ایرنا- انتخابات هیأت رئیسه سال پایانی مجلس شورای اسلامی در حالی به پایان رسید که علی مطهری نماینده تهران بعد از سه سال، صندلی نایب رئیسی را به عبدالرضا مصری، نماینده کرمانشاه واگذار کرد. تلاش تندروهای مجلس، تصمیم‌ فراکسیون امید و مستقلین برای هیئت رئیسه مجلس، اعلام برنامه‌های آینده و همچنین نحوه اداره جلسات، از جمله عوامل حذف مطهری از هیأت رئیسه عنوان می‌شود.

علی مطهری در انتخابات هیات رئیسه سال اول، دوم و سوم به ترتیب با ۱۳۳، ۱۶۳ و ۱۴۳ رأی کرسی نائب رئیسی مجلس را از آن خود کرده بود، اما امسال رقیب اصولگرایش از فراکسیون ولایی با ۱۵ رای بیشتر جانشین او با ۱۲۸ رای شد تا جایگاه اصولگرایان با افزایش تعداد کرسی‌شان در هیأت رئیسه تثبیت شود.

اما چرا نماینده صریح‌اللهجه مجلس که مورد وثوق اصلاح‌طلبان و اعتدالیون مجلس است، نتوانست در آخرین سال حضورش در قوه مقننه جایگاهی را که در هیأت رئیسه داشت، حفظ کند؟

** تلاش سه‌ساله اصولگرایان برای حذف مطهری

تلاش سه ساله اصولگرایان مجلس، به ویژه طیف پایداری برای حذف مطهری از جایگاه هیات رئیسه مجلس، بالاخره در انتخابات سال چهارم جواب داد. این طیف در ائتلاف با فراکسیون مستقلان ولایی (فراکسیون منتسب به علی لاریجانی) عبدالرضا مصری، یکی از اعضای خود را که وزیر دولت محمود احمدی‌نژاد بود، بر صندلی نائب‌رئیسی مجلس نشاندند.

مواضع صریح علی مطهری در مسائل سیاسی از جمله دفاع او از محصوران و همچنین انتقادات صریح او همیشه مورد غضب جناح اصولگرا و مخالفان دولت بوده است. از این رو منتسبان به این طیف در مجلس هیچ گاه از تلاش برای هجمه به این نماینده دریغ نکرده‌اند. این هجمه‌ها در مجلس دهم و با راه یافتن مطهری به جایگاه هیات رئیسه بیشتر شد.

تلاش فراکسیون ولایی مجلس دهم به ریاست حمیدرضا حاجی‌بابایی برای حذف مطهری از جایگاه هیات رئیسه به همان سال ۹۵ و سال ابتدایی شروع کار مجلس دهم مربوط می‌شود؛ زمانی که مطهری طی نامه‌ای از مصطفی پورمحمدی خواست درباره اعدام‌های سال ۶۷ توضیح دهد، ۳۰ نماینده عضو فراکسیون ولایی مجلس با امضای نامه‌ای خواستار اخراج او از هیأت رئیسه مجلس شدند. گرچه تلاش‌های مخالفان مطهری برای حذف او از هیأت رئیسه در سال دوم و سوم جواب نداد و این نماینده اصولگرای معتدل در سال دوم و سوم نیز با رأی بیشتر از سال اول در جایگاه نائب رئیسی مجلی باقی ماند، اما مخالفانش در سال پایانی مجلس دهم با ائتلاف با فراکسیون مستقلان ولایی توانستند او را از هیأت رئیسه حذف کنند و گزینه خود را جانشین مطهری کنند.

هرچند مخالفان جدی مطهری در فراکسیون ولایی بودند، اما برخی همکاری مستقلین با آنان را علت شکست امروز مطهری می‌دانند. در این باره فاطمه سعیدی عضو فراکسیون امید به اعتمادآنلاین می‌گوید: مستقلین باعث افتادن آقای مطهری شدند. آن‌ها بر سر ریاست آقای لاریجانی با نواب معامله کردند و آقای مطهری نایب‌رئیس نشد.

