شرق / محمد مساعد

دو روز پیش گفته بود اگر تا ٤٨ ساعت برای تعیین‌تکلیف بدهی خود به بانک سرمایه مراجعه نکنند، نامشان را رسانه‌ای خواهد کرد. شاید در ساعات ابتدایی که محمود صادقی این تهدید را انجام داد، اغلب افراد تصور می‌کردند این وعده نیز مانند وعده‌های مردی که همه نام‌ها را در جیب خود داشت؛ عملی نشود اما این اتفاق افتاد و آنچنان که از فهرست اعلامی صادقی برمی‌آید ٢٠ بدهکار بزرگ بانک سرمایه جمعا مبلغی نزدیک به هفت ‌هزار میلیارد تومان به این بانک بدهکار هستند.

به نام فرهنگیان، به کام ٣٠ نفر
همین چند روز قبل بود که جبار کوچکی‌نژاد، رئیس تیم تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان، در گفت‌وگو با تسنیم خواستار ورود قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و سازمان بازرسی به پرونده فساد صندوق ذخیره فرهنگیان شده و از عمق بسیار گسترده و پراکنده فساد در این صندوق خبر داده بود. به گفته کوچکی‌نژاد بررسی ابعاد مختلف فساد رخ‌داده در این صندوق نیازمند زمان زیادی است اما یکی از مفسده‌های رخ‌داده در صندوق ذخیره فرهنگیان به گفته غلامحسین محسنی‌اژه‌ای پرداخت بدون ضابطه تسهیلات به افراد مختلف در بانک سرمایه بوده است که صندوق ذخیره فرهنگیان ٤٧ درصد از سهام آن را در اختیار دارد.

به گفته جبار کوچکی‌نژاد، ٩٠ درصد تسهیلات این بانک به ٣٠ نفر داده شده است و ١٠ درصد وام‌های خرد با سود بسیار بالا به فرهنگیان داده شده و این در شرایطی است که ٩٠٠‌هزار دبیر و آموزگار و فرهنگی عضو صندوق ذخیره فرهنگیان هستند. به گفته کوچکی‌نژاد، بسیاری از بدهکاران بانک سرمایه سابقه بد مالی دارند و حتی بازداشت هم بوده‌اند.

‌اعمال نفوذ برای انتخاب رئیس بانک
بهمن‌ماه سال قبل بود که حجت‌الاسلام غلامحسین اژه‌ای،‌ سخنگوی قوه قضائیه، درباره وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه گفته بود: ما هر چقدر جلوتر می‌رویم با تخلفات بسیار گسترده و زیادی در این دو مورد روبه‌رو می‌شویم زیرا این دو موضوع با هم هستند. اژه‌ای با اشاره به تلاش‌ها برای بازپس‌گیری این سرمایه بربادرفته گفته بود: قوه قضائیه با ‌هزار زحمت وارد موضوع می‌شود و متهمان را دستگیر می‌کند اما اگر آسیب‌شناسی نشود باز هم شاهد تکرار این‌گونه موضوعات خواهیم بود. جا دارد دولت و بانک مرکزی آسیب‌شناسی کنند که چرا این مسائل رخ داده است.

به گفته اژه‌ای، چند ‌هزار میلیارد تومان در اختیار تعداد معدودی از افراد قرار گرفته بدون اینکه تضمینی برای وصول داده باشند که همه برخلاف قانون و مقررات بوده است. آنها در رابطه با تسهیلات بانکی و تجاری هم وجوه گرفته‌اند و هم مصرف کرده‌اند که من تاکنون این مقدار تخلف را به صورت یکجا ندیده‌ام. همچنین تعیین مدیرعامل براساس مقررات نبوده، بلکه براساس حمایت‌ها و نفوذها بوده است و در مدت ١٠ سال ، ١٣ بار سرپرست و مدیرعامل بانک عوض شده‌اند.

