آغاز آبگیری سد چمشیر؛ زور چینی‌ها چربید!

پس از حدود ۱۰ سال، آبگیری سد چمشیر صبح دیروز آغاز شد. پروژه‌ای که گفته می‌شود پای چینی‌ها برای اجرای آن در میان است.

به گزارش تجارت نیوز، اگرچه روز گذشته رئیس سازمان محیط زیست آبگیری این سد را تکذیب کرد و گفت اجازه آبگیری نمی‌دهیم، اما طولی نکشید که کارشناسان و برخی از محلی‌ها این ادعا را رد کردند. محمد درویش، فعال محیط زیست هم در توییتی نوشت که سد چمشیر آبگیری شده است. اجازه دهید واقعیت‌ها فاش شود اگر صادق هستید.

سلاجقه بار دیگر درباره سد چمشیر واکنش نشان داد، این بار اما گفت اطلاعی نداریم که اکنون این سد آبگیری شده است یا خیر! اظهاراتی متناقض از رئیس سازمان محیط زیست درباره آنچه که کارشناسان منتقد فاجعه محیط زیستی می‌دانند.پیش از این وزارت نیرو از آبگیری این سد در دی ماه خبر داده بود. شمارش معکوسی که از ابتدای آذر شروع شد و دیروز به سرانجام رسید.

پروژه‌ای که بعدها رسانه‌ها نقش چین برای اجرای آن را فاش کردند. اواخر آذرماه سال جاری میثم فاضلی، مدير امور مطالعات سد چم‌شير و کارشناس فنی شرکت توسعه منابع آب و نيروی وزارت نيرو درباره حضور و سهم چینی‌ها در این پروژه توضیحاتی داد.فاضلی گفت: «در پروژه چمشیر، حدود ۳۰ ميليارد دلار پول بلوکه‌شده ايران در چين وجود داشت که دولت چين به ايران باز نمی‌گرداند. در نهایت برای زنده شدن اين پول توافق شد که چين از اين پول به ايران وام دهد. یعنی از پول خودمان به خودمان! پولي که از بخشی از آن در چمشير استفاده شد. البته به شرط آن‌که در اين زمينه چين نيز يک طرف از پروژه باشد»

حمله استاندار کهگیلویه و بویراحمد به مخالفان

کارشناسان بارها از خطرات آبگیری این سد گفته‌اند اما نه‌تنها صدای مخالفان به جایی نرسید بلکه استاندار کهگیلویه و بویراحمد آن را جنجال الکی خواند.اخیرا علی احمدزاده، استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: «یک عده‌ای بیمار و یک عده‌ای هم معاند نظام و یک عده‌ای دیگر حقوق‌بگیر برای تخریب نظام و کارهای بزرگ صورت‌گرفته در آن هستند.»او همچنین مخالفت‌ها را مربوط به افراد غیرعلمی و بدون تخصص دانست.

۴ ایراد زمین‌شناسی به سد چمشیر

در همین مورد علی بیت‌اللهی، دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی به اظهارات استاندار و خطرات آبگیری سد چمشیر پاسخ داد. آنچه در ادامه می‌خوانید، بخشی از ایراداتی است که به این پروژه از سوی بیت‌اللهی وارد شد.
*وجود گسل‌های فعال و احتمال خطر گسلش در محدوده سد چمشیر: آیا مطالعات ویژه‌ای با هدف تهیه مقاطع عمود بر گسل‌های عبوری از محور سد انجام گرفت؟ آیا امکان گذردهی آب دریاچه پس از آبگیری توسط زون‌های تراوای گسیلیده، بررسی شده است؟ لازم به ذکر است که گزارش‌های در دسترس نشان می‌دهد که چنین مطالعاتی صورت نگرفته است.

* احتمال توسعه فرسایش تونلی و تخریب‌های ناشی از آن: در سمت مخزن فرعی دریاچه، نهشته‌های تبخیری گچی با پتانسیل انحلال بالا، پوشش سطحی منطقه و دامنه ارتفاعات را تشکیل می‌دهند. این نهشته امکان فروریزش‌های سطحی و از آن مهم‌تر گسترش فرسایش تونلی و فرار آب و فروریزش‌های طولی سطحی را به وضوح دارند.

