شنبه ۱۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ -
Saturday 4 May 2024
|
گزارش کمیسیون ویژه مجلس درباره توافق هستهای روز یکشنبه ۱۲ مهر در مجلس قرائت شد. این گزارش ۱۹ صفحهای نظر و نتیجهگیری این کمیسیون درباره برجام است. این گزارش میگوید: جمعبندی کلی کمیسیون آن است که مجموعه نقاط ضعف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، محصول تلاش آمریکا برای تبدیل کردن برجام به ابزاری برای مهار راهبردی ایران و همچنین ایجاد زیرساختی برای نفوذ در کشور به بهانه فضای پسابرجام بوده است.
گزارش کمیسیون ویژه برجام مجلس میگوید:
● «جمعبندی کلی کمیسیون آن است که مجموعه نقاط ضعف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، محصول تلاش آمریکا برای تبدیل کردن برجام به ابزاری برای مهار راهبردی ایران و همچنین ایجاد زیرساختی برای نفوذ در کشور به بهانه فضای پسابرجام بوده است.»
● «کمیسیون در مجموع، برجام را یک توافق سیاسی میان دولت جمهوری اسلامی ایران و سایر طرفهای مذاکره (کشورهای ۱+۵ و اتحادیه اروپا) دانسته و بر این باور است که دولت محترم باید زیرساختهای هستهای و دستاوردهای آن را با تمام تمهیدات لازم، مورد مراقبت جدی قرار داده تا در صورت نقض عهد از سوی طرف مقابل، تصمیمات مقتضی مبنی بر منافع ملی اتخاذ نماید.»
● «کمیسیون در مجموع به این جمعبندی رسیده است که نظر دولت محترم درباره غیر قابل اصلاح و تفسیر بودن متن برجام و ضرورت پذیرش یا رد آن در قالب فرمول همه یا هیچ، برای مجلس لازمالاتباع نیست و روشهایی برای مشروطسازی و ارائه تفسیر مختار از آن وجود دارد.»
● «کمیسیون برجام، صدور قطعنامه ۲۲۳۱ را قبل از تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی و یا حداقل رفع موانع قانونی آن در خصوص قبول داوطلبانه پروتکل الحاقی به عنوان یک نقطه ضعف جدی در مسیر مذاکرات هستهای ۲ سال گذشته ارزیابی کرده است.»
● «کمیسیون این موضوع را که برجام به مدت ۱۵ سال و در برخی موارد بدون هرگونه سقف زمانی جایگزین NPT برای ایران شده و عملاً ایران را از این معاهده استثناء کرده است، به عنوان یک نقطه ضعف جدی برای این توافق در نظر میگیرد. این سند در بازه زمانی بسیار طولانی برخی از مهمترین حقوق ملت ایران را محدود کرده و تکالیفی بیش از دیگر اعضای معاهده عدم اشاعه برای آن در نظر میگیرد.»
● «در حالی که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۴ اجرای همه اقدامات داوطلبانه از جمله پروتکل الحاقی توسط دولت را ممنوع میکند و بند دوم قانون «الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هستهای ملت ایران» مصوب تیرماه ۱۳۹۴ نیز منحصراً نظارتهای ذیل پادمان (NPT) را مجاز دانسته و هرگونه نظارتی فراتر از آن را ممنوع دانسته است، دولت در برجام متعهد شده است که پروتکل را از روز اجرای توافق به نحو داوطلبانه اجراء نماید.»
«کمیسیون این تعهد را که فراتر از اختیارات دولت و تیم مذاکرهکننده دانسته، گام نهادن در خارج از حدود مجاز قانونی و به عنوان یک جنبه منفی در توافق در نظر گرفته و اعلام میدارد تا زمان عدم صدور مجوز جدیدی از سوی مجلس یا لغو قوانین فوقالذکر امکان اجرای این بخش از برجام منتفی است.»
● «کمیسیون پس از بررسی دقیق نظرات منتقدان و پاسخهای تیم مذاکرهکننده به این نتیجه رسیده است که مکانیسمهای داوری مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ و بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام بهطور کاملاً واضح و عامدانه بر ضد ایران تنظیم شده و این مکانیسمها عملاً برای ایران غیرقابل مراجعه است. جمعبندی کمیسیون این است که ایران در هیچ مراجعهای به این مکانیسمها برنده نخواهد بود و بنابراین عملاً نمیتواند به هیچ نقض کلی یا جزئی از سوی ۱+۵ به نحوی واکنش نشان بدهد که منجر به بر هم خوردن توافق نشود.»
