توافق برسر مسیر عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل

روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از مقام‌های آمریکایی از «توافق» واشنگتن و ریاض بر سر چارچوب شرایط عربستان سعودی برای برقراری روابط سیاسی با اسرائیل خبر داده است.

به گزارش بی‌بی‌سی، شرایط این توافق پیچیده گزارش شده است. بر اساس این شرایط عربستان سعودی روابط رسمی با اسرائیل برقرار خواهد کرد و در عوض، ریاض از حمایت دفاعی و کمک بیشتر ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای غیرنظامی‌اش برخوردار خواهد شد و همچنین واشنگتن بر آنچه «تعهد آهنین» امنیتی از ریاض خوانده پایبند بماند.

عربستان سعودی همچنین خواستار آن است که اسرائیل امتیازات قابل توجهی به فلسطینی‌ها در جهت ایجاد یک کشور مستقل بدهد. در مقابل، ایالات متحده به عربستان سعودی فشار می‌آورد تا محدودیت‌هایی را بر روابط رو به رشد خود با چین اعمال کند.

توافق بر سر این شرایط پس از ماه‌ها میانجی‌گری واشنگتن بر مبنای دیپلماسی رفت و برگشت دولت جو بایدن صورت می‌گیرد.

به گزارش وال استریت ژورنال، مقامات ایالات متحده ابراز خوش‌بینی محتاطانه‌ای کرده‌اند که در ۹ تا ۱۲ ماه آینده، بتوانند جزئیات دقیق‌تری از این توافق بدهند.

تشدید تلاش‌ها برای رسیدن به توافقی بر سر این چارچوب، پس از دیدار دو هفته پیش محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در جده با جیک سالیوان، مشاورعالی امنیت ملی کاخ‌سفید صورت گرفت.

اما با توافق واشنگتن و ریاض بر سر شرایط عربستان سعودی برای برقراری روابط سیاسی با اسرائیل تغییر شکل ژئوپلیتیکی منطقه و همین‌طور موانع آن در حال نمایان شدن است.

وال استریت ژورنال به نقل از مقامات آمریکایی نوشته در این توافق ایالات متحده می‌تواند از عربستان سعودی تضمین بگیرد که به چین اجازه نمی‌دهد پایگاه‌های نظامی در عربستان بسازد، موضوعی که در حال حاضر به یک نقطه تیره بین دولت بایدن و امارات متحده عربی تبدیل شده است.

به گفته این مقام‌های آمریکایی، مذاکره‌کنندگان همچنین می‌توانند به دنبال اعمال محدودیت‌هایی برای عربستان سعودی دراستفاده از فناوری توسعه‌یافته توسط شرکت «هوآوی» چین باشند و اطمینان حاصل کنند که ریاض از دلار آمریکا و نه از ارز چین برای قیمت‌گذاری فروش نفت استفاده خواهد کرد. همچنین انتظار می‌رود که ایالات متحده به دنبال راه‌هایی برای پایان دادن به اختلافات بر سر قیمت نفت باشد که ناشی از کاهش مکرر تولید عربستان سعودی است.

با وجود این محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، پیام‌های متناقضی در مورد تعهدات خود در یک توافق احتمالی به مخاطبان مختلف داده است.

مقامات آمریکایی که مرتبط با این مذاکرات به وال استریت ژورنال گفته‌اند محمد بن سلمان در تلاش برای رسیدن به یک توافق نهایی جدی است. اما به گفته مقامات سعودی، ولیعهد عربستان به دستیاران خود گفته است که آمادگی برقراری روابط دیپلماتیک کامل با اسرائیل مشابه روابطی را که اسرائیل با امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۰ امضا کرد، ندارد.

به گفته ناظران سیاسی، در صورت حصول این توافق، این یکی از مهم‌ترین قراردادها در تاریخ جغرافیایی سیاسی اخیر خاورمیانه خواهد بود که به اسرائیل پاداش داشتن روابط دیپلماتیک با یکی از رهبران جهان اسلام که میزبان دو مکان مقدس مسلمانان است را می‌دهد.

برای جو بایدن هم که تلاش‌هایش را برای انتخاب مجدد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ تشدید کرده، این یک پیروزی مهم در سیاست خارجی خواهد بود.

اسرائیل هشدار داده که با توجه به آغاز مبارزات انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال آینده، دولت جو بایدن برای این کار فرصت چندانی ندارد.

به گفته بعضی از کارشناسان، اسرائیل بر این باور است که عربستان سعودی محور اصلی دستیابی به صلح با جهان عرب است و مدت‌هاست که خواستار عادی‌سازی روابط با این کشور بوده است به خصوص از زمانی که «پیمان ابراهیمی» با میانجی‌گری دونالد ترامپ به دست آمد.

روابط اسرائیل با کشورهای عربی

از زمان جنگ هفت روزه اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷، بین اکثر کشورهای عرب و اسرائیل تا همین چند وقت پیش رسما شرایط جنگی برقرار بوده است.

در سپتامبر سال ۲۰۲۰، میانجی‌گری دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، به عادی سازی روابط بین اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و مراکش تحت عنوان «پیمان آبرام (ابراهیم)» منجر شد.

جو بایدن در برنامه انتخاباتی خود با شعار «بازگشت آمریکا به صحنه جهانی» و خاتمه آنچه که انزواگرایی دولت دونالد ترامپ توصیف می‌کرد، توجه خود را عمدتا بر تحکیم روابط با متحدان غربی ایالات متحده متمرکز کرد.

اما پس از انتخاب او به ریاست جمهوری، برخی ناظران هشدار دادند که بی توجهی دولت او به منطقه خاورمیانه باعث تضعیف موقعیت آمریکا در این منطقه حساس خواهد شد و شاید به این دلیل است که دولت جو بایدن تلاش‌هایش را در جهت عادی‌سازی روابط اسرائیل با عربستان تشدید کرده است.