در چنین شرایطی مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان نیز با ذکر این نکته که صندوق ذخیره اجازه تعویض و تنبیه مدیرعاملان بانک سرمایه را نداشته است، به خبرگزاری مهر گفته بود: بانک سرمایه بدهکاران عمده‌ای دارد که به همه بانک‌های دولتی و خصوصی کشور بدهکارند و از ابتدا هم قصد این را نداشته‌اند که بدهی خود را بپردازند بنابراین آنها زندان هم می‌روند اما پول‌ها را پس نمی‌دهند همان‌طور که یکی از بدهکاران چندین ماه است که در زندان به‌سر می برد اما تا به حال ریالی از بدهی خود را نپرداخته است.

دادستان تهران هم یکی دیگر از مسئولانی بود که در بیست‌ودومین نشست شورای معاونان دادستانی تهران درباره بدهکاران بانک سرمایه گفته بود: هرجا بروید و به هرکس وصل شوید چنانچه پول‌های مردم را مسترد نکنید تحت تعقیب قرار خواهید گرفت. جعفری‌دولت‌آبادی خطاب به بانک‌ها هم گفته بود: «شکایت کنید، در میدان مبارزه بمانید و پیگیری کنید»؛ میدان مبارزه‌ای که حالا به نظر می رسد به عرصه عمومی رسیده و در برابر دیدگان مردم دنبال می‌شود.

‌دانه‌درشت‌ها چه کسانی هستند
در فهرست منتشرشده از سوی محمود صادقی جزئیات ٥٥ مورد تسهیلات بزرگ مربوط به بانک سرمایه ذکر شده که تاکنون و با وجود گذشت سررسید بازپرداخت نشده‌اند. از این تعداد ٥١ مورد مربوط به سال‌های ١٣٨٥ تا ١٣٩٢ و چهار مورد مربوط به بعد از آغاز به کار دولت جدید است.

در صدر این فهرست، فردی با نام «ج» قرار دارد که احتمالا همان آقای «م.ج» است که دادستان تهران در دی سال ٩٥ از دستگیری‌اش خبر داده بود. آقای «ج» که یک شرکت بازرگانی واردات را اداره می‌کرده به گفته جعفری‌دولت‌آبادی، با فرزندان برخی مسئولان نیز ارتباط برقرار کرده بود اما این‌گونه اقدامات او مانع تعقیب قضائی او نشده و در نهایت در دی‌ماه سال ٩٥ بازداشت شد.

اگرچه فهرست منتشرشده ازسوی صادقی نشان می‌دهد این بدهکار بزرگ بانکی درمجموع بیش از ١٣٠٠ میلیارد تومان را در شش مرحله در سال‌های ٩٢ و ٩٣ دریافت کرده و پس نداده، اما به گفته دولت‌آبادی بدهی بانکی این فرد بالغ بر هزار و ٢٠٠ میلیارد تومان است.

بدهکار بزرگ دیگر بانک سرمایه آقای «ح.ه» است که پیش از این در دی‌ماه سال ٩٥ بازداشت شده و بعد از چند ماه با قرار وثیقه آزاد شده است. این فرد مطابق فهرست منتشرشده از سوی صادقی، بیش از ١٠٠٠ میلیارد تومان بدهی معوق بابت دریافت هشت مورد تسهیلات در طول سال‌های ٩٢ تا ٩٤ دارد. این فرد از معدود افرادی است که موفق شده پس از سال روی کارآمدن دولت فعلی هم از این بانک وام کلان بگیرد و بازپرداخت نکند.

آقای «ر»،‌ از واردکنندگان صنعت فولاد و آقای «م» یکی از واردکنندگان مواد اولیه، دو بدهکار بزرگ دیگر بانک سرمایه هستند که به ترتیب بیش از ٦٢٠ میلیارد و ٥٧٠ میلیارد تومان از این بانک وام دریافت کرده‌اند و تاکنون این تسهیلات را بازپرداخت نکرده‌اند. یک واردکننده مواد غذایی و یک فعال عرصه معدن نیز از دیگر بدهکاران بزرگ بانک سرمایه‌اند.