● «بررسیهای کمیسیون مشخص نمود که بیان لغو شش قطعنامه قبلی شورای امنیت در بند ۷ و ۸ قطعنامه ۲۲۳۱ از نقاط خوب نتایج مذاکرات و این قطعنامه است؛ با توجه به بند ۱۲ این قطعنامه و امکان بازگشتپذیری همه قطعنامههای قبلی با هر بهانهای، کمیسیون آن لغو را نه لغو کامل که «لغو مشروط» یا «تعلیق قطعنامههای گذشته» استنباط میکند.
علاوه بر این، توافق برجام هیچگونه ضمانت اجرائی حقوقی و قانونی به جز قطعنامه غیرالزامآور ۲۲۳۱ شورای امنیت ندارد و هر یک از اطراف توافق در هر زمان که اراده کند میتواند اجرای آن را متوقف ساخته و تحریمها علیه ایران را بازگرداند.
لذا با توجه به اقدامات اساسی ایران در تغییر و تحدید صنعت و برنامه هستهای، این معادله از نظر بازگشتپذیری و حقوقی برای ایران مخاطرهآمیز ارزیابی میشود.»
● «کمیسیون دریافته است که علاوه بر ضعف در تعهدات طرف مقابل، خارج از اراده آمریکا و سایر طرفها هیچ مرجعی در برجام برای راستیآزمایی انجام تعهدات طرفهای مذاکره در نظر گرفته نشده است ولی برای انجام انواع تعهدات ایران آژانس بینالمللی انرژی اتمی که پیشینه بسیار نامطلوبی در امانتداری و انجام وظیفه فنی و قانونی خود داشته به عنوان مرجع راستیآزمایی تعیین شده است و همین مقدار از تعهدات کشورهای آمریکا و اروپا در تعلیق و لغو تحریمهای ظالمانه ایشان و یا انجام دیگر وظایفشان منوط به گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی شده است.»
● «استماع مجموعه نظرات و مطالعه مجموعه اسنادی که در اختیار کمیسیون قرار گرفته، کمیسیون را به این نتیجه رسانده است که برجام برنامه هستهای ایران را بدون دورنمای روشن در آینده، در یک تعلیق حداقل دهساله و از یک منظر بلندمدت فرو میبرد.»
● «کمیسیون پس از مطالعه دقیق متن و استماع نظرات متعدد، متقاعد شده است که محدودسازی برنامه غنیسازی ایران در برجام مبتنی بر یک مفهوم مشکوک مورد ادعای آمریکا تحت عنوان افزایش زمان گریز هستهای ایران بودهاست. کمیسیون اینگونه جمعبندی کردهاست که این مفهوم به هیچوجه مبنای مناسبی برای بنا نهادن یک توافق بلندمدت نبوده و منشأ برخی از موارد نگرانکننده مندرج در متن نیز همین مبنا بوده است.»
● «کمیسیون اینگونه جمعبندی میکند که در برجام در مجموع و تقریباً در همه موارد مرتبط با بخش فنی برنامه هستهای ایران به جز غنیسازی در ۵۰۶۰ دستگاه ماشین نسل اول آنچه عملاً رخ خواهد داد نوعی کاهش ظرفیت موجود، ایجاد محدودیت مشخص در همه ابعاد از جمله تحقیق و توسعه و کند شدن رشد در مسیر تحقق برنامه صنعتی غنیسازی ایران و بالطبع منجر به از بین رفتن زنجیره تأمین و سازندگان قطعات در کشور حداقل برای ده سال خواهد بود.»
● «درباره راکتور آب سنگین اراک جمعبندی کمیسیون این است که اگرچه راکتور بازطراحی شده بنابه تعریف یک راکتور آب سنگین خواهد بود ولی مزایای راکتورهای آب سنگین در استفاده از اورانیم طبیعی بهعنوان سوخت طبیعی خام را از دست خواهد داد؛ در عین حال کمیسیون به علت ملاحظات سیاسی و ایستادگی در برابر ادعاهای بیاساس مقامات آمریکایی حفظ ویژگی آب سنگین بودن این راکتور را علیرغم تحمیل هزینه بیشتر دستاورد خوب برجام برمیشمرد، علاوه بر اینکه با مدرنسازی و بالا رفتن شار نوترونی، افزایش توان راکتور برای تولید رادیوداروها و ارائه خدمات بیشتر به مردم از دستاوردهای آن تلقی میشود.
