جمعه ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ -
Friday 17 May 2024
|
خبرآنلاین / جواد مرشدی: موضوع اعتراضها کماکان در دستور بحث و بررسی نخبگان سیاسی کشور قرار دارد. دلایل غفلت مسئولان از عصبانیت مردم از وضع موجود، مطالبات معترضان، ترکیب معترضان و دلایل حضور دهه هشتادیها در اعتراضات، بایدهایی که حاکمیت سیاسی در برخورد با معترضان باید به آنها توجه کند، نقش و نگاه نخبگان به اعتراضات و شیوه برخورد با معترضان، از مسایلی است نقل محافل روشنفکری و سیاسی است و خبرآنلاین در گفت و گو با صادق زیباکلام آنها را بررسی کرده است.
آیا وقوع اعتراضها با این حجم و گستردگی قابل پیش بینی بود؟
اگر بعد از رخداد حادثه روز ۲۲ شهریور برای ژینا(مهسا امینی)، اگر کسی به من میگفت اعتراضها نسبت به آن چیزی حدود یک ماه ادامه پیدا میکند و به تدریج به همه دانشگاهها و دبیرستانها میرود، من میگفتم شما اشتباه میکنید، پس از چند روز، اعتراضات تمام میشود و از اول مهر یعنی بازگشایی دانشگاهها و مدرسهها، این موضوع جمع میشود. خیلیها صداقت گفتن این جمله را ندارند! و دائم میگویند معلوم بود تظاهرات ادامه دار خواهد بود و ... ولی این حجم از اعتراضها همه از جمله دولتمردان و کسانی که در حکومت و در مجلس و قوه قضاییه و .. هستند، را غافلگیر کرده است.
* دلیل غافلگیری دولتمردان چه بوده است؟
یک مقدار بدشانسی نظام بود که به اول مهر خورد، اگر این حادثه در اوایل شهریور رخ میداد، دانشگاهها و مدرسهها، بسته میبودند و اعتراضات به مردم محدود میشد. ولی اگر کسی به من میگفت دانشگاههای ما این گونه نقش آفرینی میکنند، من میگفتم اشتباه میکنید چون دانشگاه چند سال است کاری نکرده است. بعد از سال ۸۸ خیلی از خوابگاهها را به دانشجویان متاهل دادند و آنها را در اطراف تهران پخش کردند، در شهرهای بزرگ هم سعی کردند خوابگاهها را محدود کنند، به همین دلیل نظر من این بود که آبی از دانشگاهها گرم نمیشود.
اما اتفاق دیگر؛ هیچ سابقهای وجود ندارد دانشگاههای آزاد در اعتراضات شرکت کرده باشند. دانشگاه آزاد در اعتراضات سال ۸۸ هم نبود، از زمان آقای دکتر جاسبی، در سازماندهی دانشگاه حداقل امکانات برای فعالیتهای دانشجویی فراهم شده بود. نه استادها حال و حوصله مسائل سیاسی را داشتند و نه دانشجویان. از طرفی چون دانشجویان شهریه میدادند محافظه کارتر میشدند. ولی به موازات دانشگاههای دولتی و سراسری، واحدهای مختلف دانشگاههای آزاد هم دارند اعتراض میکنند.
مسئله دیگر این بود که نه نظام و نه اپوزیسیون داخل کشور و خارج از کشور، هیچ حدسی نمیزدند نسبت به گشت ارشاد تا این اندازه در افکار عمومی حساسیت ایجاد شده باشد. زنان و دختران مجبور بودند از اینها حساب ببرند. این حساسیت و بغضی که علیه گشت ارشاد سر ریز شد و بیرون ریخت، مثل اعتراضات دانشجویان و دانشگاه آزاد قابل پیش بینی نبود. به این مسائل خیلی توجه نشده بود، البته نمیخواهم مشکلات اقتصادی را نادیده بگیرم.
* مطالبات معترضان چه بوده است؟
سوخت و مهمات این اعتراضها نارضایتی اجتماعی بوده است. این اعتراضات دو تا ستون خیلی نیرومند داشت، ستون اول زنان و دختران بودند و ستون دوم دهه هشتادیها بودند. ما چه طرفدار نظام و چه مخالف نظام باشیم، چه طرفدار این تظاهرات یا مخالف آن باشیم، این واقعیت است که دو عنصر در این چند هفته یکی بغض علیه گشت ارشاد، و دوم بغض دهه هشتادیها که نه نانآور، نه متاهل و نه متعهد هستند برجسته بوده است. به عبارت دیگر با وجود مشکلات اقتصادی، دهه هشتادیها مشکل اقتصادی ندارند.
