در منطقه و به مخاطره انداختن آزادی کشتیرانی و امنیت اقتصاد جهانی توصیف کرده و خواستار بررسی آن شده بود.

این اجلاس با سخنرانی ملک سلمان آغاز شد که در آن به شدت ایران را مورد انتقاد قرار داد.

بیانیه اجلاس مکه، ضمن ابراز همبستگی با عربستان سعودی، به انتقاد شدید از ایران پرداخته و جمهوری اسلامی را به اخلال در امنیت منطقه از جمله از طریق حمایت از شورشیان حوثی در یمن و دخالت در امور کشورهای دیگر متهم کرده است.

بیانیه رهبران کشورهای عرب «حملات تروریستی شبه‌نظامیان حوثی تابع ایران و رفتارهای رژیم ایران در منطقه» را مورد انتقاد شدید قرار داده و حمله پهبادی به تلمبه‌خانه نفتی عربستان و «حملات انجام شده به کشتی‌های تجاری در آب‌های منطقه‌ای امارات متحده عربی» را به شدت محکوم کرده است. رهبران عرب ادامه موشک‌پرانی حوثی‌های یمن به سوی خاک عربستان را نیز محکوم دانسته و خواستار توقف آن شده‌اند.

در این بیانیه آمده است که رهبران کشورهای عرب می‌کوشند «با احترام جمعی به مبانی حسن همجواری و خودداری از دخالت در امور دیگران» امنیت و ثبات منطقه را حفظ کنند در حالیکه «رفتارهای رژیم جمهوری اسلامی ایران در منطقه، در تعارض با این اصول، امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند.» این بیانیه بر «همبستگی و وحدت کشورهای عرب در مقابل دخالت‌های ایران در امور داخلی کشورهای منطقه» تاکید گذاشته است.

رهبران عرب «ادامه پشتیبانی رژیم ایران از شبه‌نظامیان کودتاچی حوثی در مقابل دولت قانونی یمن و دخالت‌های این رژیم در امور داخلی مملکت بحرین» را هم محکوم دانسته‌اند.

اعضای اتحادیه عرب تاکید داشته‌اند که «تلاش‌ها و تماس‌های دیپلماتیک کشورهای منطقه با سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برای روشنگری در مورد جنایات رژیم ایران و ایستادگی قاطعانه در مقابل تهدید های آن علیه امنیت انرژی جهانی و مسیرهای دریایی منطقه» ادامه خواهد یافت.

سران عرب از حضور نظامی جمهوری اسلامی ایران در سوریه انتقاد کرده و در مورد «دخالت رژیم ایران در بحران سوریه و پی‌آمد های خطرناک آن برای آینده و وحدت و استقلال» آن کشور هشدار داده‌اند.

کشورهای عرب همچنین از موضعگیری امارات متحده عربی علیه حاکمیت ایران بر سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک و «از تلاش‌های دیپلماتیک دولت امارات برای بازپس گیری این جزایر حمایت کرده‌اند.»

در نشست مکه، رهبران اکثر کشورهای شرکت‌کننده در سخنرانی‌های خود از مواضع عربستان سعودی علیه سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران حمایت کردند اما رئیس جمهوری عراق خواستار تلاش برای حل اختلافات ایران و عربستان شد. رسانه‌های خبری ایران در گزارش‌های روز جمعه موضعگیری رئیس جمهوری عراق را مورد تاکید قرار داده‌اند.

هنگام ورود رهبران کشورهای عرب به عربستان، قطعاتی از موشک‌ها و پهبادهای پرتاب شده توسط حوثی‌های یمن به عربستان در محوطه فرودگاه به نمایش گذاشته شده بود.

نشست شورای همکاری خلیج فارس
پیش از اجلاس عالی کشورهای عضو اتحادیه عرب، نشست اضطراری سران و رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در مکه با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد. این نشست، با شرکت پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی، پادشاه بحرین، امیر کویت، ولیعهد ابوظبی، نخست وزیر قطر و مشاور عالی سلطان عمان تشکیل شده بود و دستور کار آن را بررسی بحران در خلیج فارس تشکیل می‌داد.

