توسعه در ایران / گفت‌وگوی اکبر کرمی و شهرام اتفاق

«حزب کارگزاران سازند‌گی» چه دریافتی از توسعه دارد؟

در گفت‌وگو با شهرام اتفاق نویسنده، پژوهش‌گر و کارشناس توسعه ‌پرسیده‌ام؛ «حزب کارگزاران سازند‌گی» که بخشی از جریان اصلاح‌طلب در جمهوری اسلامی است، چه دریافتی از توسعه دارد؟ آیا این جریان به توسعه ی سیاسی و بنیادها ی آن یعنی حکومت قانون، دولت وبری و مردم سالاری وفادار است؟ آیا در دریافت آن برابری شهروندی، روزگارگرایی (سکولاریسم) و جدایی دین از سیاست جای‌گاهی دارد؟ تاریخ و اندیشه ی توسعه در ایران چه‌گونه بالاآمد؟ و به کجا رسیده است؟ پیش‌گامان توسعه در ایران چه کسانی بوده‌اند؟ آیا پیوستار سیاسی ایران ام‌‌روز می‌توان برآمد نسخه‌ها ی توسعه ی گوناگون برای ایران آینده باشد؟ آیا آن‌چه در متن‌ها ی حقوقی و حزبی کارگزاران سازندگی آمده است، خوانشی از توسعه است؟ یا ریختی کج و بدچندارانه از است‌پایه‌ها ی آن؟ حکومتی که در بنیادها به امتیازها و ممتازیت‌ها ی دینی (اسلام)، مذهبی(شیعه ۱۲ امامی) و صنفی (آخوندها) گره‌خورده است، چه نسبتی با توسعه دارد؟ یا می‌تواند داشته باشد؟ آیا کارگزاران ریختی جویده‌تر از جمهوری اسلامی (بدپنداری اسلام سیاسی خوب) را در نوشتارها و گفتارها ی خود پیش‌گذاشته‌اند؟ یا ما با تکاپویی برای گذار حساب‌شده از جمهوری اسلامی و اسلام سیاسی روبه‌رو هستیم؟

بخت ایران برای توسعه پس از چند انقلاب و چند جنبش بزرگ هم‌بوگانیگ و اجتماعی چه بود؟ چیست؟ و گوناگونی‌ها ی هم‌بودیگ و تاریخی ما چه‌گونه در جدایش بخت از بخت‌گرایی (که گزند توسعه و ریختی از سیاست‌زدایی از سپهر سیاست است) در می‌ماند و سرانجام بخت توسعه را به بخت‌گرایی و انتظار در کشاکش توسعه گره می زند و از دل آن جریان‌ها ی سیاسی ام‌روز در ایران بالا می‌آیند که به طور چیره بخت‌گرا هستنند؟ و چشم‌به‌راه مهدی توسعه ماسیده‌اند! حتا اگر پا ی توسعه در میان باشد، آیا می‌توان دی‌روز را (که پرونده‌ای بسته است) با ام‌روز (که پرونده‌ای  هنوزگشوده است) همانند کرد. این دست ارزیابی‌ها تا چه پایه به آموزه‌ها ی توسعه می رسد؟ و تا چه پایه سیاسی است و ازآماج‌ها ی سیاسی سیراب شده‌است؟ سرنوشت جمهوری اسلامی چه‌گونه نوشته‌‌خواهدشد؟ و چه‌کسانی آن را خواهند نوشت؟ چه‌خوش‌مان بیاید و چه نه، سیب سیاست هنور در جمهوری اسلامی بر زمین ننشسته است؛ و برای ارزیابی پایانی هنوز باید چشم‌به‌راه ماند. حزب کارگزاران سازندگی در ایران نمونه‌ای از خوانش‌ها و خواهش‌ها ی توسعه در دل جمهوری اسلامی است که می‌خواهد ریختی از توسعه و نوینش را در دل «اسلام سیاسی» پی‌بگیرد؟ آیا چنین تکاپویی کج‌اندیشی و کج‌کاری در تاریخ توسعه است؟ یا ریختی از توسعه؟