آنچه اکنون قابل بیان است اینکه طرح فعلی راکتور اراک با اجرای برجام به بهانه ادعایی موهوم از سوی آمریکا به عنوان جلوگیری از استفاده نادرست و دستیابی به پلوتونیم برچیده شده و آینده قابل پیشبینی برای احیاء نیز ندارد.
همچنین کمیسیون تعهد درازمدت برای عدم ذخیرهسازی آب سنگین در ایران که بناست از کشور صادر شود را نقطه منفی تلقی میکند و توجیه صادرات و فروش آب سنگین را بهدلیل استراتژیک بودن این کالا برای کشور بلاوجه میداند.»
● «درباره فردو کمیسیون حفظ این تأسیسات را در حالیکه دو آبشار آن در حال گردش و چهار آبشار در حال انتظار است، نکتهای مثبت ارزیابی کرده و عقیده دارد تیم مذاکرهکننده هستهای در این مورد تلاش شایستهای به عمل آورده است. در عین حال، کمیسیون اعتقاد دارد که تخریب بنیانها و زیرساخت یک سالن فردو با به کارگیری برخی از ماشینهای آن جهت تولید ایزوتوپهای پایدار در صورت نقض عهد آمریکا و همپیمانانش و تصمیم کشور برای غنیسازی فوری اورانیوم آن را غیرقابل استفاده خواهد کرد.
همچنین از آنجا که تغییر ماهیت تأسیسات فردو که یک مرکز غنیسازی غیرقابل تهدید از سوی دشمنان و ضمانت عدم تعرض به نطنز بوده صرفاً به یک مرکز تحقیقاتی نادرست بوده و با توجه به هزینه فرصت ایجاد شده آن کمیسیون قانع نشده است که دقیقاً براساس کدام استدلال منطقی این کار انجام خواهد شد.»
● «درباره مسأله استراتژیک ذخایر اورانیم غنیشده ایران، کمیسیون تعیین تکلیف انجامگرفته در برجام را نقطه ضعفی جدی میداند. ایران در طول اجرای توافق صرفاً اجازه خواهد داشت از قریب به ۱۰ تن ذخایر موجودش حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیم غنیشده را به شکل UF6 حفظ کند.
بنابر اظهارات متعدد کارشناسان فنی که به کمیسیون واصل شده است، این امر میتواند برنامه هستهای ایران را از شتاب لازم بیندازد و ایران اسلامی را با بهانهجوییهای آمریکا و همپیمانانش از مهمترین سرمایهاش در توسعه این صنعت محروم نماید.»
● «در مجموع جمعبندی کمیسیون این است که تغییرات فنی ایجادشده در برنامه غنیسازی صنعتی و برنامه تحقیق و توسعه غنیسازی ایران، بازگشتپذیری برنامه هستهای کشور را در صورت نقض جزئی یا کلی توافق از سوی ایران با آسیب مواجه کرده است.»
● «کمیسیون به این جمعبندی رسیده است که برابر محدودیت مرتبط با موارد (اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوریها) با کاربرد دوگانه بند ۲۲ قطعنامه که محدودیتهای تفصیلی آن در بخش ۶ ضمیمه ۴ برجام آمده است ایران برای خرید، انتقال، استفاده، دریافت کمک فنی یا آموزش، جذب سرمایه و دریافت خدمات مرتبط با موارد با کاربرد دوگانه که استفاده گستردهای در صنایع مختلف کشور دارند، ملزم به اخذ مجوز با اجماع کلیه اعضاء از کارگروه خرید، کمیسیون مشترک و شورای امنیت سازمان ملل و پذیرش محدودیتهای مربوطه خواهد بود.»
● «کمیسیون معتقد است پذیرش برخی تعهدات بلندمدت که پایانی برای آنها پیشبینی نشده است از قبیل ارسال سوخت مصرفشده تمام نیروگاههای هستهای تولید برق حال و آینده به خارج از کشور، منع فعالیتهای مربوط به بازفرآوری، تحقیق و توسعه بازفرآوری، توسعه راکتورهای آتی بر پایه آب سبک، افزایش کارآمدی نظارت بر اساس فناوریهای پیشرفته، حضور گسترده بازرسان آژانس از جمله نکات منفی برجام است که کشور را از حقوق آینده خود محروم ساخته است.»
