گزینه‌های حکومت ایران برای «انتقام از اسرائیل»

خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که ایران پس از حمله اسرائیل به کنسولگری‌اش در سوریه با یک دوراهی مواجه است: چگونه می‌توان بدون جرقه زدن به درگیری گسترده‌تری که به گفته تحلیلگران خاورمیانه، تهران خواهان آن نیست، تلافی کرد.

حمله روز دوشنبه که منجر به کشته شدن دو فرمانده سپاه قدس و پنج «مستشار نظامی» در محوطه سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق شد، در حالی صورت می‌گیرد که اسرائیل به کارزار طولانی‌مدت علیه حکومت ایران و گروه‌های مسلح مورد حمایتش سرعت بخشیده است. آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران قول انتقام داده است.

تهران گزینه‌هایی در مقابل خود دارد. این کشور می‌تواند دست نیروهای نیابتی خود برای حمله به نیروهای ایالات متحده را آزاد کند، از آنها برای حمله مستقیم به اسرائیل استفاده کند یا برنامه هسته‌ای خود را که ایالات متحده و متحدانش مدت‌هاست به دنبال مهار آن هستند، گسترش دهد.

مقامات آمریکایی که نخواستند نامشان فاش شود، به خبرگزاری رویترز گفتند که از نزدیک دنبال می‌کنند تا ببینند آیا مانند گذشته، نیروهای نیابتی مورد حمایت حکومت ایران پس از حمله روز دوشنبه اسرائیل به نیروهای آمریکایی مستقر در عراق و سوریه حمله خواهند کرد یا خیر.

حملات نیروهای نیابتی حکومت ایران در ماه فوریه پس از اینکه واشنگتن در واکنش به قتل سه سرباز آمریکایی در اردن با ده‌ها حمله هوایی به اهدافی در سوریه و عراق مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شبه‌نظامیان تحت حمایت آن تلافی کرد، متوقف شد.

به نوشته رویترز مقامات آمریکایی گفتند که هنوز اطلاعاتی به دست نیاورده‌اند که نشان دهد گروه‌های مورد حمایت حکومت ایران به دنبال حمله به نیروهای آمریکایی در پی حمله روز دوشنبه هستند. حمله‌ای که در جریان آن تعدادی از اعضای سپاه پاسداران از جمله محمدرضا زاهدی، از فرماندهان نیروی قدس سپاه کشته شدند.

ایالات متحده روز سه شنبه در جریان نشست شورای امنیت سازمان ملل صراحتا به تهران در مورد حمله به نیروهایش هشدار داد.

رابرت وود معاون سفیر آمریکا در سازمان ملل گفت: «ما در دفاع از پرسنل خود و تکرار هشدارهای قبلی خود به [حکومت] ایران و نیروهای نیابتی آن مبنی بر عدم سوء استفاده از موقعیت برای از سرگیری حملات خود به پرسنل آمریکایی تردید نخواهیم کرد.»

اجتناب از جنگ همه جانبه

یکی از منابعی که موضوع را به دقت دنبال می‌کند و به شرط فاش نشدن نامش با رویترز صحبت کرده، گفت که ایران با این معما مواجه است که می‌خواهد برای جلوگیری از حملات بیشتر اسرائیل و در عین حال اجتناب از یک جنگ همه‌جانبه پاسخ دهد.

این منبع به رویترز گفت: «آنها با این معضل واقعی مواجه شده‌اند که اگر پاسخ دهند، ممکن است درگیر رویارویی شوند که به وضوح نمی‌خواهند. آنها سعی می‌کنند اقدامات خود را به گونه‌ای تعدیل کنند که نشان دهد آنها پاسخ‌‌دهنده هستند اما تشدید کننده نیستند.»

او با بیان اینکه ایران ممکن است به اسرائیل، سفارتخانه‌های اسرائیل یا تاسیسات یهودی‌ها در خارج از کشور حمله کند، افزود: «اگر آنها در این مورد پاسخ ندهند، واقعاً سیگنالی است که نشان می‌دهد بازدارندگی آنها یک ببر کاغذی است.»

این مقام آمریکایی گفت: «با توجه به اهمیت حمله اسرائیل، ایران ممکن است مجبور شود به جای تعقیب نیروهای آمریکایی، با حمله به منافع اسرائیل پاسخ دهد.»

الیوت آبرامز، کارشناس خاورمیانه در اندیشکده شورای روابط خارجی ایالات متحده نیز به رویترز گفت که معتقد است [حکومت] ایران خواهان جنگ همه جانبه با اسرائیل نیست اما می‌تواند منافع اسرائیل را هدف قرار دهد.

آبرامز با اشاره به گروه لبنانی حزب‌الله که به عنوان قدرتمندترین نیروی نیابتی نظامی تهران تلقی می‌شود، گفت: «فکر می‌کنم ایران در حال حاضر خواهان یک جنگ بزرگ بین اسرائیل و حزب الله نیست، بنابراین هیچ پاسخی در قالب یک اقدام بزرگ توسط حزب‌الله انجام نخواهد داد.»

او افزود: «آنها راه‌های زیادی برای پاسخ دادن دارند... برای مثال تلاش برای منفجر کردن یک سفارت اسرائیل.»

به نوشته خبرگزاری رویترز حکومت ایران همچنین می‌تواند با سرعت بخشیدن به برنامه هسته‌ای خود واکنش نشان دهد. برنامه‌ای که تهران از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران را برای محدود کردن آن در ازای منافع اقتصادی کنار گذاشت، آن را افزایش داده است.

اما دو مرحله چشمگیر - افزایش خلوص اورانیوم غنی شده تا ۹۰ درصد که درجه بمب در نظر گرفته می‌شود، یا احیای کار برای طراحی یک سلاح واقعی - می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد و دعوتنامه‌ای برای حملات اسرائیل یا ایالات متحده باشد.

منبعی که موضوع را از نزدیک دنبال می‌کند به رویترز می‌گوید: «اسرائیل و ایالات متحده به هر یک از این دو اقدام احتمالی به عنوان تصمیمی برای دستیابی به بمب نگاه می‌کنند. بنابراین... آنها واقعاً ریسک بزرگی می‌کنند. آیا آماده انجام این کار هستند؟ من چنین فکر نمی‌کنم.»

جان آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده CSIS در واشنگتن، گفت که انتظار واکنش گسترده [حکومت] ایران به حمله به سفارت خود را ندارد. «ایران کمتر علاقه دارد که به اسرائیل درسی دهد تا اینکه به متحدان خود در خاورمیانه نشان دهد که ضعیف نیست.»

صدای آمریکا