شب خونین بغداد با ۳۰ کشته و ۷۰۰ زخمی

درگیری‌های سنگین در بغداد به دنبال اعلام کناره‌گیری مقتدی صدر، روحانی بانفوذ شیعه، از عرصه سیاست، شامگاه دوشنبه ادامه یافت و شمار قربانیان آن به حدود ۳۰ نفر رسید.

خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که با فرارسیدن شب، صدای رگبار مسلسل و انفجارهای پیاپی در منطقه سبز بغداد که مرکز اماکن دولتی و دیپلماتیک است، طنین افکند.

خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از یک منبع امنیتی گزارش داد که منطقه سبز بغداد با خمپاره هدف قرار گرفته شده است.

این خبرگزاری می‌گوید که دست‌کم هفت خمپاره به منطقه سبز اصابت کرده و هنوز مشخص نیست چه کسانی مسئول آن بوده‌اند.

مقتدی صدر روز دوشنبه هفتم شهریور با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که به طور دائم از سیاست کناره‌گیری خواهد کرد.

آقای صدر در توئیتی نوشت که برای همیشه از سیاست کناره‌گیری می‌کند و دستور تعطیلی تمامی دفاتر حزب خود در سراسر کشور را صادر کرده است. این اولین بار نیست که او کناره‌گیری خود از سیاست را اعلام می‌کند ولی کارشناسان معتقدند که تصمیم وی می‌تواند به افزایش تنش در عراق منجر شود.

بیانیه مقتدی صدر واکنشی به بازنشستگی آیت‌الله سید کاظم حائری بود که بسیاری از پیروان آقای صدر مقلد او هستند. آیت‌الله حائری روز یکشنبه اعلام کرد که از مرجعیت کناره‌گیری می‌کند و از مقلدین خود خواست به جای مراجع شیعه عراقی در شهر نجف، از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیروی کنند.

این تصمیم ضربه بزرگی به مقتدی صدر تلقی می‌شود. آقای صدر در بیانیه خود گفت کناره‌گیری آیت‌الله کاظم حائری «به اراده او اتخاذ نشده است».

صدها نفر از هواداران این روحانی پر نفوذ شیعه به فاصله کوتاهی پس از اعلام کناره‌گیری او به کاخ ریاست‌جمهوری در میدان جمهوری بغداد و دیگر اماکن دولتی یورش بردند.

‌این کاخ که ساختمان تشریفاتی حکومت و محل دیدار مقامات عراقی با رهبران کشورهای خارجی است، نخستین بار است که هدف حمله هواداران مقتدی صدر قرار می‌گیرد. آن‌ها ۳۰ ژوئن امسال نیز با هدف پیشگیری از تشکیل دولت جدید توسط گروه‌های رقیب مقتدی صدر به ساختمان پارلمان عراق یورش بردند.

مقررات منع کامل رفت‌وآمد

به فاصله کوتاهی پس از این رویداد با هدف جلوگیری از تشدید تنش و احتمال درگیری، ارتش عراق مقررات منع کامل رفت‌وآمد را از ساعت هفت شب به وقت محلی در شهر بغداد اعلام کرد.

هواداران مقتدی صدر با استفاده از طناب، موانع سیمانی بزرگ در مسیر حرکت به سوی کاخ دولتی را که در «منطقه سبز» شهر بغداد قرار دارد، برداشتند و با اشغال سالن‌های بزرگ و مجلل کاخ دولتی در حمایت از وی شعار دادند.

ارتش عراق در بیانیه خود از معترضان خواست که به سرعت از «محدوده سبز» خارج شوند و برای جلوگیری از وقوع درگیری و خونریزی از خود خویشتنداری نشان دهند.

این بیانیه افزود: «نیروهای امنیتی بر مسئولیت خود برای حفاظت از نهادهای حکومتی، سفارتخانه‌های خارجی و اموال عمومی و خصوصی تاکید می‌کنند».

ساعاتی پس از انتشار این بیانیه، خبرگزاری فرانسه گزارش داد صدای تیراندازی در بغداد شنیده شد که ظاهرا از سوی مخالفان مقتدی صدر صورت گرفت که مورد حمایت ایران هستند.

از سوی دیگر، نیروهای پلیس برای متفرق کردن طرفداران آقای صدر به سوی آن‌ها گاز اشک‌آور شلیک کردند.

به‌دنبال رخدادهای روز دوشنبه، سفارت ایران در عراق از شهروندان ایرانی خواست که تا اطلاع ثانوی از سفر به شهرهای بغداد، کاظمین و سامرا خودداری کنند.