● «این موضوع برای کمیسیون محرز شده است که با استناد به متن برجام دسترسی به تأسیسات نظامی ایران ممکن شده است. طبق متن منتشرشده، ایران موظف است به هر تأسیساتی از جمله تأسیسات نظامی و امنیتی حداکثر ظرف مدت ۲۴ روز دسترسی مورد درخواست را تأمین نماید.
کمیسیون اطمینان یافته است اجرای این رژیم بازرسی در ایران در صورت تحقق میتواند به جمعآوری بیسابقه اطلاعات از ایران منجر شده و زیرساختها، اطلاعات و سرمایههای انسانی، علمی، نظامی و امنیتی ایران را به نحو نگرانکنندهای در معرض مخاطره قرار دهد.»
● «کمیسیون معتقد است ایجاد محدودیت ۵ ساله برای واردات و صادرات سلاح ایران و مسؤولیت بزرگ ما در قبال جبهه مقاومت و ایستادگی در برابر تروریسم دولتی و شبکههای سامانیافته از سوی آمریکا و همپیمانان منطقهای او سبب خواهد شد که در صورت قبول لوازم این محدودیت، شاهد رشد تروریسم در غرب آسیا و شمال آفریقا و تضعیف جبهه مقاومت در این منطقه باشیم؛ لذا کمیسیون بر عدم اجرای این بند از قطعنامه براساس بیانیه وزارت امور خارجه تأکید مینماید.»
● «کمیسیون پس از استماع نظرات تیم مذاکره کننده، بررسی متون و جمعبندی نظرات متعدد، به این ارزیابی نرسیده است که مفهوم لغو تحریم به معنای برچیده شدن زیرساخت قانونی تحریمها در برجام وجود دارد و جز در موارد معدود و بسیار کم اهمیت، در تمامی موارد تحریمها تعلیق و یا توقف در اجراء شده و زیرساخت قانونی آنها حفظ میشود و این امر تأمینکننده هدف ذاتی ایران از مذاکرات نیست.»
● «کمیسیون دریافته است که در برابر اقدامات اساسی ایران بر اساس برجام تحریمهای کنگره و ایالات آمریکا و اتحادیه اروپا لغو نشده و صرفاً به حالت تعلیق در میآیند.
با توجه به اینکه لغو تحریمهای کنگره آمریکا در اختیار دولت آمریکا نیست کمیسیون معلقشدن آنها را در چارچوب اختیارات رئیس جمهور پذیرفتنی میداند؛ اما طبق برجام، اتحادیه اروپا که طرف مذاکره ایران بوده است از لغو تحریمها خودداری کرده و صرفاً آنها را به حالت تعلیق درآورده است که مورد قبول نیست.
تعلیق تحریمها به معنای حفظ ساختار آنهاست که امکان بازگشتپذیری فوری را به آنها میدهد.»
● «کمیسیون با دقت در تعهدات آمریکا در برجام به این جمعبندی رسید که دولت آمریکا علیرغم داشتن اختیار تعلیق مجوزهای صادرشده در کنگره برای تحریم ایران توسط ایالات، از این اقدام اجتناب کرده و تنها در ماده ۲۵ برجام دولت آمریکا اعلام کرده است مسؤولان ایالات را «تشویق» کنند تا تغییر سیاست آمریکا در رابطه با تحریمها را در نظر داشته باشند.»
● «استنباط کمیسیون با بررسی متن برجام و توجه به مفاد مواد ۳۶ و ۳۷ برجام (مکانیسم ماشه) آن است که هر یک از کشورهای طرف مذاکره میتواند با ادعای اینکه ایران به تعهدات خود در برجام عمل نمیکند، بدون اینکه نیاز باشد این ادعا مورد تأیید قرار گیرد، نه تنها تحریمهای خود را بازمیگرداند، بلکه با شکایت به شورای امنیت، ظرف ۳۰ روز موجب اعمال مجدد تحریمهای شورای امنیت نیز میشوند.»
بیشتر بخوانید: متن کامل گزارش کمیسیون ویژه برجام
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|