اعتراض به حکم متهم شلیک به هواپیمای اوکراینی

مهدی بیک‌اوغلی / روزنامه اعتماد

یکشنبه ۲۷ فروردین ماه بود که مرکز رسانه‌ای دستگاه قضا احکام صادر شده برای متهمان شلیک به هواپیمای اوکراینی را صادر کرد. براساس این حکم متهم ردیف اول به ۱۳ سال زندان محکوم شده که ۱۰ سال آن با احتساب دوران بازداشت لازم‌الاجراست. «متهمان» ردیف دوم و سوم یک سال حبس گرفته‌اند. این حکم در شرایطی رسانه‌ای شده که براساس اعلام وکیل خانواده قربانیان این حادثه، هنوز ابلاغی به دست خانواده نرسیده است. مبتنی بر این موضوع، محمود علیزاده طباطبایی نسبت به این نحوه اعلام حکم انتقاد کرده و می‌گوید، تا زمانی که حکم به اصحاب دعوا ابلاغ نشده، نباید اعلام عمومی شود.

* حکم پرونده شلیک به هواپیمای اوکراینی اعلام شد. نظر شما به عنوان وکیل پرونده درخصوص این ابلاغ چیست؟

نقدی که به دستگاه قضایی درخصوص این حکم می‌توان وارد کرد، آن است که رای را قبل از اینکه به اصحاب دعوا ابلاغ کنند در رسانه منتشر می‌کنند. من امروز هم که به دادگاه مراجعه کردم، هنوز رای به ما ابلاغ نشده در سامانه ثنا ثبت نشده است. این رویکرد که آرا قبل از ابلاغ به اصحاب دعوا در سایت قوه قضاییه منتشر می‌شود، رویه غلط و اشتباهی است و نسبتی هم با قانون ندارد. درباره روند رسیدگی هم گفتنی است که اکثریت شکات قبل از جلسه آخر شکایت خود را مسترد داشته و اعلام کردند امیدی به عدالت در این دادگاه ندارند. اما من و تعداد دیگری از موکلین امیدوار بودیم عدالت اجرا شود. این رای را که دیدم، رای مورد انتظار موکلین ما نیست و پس از ابلاغ قطعا به آن اعتراض می‌کنیم. امیدواریم دیوان عالی کشور به دلایل و مستندات ما توجه کند.

* خانواده قربانیان این حادثه چه مطالبه‌ای از دستگاه قضایی دارند؟

حداقل موضوعی که باید مورد توجه قرار بگیرد، آن است که این رای قتل عمد است، نه قتل غیرعمد. دادگاه براساس بند «ب» ماده ۸ قانون مجازات نیروهای مسلح را محاربه درنظر گرفته است. عجیب اینجاست که برای حکم محاربه تنها ۱۰ سال حبس صادر شده است. امروز افکار عمومی از خود می‌پرسد این محاربه با سایر احکام محاربه که طی ماه‌های اخیر هم بسیار صادر شده، چه فرقی دارد که اینجا ۱۰ سال حبس داده می‌شود و درخصوص برخی دیگر از پرونده رخدادهای اخیر حکم اعدام صادر می‌شود. البته موکلان من در این پرونده به دنبال صدور حکم اعدام برای افراد دون‌پایه این پرونده نیستند، اما قانون ‌باید به صورت مساوی و عادلانه باشد. وقتی لغو دستور در زمان اضطراری مطابق حکم صریح قانون محاربه است، چرا برای چنین محاربه‌ای ۱۰ سال حبس داده می‌شود، آن‌هم محاربه‌ای که منجر به قتل ۱۷۷نفر انسان بی‌گناه شده است. قطعا این رای، رای مورد انتظار موکلان من نیست و به آن اعتراض خواهند کرد.

* شما اشاره کردید مخاطب خانواده‌های کشته‌شدگان این پرونده به دنبال صدور حکم علیه افراد دون‌پایه این پرونده نیستند و به دنبال پیگیری، عوامل اصلی هستند. روند پیگیری علیه عوامل اصلی را چگونه دنبال می‌کنند؟

این موضوع را باید از خانواده‌ها بپرسید، آنها از عده‌ای افراد خاص شکایت کرده‌اند، اما حکم دادگاه منجر به منع تعقیب علیه این افراد شده است. منع تعقیبی که باید ظرف یک هفته به شکایت اعلام می‌شد، پس از ۳سال ابلاغ شده است. ما به این منع تعقیب اعتراض کردیم. در جلسه دادگاه گفتیم ما به منع تعقیب اعتراض کردیم، لطفا به این درخواست مطابق قانون رسیدگی کنید. اگر منع تعقیب این افراد اصلی قطعی شد، ما دیگر دست‌مان جایی بند نیست، اما اگر جلب به دادرسی اعلام شد، همه متهمان پرونده باید یکجا در دادگاه حاضر شده و به اتهامات آنها رسیدگی شود. اما این امر پذیرفته نشد و قاضی اعلام کرد: هر کدام از این پرونده‌ها جداگانه رسیدگی می‌شود. اگر منجر به جلب به دادرسی شد علیه مقامات بلندپایه نظامی در دادگاه دیگری به آن رسیدگی می‌شود.