مدیر روابط عمومی شهر فرودگاهی امام نیز از لغو پروازها به مقصد بغداد خبر داده و گفته است: «فرودگاه بغداد شرایط خاصی پیدا کرده است و پروازها به مقصد این فرودگاه فعلا انجام نمی‌شود».

بر اساس آخرین گزارش‌ها در این درگیری‌ها تاکنون دست‌کم ۱۷ نفر کشته شده‌اند.

---

گزارش میدانی از تحولات شب گذشته بغداد(به نقل از تلگرام سودابه قیصری)

* مقتدا صدر، روحانی پرنفوذ شیعه، صبح دیروز، اعلام کرد که از صحنه‌ی سیاسی عراق کناره‌گیری می‌کند. به محض اعلام خبر، می‌شد پیش‌بینی کرد که سرانجام نبرد مسلحانه میان گروه‌های شیعی عراق آغاز می‌شود.‌ کناره‌گیری صدر، در حقیقت پیامی به وفاداران و مخالفانش بود؛ اتمام حجت و سلب مسوولیت از اتفاق‌های پیش‌رو.

* با پیام صدر، موج جدیدی از شورش‌ها آغاز شد. ابتدا ساختمان تشریفات ریاست‌جمهوری عراق در منطقه‌ی سبز به دست هواداران صدر افتاد و با آغاز شب در بغداد، گروه سرایا السلام دست به یک عملیات نظامی گسترده و برنامه‌ریزی‌شده زد. سریا السلام، گروهی مورد پشتیبانی مقتدا صدر است.

* نبرد اصلی میان سرایا السلام و نیروهای چهارچوب هماهنگی‌ست. شاکله‌ی نیروهای چهارچوب همگانی را شیعیان نزدیک به جمهوری‌ اسلامی و گروه‌های شبه‌نظامی حشدالشعبی تشکیل می‌دهند. دو گروه وارد نبرد نظامی شده‌اند اما در نخستین شب درگیری‌ها، نیروهای پشتیبان صدر، دست بالا را داشته‌‌اند. منطقه‌ی سبز بغداد در عمل در تصرف آن‌هاست و گفته می‌شود که تمام بغداد و بخش‌های مهمی از بصره در کنترل نیروهای صدر است.

* درگیری‌ها نه تنها در بغداد که در بصره، سامرا و چند شهر مهم دیگر عراق میان دو طرف آغاز شده. این درگیری دست‌کم ۲۰ کشته داشته، این آمار رو به افزایش است و وزارت کشور عراق می‌گوید، برخی از کشته‌شدگان، جزو نیروهای امنیتی بوده‌اند. دفترهای عصایب‌الحق، از جریان‌های اصلی حشدشعبی و دیگر گروه‌های وابسته به جمهوری‌اسلامی، هدف حمله‌ی هواداران صدر قرار گرفته و گروه بدر، دیگر‌ گروه مهم حشدشعبی نیز وارد درگیری مستقیم با نیروهای سرایا السلام شده است.

* نیروهای صدر که از سلاح‌های سبک و نیمه‌سنگین استفاده می‌کنند، خانه‌ی نوری مالکی، نخست‌وزیر پیشین عراق و از چهره‌های نزدیک به تهران را در منطقه‌ی سبز با شلیک کاتیوشا، هدف قرار داده‌اند. از دیگر چهره‌های مهمی که مورد حمله‌ی سرایا السلام بوده، جریان عمار حکیم است که دفترهای آن در بغداد و چند شهر به آتش کشیده شده‌اند.

* واکنش ارتش عراق تا این لحظه ناکافی و تا حد زیادی بدون دخالت در نبرد گروه‌های شیعی بوده است. اعلام مقررات منع آمد و شد در عراق، در عمل ناکام ماند و دولت کاظمی که تاکید زیادی بر محافظت از جان معترضان داشته، در مهار خشونت‌ها علیه معترضان عراقی، موفق نبوده.

* در شب نخست نبرد نظامی گروه‌های شیعی عراقی، به نظر می‌رسد که هواداران صدر با برنامه و سازمان‌یافته وارد عمل شده‌اند و توانسته‌اند برتری خود را به رخ بکشند. استفاده از سلاح‌های نیمه‌سنگین، عملیات سایبری علیه رسانه‌های مالکی و انتشار اطلاعات دقیق از مکان و سکونت‌گاه رهبران جریان‌های نزدیک به جمهوری‌اسلامی، نشان می‌دهد که هواداران صدر، از مدت‌ها پیش در انتظار امشب بوده‌اند. هرچند حشدالشعبی و نیروهای شیعی مخالف صدر، بی‌تردید هنوز بخش اصلی توان خود خرج نکرده‌اند و احتمالن در حال سنجیدن حریف هستند.