در پایان این نشست، بیانیه‌ای منتشر شد که در آن «حملات تروریستی» حوثی‌های یمن به تاسیسات خط لوله نفتی عربستان سعودی که با استفاده از پهباد حامل مواد منفجره صورت گرفت «تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و اقتصاد» جهانی توصیف شده و از اقدامات عربستان برای حفاظت از امنیت خود حمایت به عمل آمده است.

این بیانیه یادآور شده که حوثی‌های یمن بیش از ٢٢٥ فروند موشک به داخل خاک عربستان شلیک کرده که از جمله شامل «هدفگیری شهر مکه» بوده است. علاوه بر این، این گروه ١٥٥ پهباد را نیز به داخل خاک عربستان فرستاده است.

سران و رهبران کشورهای عرب حوزه خلیج فارس همچنین انفجار روز ١٢ مه در چهار نفتکش در آب‌های امارات را یادآوری کرده و بر تعهد خود در حفظ امنیت جمعی تاکید نهاده است.

در این بیانیه آمده است که رهبران کشورهای عضو شورای همکاری «بر تصمیم سران این شورا و عزم راسخ آنان در رویکرد مشترک نسبت به جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده و از ایران می‌خواهند از اصول مبتنی بر منشور سازمان ملل متحد و حقوق بین‌الملل، اصل حسن همجواری، احترام به حق حاکمیت کشورهای دیگر، اصل عدم مداخله و خودداری از به کار گیری زور و تهدید تبعیت کند.»

این بیانیه از ایران خواسته است «از حمایت و تامین مالی و تجهیز تسلیحاتی شبه‌نظامیان و سازمان‌های تروریستی و برانگیختن اختلافات فرقه‌ای» خودداری ورزد و افزوده است: «ما از رژیم ایران می‌خواهم درایت به خرج دهد و از ایجاد درگیری و بی‌ثباتی در منطقه خودداری ورزد.» از ایران همچنین خواسته شده «با تبعیت از قوانین و معاهدات بین‌المللی و خودداری از حمایت از تروریسم و تهدید مسیرهای دریانوردی تجاری مانع از خطر بروز جنگ در منطقه شود.»

کشورهای عرب حوزه خلقج فارس همچنین از هماهنگی و مشورت و همکاری با ایالات متحده ستایش به عمل آورده و افزوده‌اند که «شورا با حمایت از استراتژی ایالات متحده آمریکا در قبال ایران، از جمله در زمینه برنامه هسته‌ای و موشکی بالستیکی، مقابله با اقدامات بی‌ثبات ساز در منطقه، حمایت از تروریسم و برخورد آمریکا با فعالیت‌های خصمانه حزب‌الله لبنان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، حوثی‌ها و سایر سازمان‌های تروریستی، موضع ایالات متحده در برابر رژیم ایران را مورد ستایش قرار می‌دهد.»

علاوه بر اجلاس سران و رهبران کشورهای عضو اتحادیه عرب و عضو شورای همکاری خلیج فارس، عربستان سعودی همچنین میزبان اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی - کنفرانس اسلامی سابق - است.

روز جمعه، عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، از «سوء استفاده عربستان سعودی» از میزبانی این نشست برای موضعگیری علیه حکومت ایران انتقاد کرد و همچنین بیانیه‌های سران و رهبران کشورهای عضو اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس را محکوم دانست.

وی این بیانه‌ها را منعکس کننده سیاست واقعی امضاکنندگان آن ندانست و گفت که «جمهوری اسلامی ایران اطمینان دارد که اینگونه بیانیه‌ها، نظر واقعی و دیدگاه همه اعضا نیست و عربستان سعودی از فرصت ماه مبارک رمضان و مکان مقدس مکه استفاده سیاسی و ابزاری کرده تا اتهاماتی را از زبان برخی شرکت‌کنندگان در این اجلاس متوجه ایران اسلامی کند.»

آقای موسوی گفت که اجلاس کشورهای اسلامی و عرب باید به جای انتقاد از جمهوری اسلامی به «طرح و پیگیری حقوق مردم فلسطین و مساله قدس شریف» بپردازد. وی افزوده است که تلاش عربستان «برای بسیج آراء کشورهای همسایه و عربی، فرآیند بی‌سرانجامی است که آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی طی می‌کند.»

وی اسرائیل را عامل ایجاد اختلاف و شکاف بین کشورهای عرب و مسلمان دانست تا، به گفته او، مسلمانان «از دشمن اصلی غافل و به خود مشغول شوند.»