* پس چه چیزی باعث شده دهه هشتادیها این گونه در خیابانها ظاهر شوند؟
سرخوردگی سیاسی و اجتماعی باعث چنین اتفاقی شده است. دهه هشتادیها هیچ آینده و نوری در انتهای تونل مبنی بر قبولی دردانشگاه، فارغ التحصیلی و بعد تشکیل خانواده مشاهده نمیکنند. به همین دلیل معتقدم وضعیت کنونی نشان میدهد تعلیم و تربیت مذهبی در دبیرستان توسط آموزش و پرورش و صدا و سیما موثر نبوده است. مسئولان نظام باید از خودشان بپرسند بالاخره با دهه هشتادیها میخواهند چه کنند؟ همچنین در صورت آرام شدن فضا، نظام تصور خواهد کرد که دیگر تمام شد؟ یا باید به این فکر باشد که چند سال دیگر با دهه نودیها رو به رو خواهد شد؟ بنابراین اگر همه چیز ختم به خیر شود و از فردا اوضاع آرام شود سؤال بعدی این است که آتشفشان بعدی کی اتفاق میافتد؟ اینها سؤالات مهمی است که نظام باید از خودش بکند. ضمن این که معتقد هستم با وقوع براندازی بدبختتر میشویم.
* نحوه برخورد حاکمیت را با این افراد معترض چگونه میبینید؟
مسئولان نظام به دو شیوه در برخورد با حوادث اخیر فکر میکنند: یکی برخورد رادیکال و سریع هست مثل برخوردی که در آبان ۹۸ شد و ظرف ۲ الی ۳ روز با تلفات و بازداشتیهای زیادی موضوع جمع شد. شاید برخی از مسئولان دارند میگویند شل گرفتیم و نباید میگذاشتیم به این جا برسد. دسته دیگر منتقدان به شیوه برخورد در آبان ۹۸ هستند و این که این دست از برخوردها مساله را حل نکرده و در شرایط و نام دیگری آغاز شده است. یعنی آن برخورد موجب نشد اعتراضات دیگری سربرنیاورد. چه بسا اعتراضات در صورت استمرار و افزایش به سمت خشونت برود. به همین دلیل معتقدم مسئولان مقداری با فقدان «چه باید کرد» سردرگم شدهاند.
* برخورد مسئولان و یا نیروهای اصولگرا و میانه رو را چگونه ارزیابی میکنید؟
خیلی از مسئولان هیچ صحبتی در مورد قضایای اخیر نکردهاند، نشنیدم بسیاری از نخبگان اصولگرا اعلام موضع کرده باشند. تنها کسانی که اظهار نظر کردند یکسری ائمه جمعه و جماعت بودند و به جز آنها کسان دیگری اظهار نظر نکردند. اگر کسی از من بپرسد چرا بخش قابل توجهی از مسئولان اصولگرا اظهار نظر نکردند، میگویم برای این که آنها هم در خلوت خودشان میگویند باید کاری کرد و تغییراتی به وجود بیاوریم؛ اصلاح طلبها به کنار! چون مشخص است که آنها منتقد هستند، ولی معتقدم خیلی از اصولگرایان معتدل و میانه رو برخورد تند را درست نمیدانند و معتقد هستند برای بقای نظام باید تغییراتی انجام داد.
* نقش نخبگان را در این وضعیت چگونه ارزیابی میکنید؟
نقش نخبگان این بوده که به طور کلی گفتند نظام باید درست رفتار کند. برای مثال حدود سه هفته پیش رئیس دانشگاه دکتر مقیمی که یک اصولگرای سفت و سخت است، از حدود ۹۰ نفر از استادان دعوت کرده بودند که در میان شان وزیر اقتصاد دارایی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس بانک مرکزی، آقای ظریف وزیر امور خارجه، حناچی شهردار تهران، نماینده رهبری در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نماینده رهبری در دانشگاه تهران، و آقای حداد عادل و ... حضور داشتند. به غیر از ۳ نفر، که حرفهای همیشگی مطرح کردند، مابقی از سیاستهای کلان نظام از جمله سیاست اقتصادی و خارجی و نحوه برخورد آن با اعتراضات انتقاد کردند. منتهی مشخص بود که همه آنها دلسوز نظام بوده و هیچ کدام موافق سرنگونی آن نیستند. بنابراین به نظر من نخبگان از عملکرد نظام دلخور هستند.
* با توجه به تجربیاتی که داشتید، الان باید این بحران را چگونه جمع و جور کرد؟
این نگاه به طور قطع درون برخی از مسئولان جمهوری اسلامی هست که اگر ما تغییراتی را به وجود آوریم و امتیازاتی بدهیم، عقب نشینی محسوب میشود و جوانان و دانشجویان جریتر میشوند، که البته نگاه غلطی هست. من معتقد نیستم که اگر تغییراتی به وجود آوریم مملکت کن فیکون میشود، من معتقدم تغییرات به وجود نیاوردن و دست به اصلاحی نزدن، نظام را با خطر فروپاشی رو به رو میکند.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|