فخری خوروش بازیگر سینما و تئاتر ایران درگذشت

فخری خوروش بازیگر سینما و تئاتر ایران روز شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ در ۹۴ سالگی در لس‌آنجلس درگذشت. خانم خوروش بیش از ۶۰ سال سابقه فعالیت هنری داشت.

خانم خوروش متولد کرمانشاه (۱۰ خرداد ۱۳۰۸) و بزرگ شده تهران بود و بازدیگری خود را با فیلم «برای تو» در سال ۱۳۳۴ آغاز کرد. طی بیش از ۶۰ سال فعالیت هنری، در فیلم‌های بسیاری چون: «جنوب شهر»، «آسمون جل»، «طلوع»، «هالو» «حسن سیاه» «بیقرار»، «شازده احتجاب»، «سوته دلان» ، «دادا و تاراج» ایقای نقش کرد. وی از سال ۱۳۸۵ در آمریکا اقامت داشت.

ابتدا آموزگار بود و هنگام تدریس در کلاس در یکی از روزهای آغازین فعالیتش، از طرف انجمنی به نام جامعهٔ لیسانس‌ها انتخاب شد تا در تئاتر بازی کند. اولین تجربه او در این زمینه یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های معروف بود: «دست‌های آلوده» اثر ژان پل سارتر. درخشش او در این اجرا باعث شد از کارش استقبال شود: از او دعوت شد در نمایش‌های بعدی از جمله «محاکمهٔ ماری دوگان» و «تاتیانا» هم نقش ایفا کند.

یکی از تماشاگران نمایش‌های خوروش، فرخ غفاری بود که بتازگی تحصیلات سینمایی‌اش را در فرانسه به اتمام رسانده بود و برای ساختن فیلم‌های متفاوت در سینمای ایران به دنبال بازیگران مناسب می‌گشت. او در این جستجو، خوروش را انتخاب کرد و در فیلم «جنوب شهر» (۱۳۳۷) از بازی او استفاده کرد. اما این فیلم توقیف شد و در سال ۱۳۴۲ با اعمال سانسور و با نام جدید «رقابت در شهر» به نمایش درآمد. خوروش قبل از این فیلم هم چند اثر سینمایی بازی کرده بود؛ از جمله «برای تو»، «مستشار جزیره» و «بهلول» که آثار چندان قابل توجهی نبودند.

فخری خوروش در میان زنان بازیگر دههٔ ۱۳۳۰، به دلیل برخورداری از استعداد ویژه بازیگری، تقریباً در تمامی دوره‌های فیلم‌سازی سینمای ایران، حضور مستمر داشت. از اواخر دههٔ سی، از سینما کناره گرفت و نیروی خود را تماماً در تئاتر به کار گرفت و به یکی از مشهورترین بازیگران تئاتر تبدیل شد.

خوروش که به واسطه فعالیت‌های هنری‌اش خود را از آموزش و پرورش به وزارت فرهنگ و هنر منتقل کرده بود، توسط اداره جدیدش مأموریت پیدا کرد برای تلویزیون تله‌تئاتر بازی کند. اولین نمایشنامهٔ تلویزیونی او «مارگریت» نام داشت که در آن نقش ایفا کرد.

او در تلویزیون به مدت ۱۰ سال هر هفته یک نمایشنامهٔ زنده ارائه کرد و در این مسیر کنار سایر هنرپیشگان و اهالی تئاتر نامدار و معتبر آن زمان نظیر عزت‌الله انتظامی، محمدعلی کشاورز، جمیله شیخی، جمشید لایق، اسماعیل داورفر، داوود رشیدی، جعفر والی، حسین کسبیان، مهین شهابی، جمشید مشایخی، علی نصیریان، اسماعیل شنگله، پرویز فنی‌زاده، منوچهر فرید، نصرت پرتوی، اسماعیل محرابی، خسرو شجاع‌زاده، فرزانه تأییدی، آذر فخر، و... کارهایی ارزنده خلق کرد.

فخری خوروش از اواخر دههٔ چهل، به همراه موج نو سینمای ایران، بار دیگر به سینما بازگشت و در فیلم‌هایی بازی کرد که برخی از مهمترین فیلم‌های موج نو به‌شمار می‌آیند؛ از جمله «آقای هالو» (داریوش مهرجویی)، «نفرین» (ناصر تقوایی)، «شازده احتجاب» (بهمن فرمان‌آرا)، «شطرنج باد» (محمدرضا اصلانی) و «سوته‌دلان» (علی حاتمی).

خوروش پیش از انقلاب هرگز در سریالی بازی نکرد، اما در مجموعه‌های تلویزیونی متعددی در سال‌های بعد از انقلاب بازی کرد که از آن جمله می‌توان به «امیرکبیر» و بازی در نقش مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه، اشاره کرد که از به‌یادماندنی‌ترین نقش‌آفرینی‌های وی است. وی در سریال‌های «امام علی» و «پهلوانان نمی‌میرند» نیز بازی کرده‌است و در آخرین اثر سینمایی‌اش در فیلم «یک بوس کوچولو» (بهمن فرمان‌آرا)، حضوری مؤثر را در سکانس پایانی رقم می‌زند.

وی از سال ۱۳۸۵ تا کنون در آمریکا اقامت دارد. در سال ۲۰۱۰ در سومین دوره جشنواره «فیلم‌های ایرانی سانفرانسیسکو» از فخری خوروش برای ۵۰ سال فعالیت هنری تقدیر شد.