اعتماد / متين مسلم تحليلگر

اصلاح‌طلبان در ایران ظاهراً حریف تازه‌ای برای خود، نه در داخل، كه در خارج پیدا كرده‌اند؛ حریفی تازه كه چندان هم ناشناخته نیست، اما تجربه‌ای در رویارویی با او ندارند. اصلاح‌طلبان هر چند به لحاظ شكلی در عرصه سیاسی ایران چارچوب هندسی و مستقل خود را دارند، اما در دیكسیونر سیاست ایرانی، طیف وسیع‌تری از كنشگران و جنبش تحول‌خواهی مدرن را منعكس كرده و نمایندگی می‌كنند.

این طیف متنوع اما یكپارچه؛ به نظر می‌رسد اكنون در اتفاقی نامعمول و غیر منتظره مورد حمله بی‌سابقه خبرگزاری نیمه رسمی اسپوتنیك روسیه به دلیل آنچه این رسانه آن را «جریان‌سازی اصلاح‌طلبان علیه روس‌ها» توصیف كرده قرار گرفته است. سایت به زبان فارسی این خبرگزاری روز جمعه ١٣ ژانویه به نقل از «النا دونایوا» كارشناسان آكادمى مطالعات كشورهاى خاورمیانه روسیه گفته «اصلاح‌طلبان در ایران تلاش می‌كنند مردم را بر ضد روسیه تهییج كنند.»

او در نشست رسانه‌ای اسپوتنیك یادآور شده «سایت‌هاى اصلاح‌طلب در ایران در حال حاضر پر از اطلاعات درباره مقاصد مشترك مسكو و واشنگتن علیه ایران است و اینكه روسیه قصد دارد با رییس‌جمهور منتخب امریكا دونالد ترامپ مذاكره‌اى به ضرر ایران انجام دهد و به ایران از پشت خنجر بزند.» او تصریح كرد كه در اپوزیسیون‌هاى ایران به قول او نیروهاى علاقه‌مند به غرب وجود دارد كه اكثرا شامل جوانان و روشنفكران در شهرهاى بزرگ هستند. آنها به‌طور دایم در شرایط مختلف بر ضد روسیه صحبت می‌كنند. این كارشناس امور خاورمیانه تصریح كرده «گروه‌هاى مشخصى از جوانان بهترین محیط براى رشد این دسته پروپاگانداها و تبلیغات است.»

اینكه چرا خبرگزاری نیمه‌رسمی اسپوتنیك كه معمولا منعكس‌كننده دیدگاه‌های سیاسی وزارت دفاع روسیه و نیروهای مسلح این كشور است، این‌گونه بی‌محابا بخشی از نیروهای سیاسی داخلی ایران را مورد حملات تند و مستقیم خود قرار می‌دهد؟ موضوعی است كه توجه بسیاری از محافل سیاسی ایران را به خود جلب كرده است. اینكه رسانه‌های روسی و ایرانی به تحلیل وقایع داخلی دو كشور می‌پردازند یا ارزیابی‌های متفاوتی از همكاری‌های نظامی و دیپلماتیكی دو كشور ارایه می‌دهند، به خودی خود موضوع تعجب برانگیزی نیست. اما موضوع‌گیری از جنس سنتی سرخ! با به‌كار‌گیری ادبیات تهدید همراه با خط و نشان كشیدن، موضوعی نیست كه درك چرایی آن آسان باشد، آن‌هم درست زمانی كه شرایط ایران در حال مد سیاسی بزرگی است.

لحن بی‌سابقه یك آكادمیسین ملی‌گرا و شناخته شده روس علیه بخشی از نیرو‌های سیاسی داخلی در ایران و انعكاس آن در یك رسانه نیمه‌رسمی روس، با هر دلیلی كه صورت گرفته باشد، چندان با استانداردهای شناخته شده ذهنی ایرانیان از مناسبات دو كشور سنخیتی ندارد. گرچه مشخص نیست كه دیدگاه‌های خانم «النا دونایوا» تا چه میزان منعكس‌كننده دیدگاه‌های مقامات ارشد و تصمیم‌گیر مستقر در كرملین است، اما با توجه به فضای تقریبا بسته رسانه‌ای در روسیه و جزمیت سیستماتیك مسوولان رسانه‌ها و روابط عمومی كرملین، این موضوع اهمیت چندانی ندارد.

حلقه قدرت در روسیه آنقدر وسیع نیست كه تصور كنیم خانم دونایوای ملی‌گرا و خبرگزاری اسپوتنیك بخشی از قدرت در كرملین را نمایندگی و منعكس می‌كنند. به زیر ضرب بردن تبلیغاتی و روانی نیرو‌های سیاسی داخلی ایران كه اسپوتنیك و خانم دونایوا ظاهرا كلید استارت آن را با حمله به اصلاح‌طلبان و نیروهای معتدل شروع كرده‌اند، به اندازه كافی غیر‌معمول و متورم به نظر می‌رسد كه نتوان به سادگی از آن عبور كرد. خصوصا با توجه به فضای سیاسی جاری در ایران و نیز التهاب طبیعی ناشی از شروع فصل انتخابات ریاست‌جمهوری كه به خودی خود سطح آلرژی سیاسی و اجتماعی در ایران را بالا برده، كوبیدن بخشی از بدنه اجتماعی و سیاسی ایرانیان با تكیه بر تقسیم بندی‌های دیالكتیكی كهنه سنا و برجای مانده از تفكیك‌بندی اجتماعی ماركسیست - لنینیستی، كمكی به روس‌ها در درك تحولات اجتماعی ایران و چرایی نفرت رسوب شده‌ طبیعی مردم ایران از روس‌ها نمی‌كند.

هدف روس‌ها برای تاثیر‌گذاری بر جهت سیاسی تحولات پیش روی ایران كه با تست اولیه یك مصاحبه و كوبیدن یك جناح و طبقه اجتماعی تحول‌خواه و مدرن ایرانی شروع شده، شاید هدفی بلندمدت با استفاده از تاكتیك عملیات تخریب روانی و تبلیغاتی را دنبال می‌كند! این را هنوز نمی‌دانیم. حتی جنبه سلبی این تحلیل هم نگران‌كننده است. اما چنین حمله بی‌سابقه و هدفمندی با هر هدفی كه صورت گرفته (و شاید تازه آغاز یك پروسه باشد) در تحلیل نهایی نمی‌تواند روس‌ها را از برداشت و قضاوتی كه جامعه ایرانی و طبقه نوگرای آن از سابقه تاریخی مناسبات دو كشور مستندا و باورمدارانه به یاد دارد، جدا كند.