* تبلیغات فراوانی علیه این پرونده در سطح بین‌المللی صورت می‌گیرد، چقدر برای اعتبار ایران مهم است که روند رسیدگی به این پرونده مطابق قانون و قانع‌کننده باشد؟

موضوعی که از روز نخست در بازپرسی و در جلسات دادگاه به آن اشاره کرده‌ام، آن است که از نظر حقوق داخلی و بین‌المللی، صالح‌ترین مرجع برای رسیدگی به این پرونده دادگاه‌های ایران است، اما اگر دادگاه‌های ایران برمبنای استانداردهای پذیرفته شده بین‌المللی موضوع را رسیدگی نکند، اتباع کشورهایی که در این هواپیما حضور داشته‌اند، می‌توانند پرونده را در مراجع بین‌المللی دنبال کنند. متاسفانه این اتفاق هم رخ داد و برخی دولت‌ها، پرونده را به دیوان بین‌المللی دادگستری انتقال داده‌اند. اما باید توجه داشت، دیوان بین‌المللی رسیدگی حقوقی می‌کند و کاری به رسیدگی کیفری ندارد. در حال حاضر دیوان ۶ ماه به ایران فرصت داده که در حال اتمام است. در مرحله بعد ایران باید داور معرفی کند و طرف مقابل هم داور معرفی می‌کند. رسیدگی پرونده‌ها روند بسیار طولانی دارد. پرونده اختلاف ایران و امریکا بیش از ۳۰ سال در حال رسیدگی است، اما هنوز منجر به صدور حکم نشده است.

* پیشنهاد شما به مسوولان قضایی درخصوص این پرونده چیست؟

چه بهتر بود که سیستم قضایی ایران رسیدگی موردنظر شکات انجام می‌شد تا بازخورد مناسبی در فضای جهانی داشته باشد. ممکن است مقاماتی مورد اتهام قرار بگیرند، می‌آیند از خودشان دفاع می‌کنند یا تبرئه می‌شوند یا اینکه مطابق قانون محکوم می‌شوند. این روند به اصل نظام و اعتبار و حیثیت دستگاه قضایی لطمه نمی‌زند. در کل امیدواریم با دلایل و مستنداتی که ارایه خواهیم کرد، دیوان عالی کشور که بالاترین مرجع قضایی کشور است، دلایل ما را پذیرفته و رای منصفانه‌تری صادر کند.
وقتی رای به ما ابلاغ شد، فرجام‌خواهی خواهیم کرد. البته هنوز رای به ما ابلاغ نشده است، پرونده به دیوان عالی می‌رود یا به دادگاه تجدیدنظر و به لحاظ ماهیتی به پرونده رسیدگی می‌شود. در واقع در مرحله فرجام‌خواهی ماهیت پرونده مورد رسیدگی قرار می‌گیرد نه ابعاد شکلی پرونده.

***

روزنامه هم‌میهن:

محسن اسدی‌لاری پدر دو قربانی هواپیمای اوکراینی: ما خونخواه نیستیم، دادخواهیم

در بین خانواده‌هایی که عزیزان خود را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی از دست دادند، محسن اسدی‌لاری، فردی است که پسر و دخترش به نام‌های محمد و زینب را در این پرواز از دست داده است. او در گفت‌وگویی که با هم‌میهن داشت تاکید کرد تا آخرین لحظه پیگیر شکایت و پرونده خواهد بود و به دنبال دادخواهی است.