**خیز امید برای ریاست و توافق مستقلین با ولایی‌ها

تصمیم سه باره فراکسیون امید برای تصاحب کرسی ریاست مجلس و کنار زدن علی لاریجانی از این صندلی، موجب شد فراکسیون مستقلین با فراکسیون ولایی ائتلاف کند و با حفظ لاریجانی در ریاست مجلس، یکی از صندلی‌های نواب رئیس را به فراکسیون ولایی واگذار کند.

مهرداد بائوج‌لاهوتی، سخنگوی فراکسیون مستقلین پیش از برگزاری انتخابات هیأت رئیسه اعلام کرده بود که این فراکسیون برای انتخاب نواب رئیس مجلس آماده ائتلاف با سایر فراکسیون‌های مجلس است، اما حفظ ریاست علی لاریجانی خط قرمز این فراکسیون خواهد بود. به رغم این هشدار، اصلاح‌طلبان مجلس، به طور مستقل لیست ارائه دادند. نتیجه نیز قابل پیش‌بینی بود. با توافق دو فراکسیون اصولگرا بر سر ریاست مجلس، فراکسیون منتسب به علی لاریجانی (مستقلان ولایی) برای نواب رئیس کاندیدایی معرفی نکرد و با رأی به یکی از نامزدهای اصولگرایان، مطهری از هیأت رئیسه حذف شد. این در حالی است که نامزد فراکسیون امید برای ریاست مجلس یعنی محمدرضا عارف نیز نتوانست بیشتر از ۱۰۵ رأی کسب کند و رقابت را مانند گذشته به ‌لاریجانی باخت.

کاظم جلالی، رئیس فراکسیون مستقلین ولایی نیز بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات هیأت رئیسه در گفتگو با دیده‌بان ایران به این نکته اشاره کرده و گفته که اصرار فراکسیون امید بر ارائه لیست مستقل منجر به رای‌نیاوردن علی مطهری شده است. او تأکید کرد اعضای هیأت رئیسه فراکسیون امید، اعتقادی به ائتلاف نداشتند بنابراین علت حذف مطهری از ترکیب هیأت رئیسه سال آخر مجلس دهم، فراکسیون امید بود.

** نقد در اداره جلسات

به جز تلاش مخالفان علی مطهری برای حذف او از هیأت رئیسه و همچنین تصمیم‌های فراکسیون امید، نحوه مدیریت مطهری نیز در عدم موفقیت او برای کسب حداکثر آرا بی‌تأثیر نبوده است. طی سه سال گذشته که او در غیاب علی لاریجانی و مسعود پزشکیان اداره مجلس را برعهده می‌گرفت، عملکردش در اداره صحن علنی مورد انتقاد برخی نمایندگان قرار می‌گرفت. هرچند بیشتر این نمایندگان اصولگرا بودند، اما اصلاح‌طلبان نیز نقدهایی به نحوه اداره جلسات از سوی مطهری داشته‌اند.

علاوه بر این مطهری به تازگی اعلام کرده که قصدی برای کاندیدا شدن در مجلس ندارد و بعد از این دوره می‌خواهد امور انتشارات صدرا را پیگیری کند. البته او در آخرین اظهار نظرش برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نیز اعلام آمادگی کرده و چه بسا اعلام تصمیمش برای خروج از مجلس نیز بی‌تأثیر بر نظر نمایندگان نبوده است.

***

روایت مطهری از انتخابات هیات رییسه مجلس

عضو فراکسیون امید مجلس با اشاره به نحوه ورود این فراکسیون به انتخابات هیات رییسه مجلس، معرفی کاندیدای ریاست مجلس از سوی فراکسیون امید را موجب توافق دو فراکسیون سیاسی دیگر بر سر ریاست مجلس و کرسی نایب رییسی دانست.

