دویچه وله فارسی

دعوت محمد خاتمی از اصلاح‌طلبان برای شرکت در انتخابات با نخستین واکنش‌های منفی مواجه شده است. یکی از منتقدان گفته خطری که ایران را تهدید می‌کند «وقوع یک جنگ» نیست، بلکه «بقای حاکمان» کنونی است.

محمد خاتمی، رئیس جمهوری پیشین ایران، روز جمعه، ۲۸ تیر (۱۹ ژوئیه) در دیدار با اعضای شورای مرکزی «حزب پیشرو اصلاحات» از «اصلاح‌طلبان» خواست از تحریم انتخابات دوری کنند و در انتخابات شرکت کنند. منظور خاتمی انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه ۱۳۹۸ است.

»حزب پیشرو اصلاحات» یکی از گروه‌های تازه‌ تاسیس اصلاح‌طلب است که از مهرماه ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرده است. علی صوفی، یکی از نزدیکان خاتمی، دبیرکل آن و احمد خرم، وزیر راه در دولت محمد خاتمی، رئیس دفتر سیاسی آن است.

خاتمی که از او در رسانه‌های ایران با عنوان «رئیس دولت اصلاحات» نیز نام می‌برند گفت: «اصلاح‌طلبان و مردمِ ناراضی باید فداکاری و از خودگذشتگی کنند و به خاطر ایران، پای صندوق‌ها بیایند تا جلوی خطر اصلی گرفته شود.»

خاتمی در عین‌ حال حاکمیت را نیز مخاطب قرار داد و گفت: «اصلاح‌طلبان نمی‌توانند به هر قیمتی وارد انتخابات شوند و انشاءالله فضا باز شود و صلاحیت‌ها تأیید شوند.»

با این‌ حال بسیاری معتقدند که پیام اصلی سخنان خاتمی در دیدار با اعضای حزب پیشرو اصلاحات همان دعوت اصلاح‌طلبان به خودداری از تحریم و مشارکت در انتخابات اسفند ۹۸ است.

نگرانی خاتمی از گرایش قوی تحریم در میان اصلاح‌طلبان

احمد زیدآبادی، تحلیل‌گر سیاسی، در یادداشتی در کانال تلگرام شخصی خود درباره سخنان روز گذشته محمد خاتمی نوشته است: «خاتمی از هم اکنون تکلیف نوع شرکت نیروهای اصلاح‌طلب را در انتخابات مجلس یازدهم روشن کرده است... خاتمی از همین ابتدا در صدد برآمده است تا مانع شکل‌گیری تحرکی منجر به تحریم انتخابات از سوی طیفی از اصلاح‌طلبان شود.»

نحوه حضور «اصلاح‌طلبان» در انتخابات مجلس یازدهم، موضوع اختلاف جدی در میان این جناح از حامیان نظام جمهوری اسلامی در ایران است. گروهی ناامید از هر گونه تاثیرگذاری حضور اصلاح‌طلبان در نهادهای حکومتی، مخالف شرکت در انتخابات هستند. طیفی نیز شرکت بدون قید و شرط را تبلیغ می‌کنند، گروهی هم مبلغ «مشارکت مشروط» در انتخابات هستند و شرکت خود در انتخابات را به «لغو نظارت استصوابی» شورای نگهبان و «آزاد» بودن این انتخابات مشروط می‌دانند.

احمد زیدآبادی می‌گوید خاتمی نگران آن است که بحث‌های درونی اصلاح‌طلبان در نهایت منجر به تحریم انتخابات از سوی بخش وسیعی از نیروی اجتماعی این طیف سیاسی شود. زیدآبادی نوشته است: «ظاهراً خاتمی می‌داند که مشروط کردن حضور اصلاح طلبان در انتخابات به «آزاد و عادلانه» بودن آن بر اساس ضوابط و استانداردهای بین‌المللی و  لغو کامل نظارت استصوابی، عملاً تعلیق حضور به محال است و به میان آوردن اینگونه بحث‌ها از سوی طیفی از نیروهای اصلاح‌طلب به تحریم انتخابات منجر می‌شود.»