فرد دیگری با نام «ج.ا» که بیش از ١٣٠ میلیارد تومان به این بانک بدهکار است پیش از این توسط بانک دیگری نیز مورد تعقیب قرار گرفته و به نظر می‌رسد وضعیتی مشابه دیگر بدهکاران بزرگ بانکی دارد. حال باید به انتظار نشست و دید مبارزه بانک‌ها و نمایندگان مجلس برای بازپس‌گیری بدهی‌های معوق بانکی از این بدهکاران موفق خواهد بود یا نه.

توصیح محمود صادقی: «باتوجه به تخلف مسئولان بانک سرمایه طی سالهای ۸۵ تا ۹۵ در اعطای تسهیلات کلان بدون وثیقه و استنکاف بدهکاران از پرداخت بدهی و تعلل بانک در وصول مطالبات و مماشات و اطاله دادرسی در مراجع قضایی، برای شفاف‌سازی و اطلاع عموم، مشخصات ۲۰ بدهکار عمده بانک منتشر می‌شود.»

فهرست منتشر شده نشان می‌دهد که برخی از افراد چند وام بزرگ از بانک سرمایه گرفته‌اند از جمله فردی با نام خانوادگی «اقدامیان» که دستکم هشت بار وام گرفته و مجموع آنها ۳۶۴ میلیارد و ۴۳۲ میلیون تومان می‌شود.

گروه محسن (صرافان) با چهار وام، فردی با نام خانوادگی جهانبانی با شش وام، شاملویی و انصاری با چهار وام، ریخته‌گران، متقی و سامان مدلل با سه وام از دیگر اسامی هستند که در این فهرست آمده‌اند و هنوز اصل پول و سود حاصل از آن را که بالغ بر میلیاردها تومان می‌شود به بانک پس نداده‌اند.

حسین هدایتی عضو سابق سپاه پاسداران، مالک باشگاه فوتبال استیل آذین و سرمایه‌گذار باشگاه پرسپولیس هم دیگر بدهکار عمده‌ای است که نام او در این فهرست هفت بار تکرار شده است. مجموع وامی که او گرفته ۱۰۳۱ میلیارد و ۶۲۲ میلیون تومان است.

جهانبانی هم در مجموع ۱۳۴۵ میلیارد تومان وام گرفته و شاملویی و انصاری و گروه محسن به ترتیب ۵۱۵ و ۲۴۸ و ۲۵۳ میلیارد تومان وام گرفته‌اند. شخصی به نام ریخته‌گران ۶۲۲ میلیارد و مدلل نیز ۵۷۵ میلیارد تومان وام از بانک سرمایه دریافت کرده‌اند.

رسانه‌های ایران پیش از این گزارش‌های مختلفی درباره بدهکاران بانکی منتشر کرده و مقام‌های جمهوری اسلامی نیز بارها در این باره سخن گفته‌اند.

علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد نیز مرداد ماه سال ۱۳۹۳ خبر داده بود که رئیس کل بانک مرکزی اسامی «۵۰۰ بدهکار عمده بانکی» را به قوه قضائیه معرفی کرده است.

محمود صادقی دو روز قبل به بدهکاران عمده بانک سرمایه هشدار داده بود که اگر ظرف ۴۸ ساعت آینده، «جهت تعیین تکلیف بدهی خود به بانک سرمایه مراجعه نکنند هویت آنان به اطلاع عموم خواهد رسید».

آقای صادقی پیش از این عنوان کرده بود که یکی از بدهکاران عمده بانک سرمایه با نام سامان مدلل دارای رابطه کاری با آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی است اما وی در یکی از توییت‌های روز شنبه خود این اظهارات را پس گرفت.

وی نوشت: «یکی از بدهکاران عمده بانک سرمایه آقای سامان مدلل است؛ بنابر اطلاعات اولیه تصور بر این بود که این فرد دارای رابطه کاری با آیت‌الله مکارم شیرازی است. اما با تحقیقات بعدی و نیز توضیحات فرزند ایشان محرز شد نامبرده هیچگونه رابطه مالی یا نسبتی با ایشان ندارد».