* واکنش رسمی ایران، لغو پروازها و بستن مرزهای زمینی بوده است. به این ترتیب، برگزاری مناسک راهپیمایی اربعین، با ابهام روبه‌رو شده است.

* در این مرحله، زود است که بتوان پیش‌بینی‌ای درباره‌ی ادامه‌ی ماجرا داشت. اگر پادرمیانی‌ها اثربخش نباشد و هر دو گروه شیعی عزم خود را برای یکسره کردن کار حریف جزم کرده باشند، آن‌گاه باید گفت که عراق، فاصله‌ای تا گرداب یک جنگ داخلی هولناک ندارد!

---

برقراری آرامش در سراسر عراق، درگیری مسلحانه فقط در اطراف خضراء

با اجرای منع آمدوشد سراسری از ساعت ۱۹ روز دوشنبه در عراق، در حال حاضر بر سراسر عراق جز درگیری‌های پراکنده در منطقه خضراء آرامش حکمفرماست.

در حال حاضر (صبح سه‌شنبه ۳۰ اوت) فقط ورودی‌های منطقه خضراء شاهد درگیری میان نیروهای امنیتی و هواداران مقتدی صدر است که شب گذشته از این منطقه بیرون انداخته شدند و همچنان برای ورود به منطقه تلاش می‌کنند.

شب گذشته نیز، جز در منطقه خضراء در مرکز بغداد، شهر بصره نیز شاهد درگیری‌های پراکنده‌ای بود و دیگر مناطق عراق آرام و بدون حادثه بود.

این در حالی است که ستاد عملیات مشترک عراق از ساعت ۱۹ روز گذشته تا اطلاع ثانوی منع آمد و شد سراسری و دبیرخانه هیئت دولت عراق نیز روز سه‌شنبه را تعطیل سراسری اعلام کرده است.

همچنین بامداد امروز فیلم‌هایی از فعال شدن سامانه پدافند هوایی سی رام در سفارت امریکا در منطقه خضراء به علت شلیک راکت منتشر شده است.

گوترش خواستار  خویشتن‌داری شد

از سوی دیگر آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در واکنش به درگیری‌ها در منطقه سبز بغداد، اعلام کرد که وی با نگرانی اخبار را دنبال می‌کند.

گوترش خواستار «آرامش و خویشتن‌داری» در عراق شد.

استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل در بیانیه ای اعلام کرد: دبیرکل با نگرانی اعتراضات جاری در عراق را که طی آن تظاهرکنندگان وارد ساختمان های دولتی شدند، دنبال می‌کند.

وی گفت: گوترش “به طور ویژه نگران گزارش‌های تلفات درگیری‌ها است و از همه طرف‌های درگیر می‌خواهد اقدامات فوری برای توقف تشدید و اجتناب از هرگونه خشونت انجام دهند.”

واکنش آمریکا

در همین حال، جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا اعتراضات در بغداد را «ناراحت‌کننده» خواند و از عراقی‌ها خواست که از خشونت پرهیز کنند.

او افزود: به نهادهای عراقی اجازه فعالیت داده نمی‌شود و این خود به ریسک افزایش خشونت‌ها دامن می‌زند: «امنیت، ثبات و حق حاکمیت عراق نباید در معرض خطر قرار بگیرد».

آقای کربی از همه طرف‌های درگیر خواست تا آرامش خود را حفظ کرده و از خشونت بپرهیزند و در پی راه‌های مسالمت‌آمیز باشند.

او همچنین گزارش‌ها در مورد تخلیه سفارت آمریکا در منطقه سبز عراق را رد کرد.

ائتلاف سياسی به رهبری مقتدی صدر در انتخابات پارلمانی اکتبر گذشته بيشترين آرا را به‌دست آورد ولی از کسب اکثريت برای تشکيل دولت باز ماند. گروه او چند ماه پيش پارلمان را ترک کرد و به دنبال تداوم بن‌بست بر سر تشکيل دولت جديد، هواداران وی به ساختمان پارلمان يورش برده و پس از تخليه ساختمان در اطراف آن تحصن کردند. مقتدی صدر خواستار انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودرس است.

به گفته کارشناسان، عامل اصلی عدم توافق در مورد تشکيل دولت جديد عراق اختلاف بين مقتدی صدر و رقبای شيعه او است که گروه‌های مورد حمايت ايران هستند. اين طولانی‌ترين بحران سياسی عراق از زمان سرنگونی رژيم صدام حسين در سال ۲۰۰۳ است.

منابع: رادیو فردا، ایسنا، میدل‌ایست‌نیوز