به‌نظر زیدآبادی خاتمی در عین‌حال نگران تاثیر منفی بحث‌ها و اختلافات اصلاح‌طلبان بر میزان  مشارکت مردم و کاهش این مشارکت است. این تحلیل‌گر سیاسی نوشته است: «به نظرم خاتمی با ورود زودهنگام خود به بحث انتخابات، در صدد پیشگیری از این نوع بحث‌ها برآمده است. در اینجا پای نگرانی دوم خاتمی در میان است. او بویژه نگران است که مشارکت پایین مردم در انتخابات، دولت ترامپ را به تداوم فشارهای خود علیه ایران تا سرحد وسوسه شدن برای «تغییر رژیم» ترغیب کند.»

تفسیر متفاوت از «خطر اصلی»

اما تندترین واکنش به سخنان خاتمی را برخی اصلاح‌طلبان جوان نشان داده‌اند که نگاهی کاملا متفاوت به اوضاع ایران دارند. «آرمان امیری» یکی از این کنشگران جوان اصلاح‌طلب است که معتقد است خطر اصلی که ایران را تهدید می‌کند، «خطر وقوع جنگ» نیست، بلکه حاکمان کنونی ایران و سیاست‌های آنهاست.

او در یادداشتی که در شماری از کانال‌های تلگرامی منتشر شده می‌نویسد: «خطر اصلی از نظر ما، خطر وقوع یک جنگ نیست، بلکه بقای حاکمانی است که به صورت مداوم «ایران ما» را در معرض جنگ و تحریم و تهدید قرار می‌دهند. سیاست‌های این حاکمان با ترورهای فرامرزی، ماجراجویی‌های هسته‌ای، موشک‌بازی‌های یواشکی، جنگ‌های نیابتی و رؤیاهای استراتژیک خطر جنگ را افزایش می‌دهد و اتفاقا با حمایت و توجیه‌گری همان کسانی همراه می‌شود که در موعد انتخابات نام‌شان در فهرست‌های مورد تکرار آقای خاتمی قرار می‌گیرد. چگونه ما به کسانی رأی بدهیم که با تشویق یا سکوت در مقابل این سیاست‌ها امنیت ما را به خطر می‌اندازند؟»

در بخش دیگری از یادداشت آرمان امیری آمده است: «به باور ما، «ایران»، یک مفهوم مجرد و انتزاعی نیست که فقط حاکمان مصداق‌اش را تعیین کنند. ما «ایران» را در رضایت و امنیت و رفاه و شادی تک‌تک شهروندان‌اش متجلی می‌دانیم و در یک کلام باور داریم هیچ «ایران» واحد و منسجمی وجود ندارد، مگر آنکه ۸۰ میلیون ایرانی، احساس آزادی کامل و مشارکت مستقیم و بدون محدودیت در تعیین سرنوشت آن کنند. یک دشمن خارجی هرگز نمی‌تواند چنین تصویری از ایران را تهدید کند، اما شیوه علیل سیاست‌ورزی‌های داخلی چرا!»

آرمان امیری در پایان یادداشت خود خطاب به محمد خاتمی می‌گوید: «پس ما نیز از شما دعوت می‌کنیم، برای نجات ایران و ایرانیان، یک بار هم شما «فداکاری» به خرج بدهید و با صدای رسا اعتراف کنید که این سرکوب‌گران چکمه‌پوش ملت ما را به گروگان گرفته‌اند. شما نیز به مانند توده مردم فریاد بزنید «دشمن ما همین‌جاست».»

مرتضی اکبری، یکی دیگر از وابستگان به جناح اصلاح‌طلب، در یادداشت کوتاهی در کانال تلگرام «راهبرد» نوشته است: «حکایت فرمایش جناب آقای خاتمی که فرموده‌اند: «باید به‌خاطر ایران فداکاری کنیم و در انتخابات شرکت کنیم»؛ حکایت دلسوزی به زخمی‌ای است که آب می‌خواهد و ما دلسوزی کنیم و آبش دهیم و خونریزی‌اش شدیدتر شود.»

اکبری ادامه می‌دهد: «خیر؛ جناب خاتمی! گاهی اتفاقا دلسوزی و فداکاری در این است که خار در چشم و استخوان در گلو، دندان به جگر بگذاریم و سکوت اختیار کنیم تا امور خود مسیر خود را بیابند. گاهی دلسوزی بیش از حد و از سر احساسات، باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود. گاهی بهتر است که از سر دلسوزی، عاقلانه رفتار کنیم، نه احساساتی. گاهی باید تامل و تانی کرد و به امور زمان داد.»