ابعاد تازه خشونت‌ها در عراق

چهارشنبه ٢٨ ارديبهشت ١٣٨٤

در روزهای اخير موج خشونت‌ها ، ترور و اعمال انتقامی در عراق به بالاترين حد خود از زمان سقوط صدام حسين تا به امروز رسيد. اين كشتار همه جانبه اكنون به قشر يا مذهب خاص محدود نشده و حملات صورت گرفته همه اقشار مختلف ملت عراق را هدف گرفته است. در اين راستا محدوده جغرافيائی اعمال تروريستی كه سابقاً فقط به مثلث سنی محدود می‌گشت در حال حاضر گسترش يافته و شهرهای جنوبی عراق را در بر گرفته است. فقط در دو روز اخير رئيس كميسياريای عالی «كار سالم» ، علی منصور امام مسجدی شيعی در جنوب بغداد، مانع حسن كاطع عضو مجلس اعلا، شيخ حميد مخلف دليمی امام مسجد سنی‌ها و عضو شورای روحانيون اهل سنت ، شيخ حسن نعيمی امام مسجدی سنی در شمال بغداد و عضو شورای روحانيون اهل سنت به قتل رسيدند. اين افراد يا در حال ترك منزل خويش يا در مساجد خود مورد هجوم قرار گرفته بودند. برخی از اين‌ها توسط افراد مسلح ناشناس كه خود را نيروهای پليس معرفی كرده‌اند، همراه با تعداد زيادی از نمازگزاران مدتی را در بازداشت به سر برده سپس به قتل رسيدند.
در شهر مسيب در جنوب بغداد چهار نفر از افراد پليس در حاليكه در يك پست انتقال برق نگهبانی مي‌دادند، به طرز فجيعی به هلاكت رسيده‌اند. در شهر كربلا فردی دستگير شده كه مدعی است ١٦ نفر از افراد پليس و مردم بيگناه آنجا را سر بريده است. در شهر بعقوبه (٦٥ كيلومتری شمال بغداد) ياسين محمد افسر اطلاعات از مرگ حتمی نجات يافت بعد از اينكه خانه وی توسط افراد مسلح مورد هجوم رگبار مسلسلها و آر. پی .جی قرار گرفت. در اين حمله او زخم‌های سطحی برداشت و چند تن از محافظان او به شدت زخمی شدند. در شهر قائم (٥٠٠ كيلومتری غرب بغداد) جسد سه تن از نيروهای ارتش عراق يافت شد در حاليكه سر يكی از آنان قطع شده بود. همچنين در يك درگيری شخصی در شمال بغداد چهار نفر كشته شده‌اند. در ميان اين كشته‌ها جسد يك سرباز عراقی يافت شده است و در همين اثنا نيروهای پليس دو جسد كه به دو پيمان كار ساختمان تعلق دارد را در اطراف اين منطقه كشف كرده‌اند. در شهر طوز در نزديكی كركوك يك فرد انتحاری با منفجر كردن خود در نزديكی پست دژبانی مشترك نيروهای عراقی و امريكائی يك سرباز عراقی را كشت و جان سه تن از شهروندان عابر را گرفت. در اين عمليات تعداد زيادی از شهروندان بيگناه زخمی شدند.
چنين موجی از خشونت دولت جديد عراق را با چالش جدی مواجه ساخته است و به نظر می‌رسد خشونتها لايه‌های فوقانی احزاب سياسی را در برگرفته است. طی ماه گذشته موج ترورها بسياری از شخصيت‌های محلی شيعه را از بين برد و در مقابل گروه‌های سنی از اين حوادث بی نصيب نماندند. به دنبال چنين افزايشی از ناامنی‌ها شيعيان تشكل‌های سياسی سنی را مورد خطاب قرار داده و به شدت آنها را نكوهش كردند. صدرالدين قبانچی امام جمعه شهر نجف به ائمه سنی‌ها التيماتوم داده و بطور ضمنی آنها را متهم كرد سكوت آنان در برابر ترور شخصيت‌های شيعه علامت رضايتشان می‌باشد. در مقابل بعد از اينكه موجی از كشتار شخصيتهای دينی و سياسی سنی به راه افتاد، شورای روحانيت اهل سنت و حزب اسلامی عراق كه تشكلی سنی مذهب است، دولت جديد اين كشور را متهم ساختند كه در قبال حفظ امنيت سنی‌ها اهمال به خرج می‌دهد.
اكنون به نظر می‌رسد چنين تقابلی از سوی دو بخش مهم ملت عراق اوضاع را بيش از پيش بحرانی كرده است، به خصوص كه در حال حاضر اختلاف جديدی ميان شيعيان و كُردها بر سر رياست كميته تدوين قانون اساسی دائم عراق شكل گرفته است. كُردها مايل هستند فؤاد معصوم بعنوان رئيس اين كميته تعيين شود اما ائتلاف عراق يكپارچه اصرار بر رياست يك فرد شيعی دارد. اين كميته كه از ٥٥ نفر تشكيل خواهد شد و تا ١٥ اگوست آينده (٢٥ مرداد ١٣٨٤) فرصت دارد تا كار تدوين قانون اساسی را به پايان برساند، ٢٨ نماينده از شيعيان و ١٥ نماينده از كردها در آن عضويت خواهند داشت. اين اختلاف در حال حاضر به قوت خود باقی مانده و به نظر می‌رسد شكاف عميقی در آينده ميان كردها و شيعيان ايجاد خواهد كرد. از هم اكنون برخی از شخصيت‌های سياسی كرد سخن از ديكتاتورمنشی در رويكردهای شيعيان می‌رانند. فريدون عبدالقادر يكی از رهبران اتحاديه ميهنی كردستان به روزنامه الشرق الاوسط گفته است، «.. شيعيان می‌خواهند استبداد صدام را با استبداد دينی جايگزين كنند».
با چنين اوضاعی اكنون اين خطر وجود دارد كه اين كميته نتواند مأموريت خود را در زمان تعيين شده به پايان برساند و در نتيجه چه انتخابات آينده و چه دولت دائم نتواند در وقت مناسب كار خود را آغاز نمايد. اگر چنين اتفاقی بيفتد، با توجه به حاد شدن اختلافات ميان سنی‌ها و شيعيان از يك طرف و تفاوت ديدگاه كردها و شيعيان درباره شكل حكومت آينده عراق از طرف ديگر، امكان گسستهای اجتماعی و سياسی در سرزمين بين النهرين فزونی خواهد گرفت و واگرائی ساخت قومی و مذهی عراق بعنوان يك احتمال حقيقی مطرح خواهد شد، موضوعی كه هم اكنون برخی از دولتمردان امريكا آنرا از نظر خود دور نمی‌كنند و با توصيه‌های هنری كيسينجر وزير خارجه اسبق امريكا، بيشتر به جامه عمل پوشيدن نزديك می‌گردد. بنابراين می‌توان اين پرسش را هم اكنون از نو مطرح ساخت كه آيا عراق به سوی جنگ داخلی و تجزيه پيش می‌رود؟