علی مطهری در گفت و گو با ایسنا با اشاره به انتخابات روز یکشنبه هیات رییسه مجلس گفت:‌ درباره انتخابات هیئت رئیسه مجلس در فراکسیون امید دو نظر وجود داشت، یکی نظر باتجربه‌ها مثل آقایان تاجگردون و تابش و بنده که مخالف معرفی کاندیدا برای ریاست بودیم و دیگر نظر جوانترها و شخص آقای عارف که به شدت طرفدار معرفی کاندیدا برای ریاست بودند.

وی اضافه کرد: استدلال گروه اول این بود که احتمال رأی آوری کاندیدای ریاست که قاعدتا آقای عارف خواهند بود ضعیف و زیر ۵۰ درصد است و علاوه بر این در صورت کاندیدا شدن ایشان دو فراکسیون دیگر متحد می‌شوند و توافق می‌کنند که به ازای رأی ولایی‌ها به آقای لاریجانی، مستقل‌ها نیز به کاندیداهای نایب رئیسی آنها رأی بدهند و در نتیجه خطر از دست رفتن برخی کرسی‌های فراکسیون امید در هیئت رئیسه وجود دارد.

این نماینده مجلس ادامه داد:‌ اما استدلال گروه دوم از جمله جناب آقای عارف این بود که ما باید به جامعه پیام بدهیم که این جریان سیاسی بی‌تفاوت نیست و برای ریاست هم کاندیدا دارد هرچند رأی نیاورد، آنگاه اعلام می‌کنیم که تعداد ما در مجلس این مقدار است و در اقلیت هستیم پس انتظار بیش از حد نداشته باشید و این پیام در واقع برای انتخابات اسفند ۹۸ و انتخابات ۱۴۰۰ خواهد بود. البته برخی از این افراد - نمی‌دانم بر چه اساسی - معتقد بودند که آقای عارف رأی می‌آورد.

مطهری یادآور شد:‌ به بیان دیگر گروه اول توجه به درون مجلس و کسب کرسی‌های بیشتر در هیئت رئیسه از طریق ائتلاف با سایر فراکسیونها داشت و گروه دوم نظر به بیرون مجلس و بهره برداری در آینده داشت؛ هرچند برخی کرسی‌ها را در هیئت رئیسه از دست بدهیم. البته این سؤال باتجربه‌ها از جوانترها که اگر پیام ضعف به جامعه بدهیم چه فایده ای دارد، هرگز پاسخ داده نشد. سرانجام نظر جوانترها و شخص آقای عارف غالب شد و به عنوان تصمیم فراکسیون اعلام گردید و شد آنچه نباید می‌شد.

این عضو فراکسیون امید مجلس درباره عضویت خود در این فراکسیون تصریح کرد:‌ همه می‌دانند که عضویت من در فراکسیون امید به خاطر احترام به لیست امید بوده است والاّ من اصلاح‌طلب اصطلاحی نیستم. در ابتدای تشکیل فراکسیون امید برخی افراد که نامشان در لیست امید بود از این فراکسیون خارج شدند ولی من این کار را اخلاقا درست نمی‌دانستم و تا امروز نیز به لوازم کار فراکسیونی پایبند بوده‌ام.

وی افزود: همچنین همه می دانند که من در مجالس هشتم و نهم برای هیچ پستی از هیئت رئیسه مجلس یا کمیسیون کاندیدا نشدم ولی در مجلس دهم برای ممانعت از ورود افراد تندرو به هیئت رئیسه کاندیدای نایب رئیسی شدم چون فکر کردم فرد دیگری از همفکرانم رأی ندارد. در سه سال گذشته به همین ترتیب عمل شد و رأی آوردم. امسال آقای مصری رأی آوردند و البته ایشان را در مجموع معقول می دانم.