* خطر زمین لغزش در دامنه‌های مشرف به دریاچه سد: در محدوده مشرف به دریاچه سد، فرم‌های خاصی از توالی نهشته‌ها، امکان رخداد پدیده زمین لغزش و ریزش نهشته‌ها به دریاچه سد را متصور می‌سازد.

آیا با هدف پایداری چنین دامنه‌های بالقوه خطرناک در صورت آبگیری سد، اقدام ویژه‌ای صورت گرفته است؟ آیا امکان دسترسی منتقدان به این اسناد وجود دارد؟

* خطر شوری آب و وجود نهشته‌های نمکی و شوری بیش از حد آب به مرور زمان و آثار زیان بار آن: در مقطع زمین‌شناسی ارائه‌شده توسط کارشناسان شرکت ملی نفت‌خیز جنوب، ممبر ۴ گچساران، در محل خرابه‌های چمشیر، در مجاورت سطح زمین نشان داده شده است.

شورابه‌ها، EC بالای آب و به‌طور کلی خصوصیات زمین‌شناختی گچساران احتمال وجود لایه‌های‌های زیر سطحی نمک را تقویت می‌کنند. نهشته‌های نمکی به دلیل وزن مخصوص کم خود تمایل به مهاجرت به بالا و تماس با آب دریاچه را خواهند داشت.

آیا مطالعات ویژه شناسایی عمقی نهشته‌های نمکی در بستر دریاچه سد چمشیر از محود سد تا دلوار بابامنیر در محدوده خرابه‌های چمشیر صورت گرفته است؟ اطلاعات من نشان می‌دهد که چنین مطالعاتی به‌رغم ضروری و مهم بودن آن صورت نگرفت.

موارد بالا تنها بخشی از ایرادات وارد بر آبگیری سد چمشیر بود. سدی که گفته می‌شود نتیجه‌ای جز ویرانی ندارد و همان پروژه گتوند است در شکل و شمایلی دیگر.

غرق شدن بخشی از تاریخ با آبگیری سد چمشیر

نه‌تنها اثرات محیط زیستی، بلکه به گفته برخی از کارشناسان میراث فرهنگی، آبگیری چمشیر باعث می‌شود بخشی از تاریخ ساسانی از بین رود. روز گذشته نیز ایسنا در گزارشی از پیدا شدن ۲ سکه مسی آبش‌خاتون در محوطه ۰۷۵ سد چمشیر خبر داد. جایی در پای کوه «چم‌چرو» که آبگیری سد آن را زیر آب می‌برد.

علی هژبری، باستان‌شناس درباره سکه‌های پیدا شده، گفت: «این ۲ سکه در دوره آبش‌خاتون از آخرین اتابکان لر ضرب شد که از استقرار دوم در دوره ایلخانی کشف شده است. درحالی که استقرار اصلی دوره سلجوقی است، اما در زلزله تخریب شد.»البته باستان‌شناسان می‌گویند تعداد محوطه‌های تاریخی که در محوطه چمشیر شناسایی شده، بیش از این است.

پیش‌تر عقیل عقیلی، کارشناس ارشد باستان‌شناسی دوران تاریخی در این مورد گفت: «تعداد ۱۱۰ محوطه طی بررسی‌های اولیه در سال ۱۳۹۰ شناسایی شد. بعد از آن نیز طی مطالعاتی که توسط محمدتقی عطایی از دانشگاه «لودویگ ماکسیمیلیان» مونیخ در سال ۱۳۹۵ انجام شد، علاوه بر بازبینی یافته‌ها، بیش از ۳۰ محوطه جدید شناسایی شد.»

به گفته عقیلی در مجموع، آثار شناسایی‌شده در محدوده این سد به ۱۴۳ اثر و محوطه رسید.او ادامه داد: «نه‌تنها داده‌های دیرینه‌شناختی و مطالعات مربوط به فسیل که قدمت آنان به حدود ۷۰ الی ۱۵۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد، در این مکان پیدا شده، بلکه ابزارهای سنگی و پراکنده‌ پیش از تاریخی که احتمالاً متعلق به ۶۰۰۰ الی ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بوده، نیز کشف شده است.»سد چمشیر بر روی رودخانه زهره احداث شده است. رودخانه زهره در غرب استان کهگیلویه و بویراحمد و شرق استان فارس واقع است. عملیات اجرایی سد چمشیر نیز از سال ۹۱ شروع شد و روز گذشته آبگیری شد.