‌* شما یکی از خانواده‌هایی هستید که پرونده شکایت‌تان را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی اعلام استرداد نکرده‌اید. حکم این پرونده اعلام شده است، روند دادرسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حکم هنوز رسما به ما ابلاغ نشده است، بنابراین نمی‌دانم آن بحث ۲۰ روز قرار است از چه زمانی آغاز شود و آیا اصلا پیش از این رسم بوده که حکم را پیش از ابلاغ به رسانه‌ها بدهند. به نظرم احتمالا این طریقه جدید است. در زمینه روند دادرسی ما بارها گفته‌ایم که روند دادرسی و دادخواهی را از محاکم کشور عزیزمان می‌دانیم. چنین مساله‌ای در کشورمان اتفاق افتاده است و طبعا اصل حاکمیت ایجاب می‌کند که اینجا رسیدگی شود. اقدامات‌مان را انجام دادیم و به حمدالله هدف‌مان که کشف حقیقت و به‌دست آوردن دلیل بوده را تا حدود بسیار زیادی به آن نائل شدیم، البته متاسفانه باید بگویم از یک‌جا به بعد انتظار عدالت نداشتیم. از ابتدا هم به آرامی و با فریاد و از طریق وکلا و به هر طریقی که می‌شد، تمام صحبت‌مان را گفتیم و تاکید داشتیم که به آرامش و جامعیت برخورد کنند و با قاطعیت با متهمان برخورد شود. متاسفانه به دلایلی که برای ما مشخص است و انشاءالله که خداوند عالم و شاهد هم بعدا برای تاریخ و مردم روشن کند، قضات نمی‌توانستند دادگاه را به سمت جامعیت لازم پیش ببرند. اسامی افرادی را که ما در کیفرخواست مطرح کرده‌ بودیم، عمده آنها در بین متهمان نیستند. نکته دیگر اینکه تعداد زیادی از اسامی را در جریان دادگاه به آن رسیدیم و خواستیم از آنها تحقیق شود، اما این کار انجام نشد. ما معترض هستیم که چرا این کار را انجام نداده‌اید. ما بارها برای آنها خواندیم و نوشتیم از فرمان حضرت امیر که قاضی باید صبورترین و پرانگیزه‌ترین فرد برای کشف حقیقت باشد، اما به هر دلیلی رعایت نشد و نهایت این شد که با حکمی بسیار سبک روبه‌رو هستیم.

‌* آیا اعتراضی به حکم صادرشده انجام خواهید داد و پیگیری‌ها ادامه دارد؟

همانطور که گفتم ما به این روند معترض هستیم و به‌رغم اینکه می‌دانیم اتفاقی نخواهد افتاد، حتما این روند را تکمیل خواهیم کرد و اعتراض می‌کنیم. اما برای اینکه حجت تمام شود، پیگیری می‌کنیم. در پل صراط هم انشاءالله ما جلوی همه آنها که در این سرنگونی دخیل بودند را خواهیم گرفت.

* ‌در حکم صادرشده بخشی تحت عنوان پرداخت مبلغی دلجویانه عنوان شده است، نظرتان درباره این موضوع چیست؟

اینکه اعلام شده ما پرداخت دلجویانه داشته‌ایم، واقعیت این است که عده‌ای از همدردهای ما این مبلغ را گرفتند اما برای من و همسرم، اصلا این مسئله‌ای نیست. ما اصلا دنبال پول نبودیم، به‌دنبال کشف حقیقت و رسوا شدن و مجازات عاملان بودیم که دیگر تکرار نشود. ما نمی‌خواهیم خونخواهی کنیم، می‌خواهیم داد بستانیم. جای محمد و زینب من را هیچ چیز نمی‌گیرد. زندگی ما تمام شده است. عشق ما دانشجوهایی هستند که داریم، این دانش‌آموزان عشق ما هستند که در دبستان محمد و زینب در تهران و کرج و بلوچستان حضور دارند.

‌* در پایان اگر موضوع ناگفته‌ای درباره این پرونده وجود دارد، بگویید.

ما در این مدت متوجه شدیم که ممکن است حتی این فاجعه تکرار شود، زیرا ما دلایلی داریم که متوجه شده‌ایم نهادهایی که باید اقدامات مناسب انجام دهند، خودسری می‌کنند. در بحث ادامه رسیدگی به مواردی که ما شکایت کردیم، اعم از افرادی مانند آقای عابدزاده، آقای رضایی‌فرد و برخی دیگر از مقامات کشوری و لشکری و مشخصا آقای حاجی‌زاده شکایت کردیم و در حال رسیدگی است. گرچه درباره آن هم امیدی نداریم، اما در تفهیم اتهامات اولیه گفته که ایشان بود، نکات بسیار مهمی را استخراج کردیم که تناقضاتی با آنچه تاکنون اعلام شده بود، دارد. ما دنبال این موضوع هستیم تا زمانی که نفس و توانی داشته باشیم. حقایق زیادی در این فاجعه وجود دارد؛ سینه مالامال از حقایق است که انشاءالله به زودی روشن خواهد شد.