رابطه ویژه آمریکا و اسرائيل در حال فرسایش است
تام بیتمن، لوک مینتز، جایلز ادواردز
بی‌بی‌سی نیوز
آمریکایی‌ها زمانی حامی سرسخت اسرائیل بودند؛ آن دوران دیگر گذشته است
از اتاق اطلاع‌رسانی کاخ سفید بیرون دویدم، از کنار ورودی ستون‌دار بال غربی گذشتم تا به محل دوربین‌مان روی چمن‌ها رسیدم و گوشی‌ای را به گوشم وصل کردم که مرا به استودیو متصل می‌کرد.
لحظه‌ای بعد، مجری از من درباره اظهاراتی که همین چند لحظه پیش از رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، به‌صورت زنده شنیده بودیم، پرسید.
پاسخ دادم که ما شاهد تغییری اساسی در موضع‌گیری سیاست خارجی ایالات متحده پس از دهه‌ها درگیری اسرائیل و فلسطینی‌ها هستیم.
این اتفاق در فوریه همین امسال رخ داد. ترامپ به‌تازگی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، دیدار کرده بود — نخستین رهبر خارجی که پس از آغاز به‌کار ترامپ به کاخ سفید دعوت شده بود. رئیس‌جمهور آمریکا وعده داد که کشورش کنترل نوار غزه را به‌دست خواهد گرفت، و پیش‌تر نیز متعهد شده بود که این منطقه باید «پاکسازی» و از جمعیت فلسطینی خالی شود.
ترامپ با طرحی که حمایت دولت او از اسرائیل را تشدید می‌کرد و هم‌زمان هنجارهای بین‌المللی را برهم می‌زد و در تضاد با حقوق بین‌الملل بود، توجه جهانیان را به خود جلب کرد. این لحظه، اوج روابط کنونی حزب جمهوری‌خواه با اسرائیل بود — رابطه‌ای که گاهی «حمایت به هر قیمتی» توصیف شده است.
اتحاد میان دو کشور پس از حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و عملیات نظامی اسرائیل در غزه که در پی آن آغاز شد، بار دیگر در کانون توجه بین‌المللی قرار گرفت.
در طول آن جنگ، دولت جو بایدن حدود ۱۸ میلیارد دلار (معادل ۱۳.۵ میلیارد پوند) سلاح به اسرائیل ارسال کرد و سطح بی‌سابقه‌ای از حمایت ایالات متحده را حفظ کرد. این دوره با اعتراضات فزاینده در داخل آمریکا همراه بود — بسیاری از معترضان، از رأی‌دهندگان سنتی حزب دموکرات بودند. این واکنش‌ها به موضوعی داغ در جنگ فرهنگی آمریکا تبدیل شد؛ جنگی بر سر دیدگاه‌ها نسبت به اسرائیل و فلسطینی‌ها. من در تظاهراتی حضور داشتم که معترضان بارها بایدن را «جو نسل‌کش» می‌خواندند — اتهامی که او همواره آن را رد کرده است.
در همان زمان، دونالد ترامپ معترضان را «دیوانه‌های افراطی چپ‌گرا» توصیف کرد، و اکنون دولت ترامپ در حال هدف‌گیری و اخراج صدها دانشجوی خارجی است که آن‌ها را به یهودستیزی یا حمایت از حماس متهم می‌کند؛ اقدامی که به‌شدت در دادگاه‌ها با آن مقابله می‌شود.
اما برای بایدن، که به عنوان یک دموکرات می‌توانست انتظار رأی بسیاری از کسانی را داشته باشد که از حمایت او از اسرائیل ناراضی‌اند، این حمایت سیاسی، هزینه‌ای در پی داشت که رؤسای‌جمهور قبلی، حتی ترامپ، با آن روبه‌رو نشده بودند.
یکی از تصمیم‌گیرندگان کلیدی بایدن در حوزه روابط با اسرائیل هنوز با پیامدهای تصمیماتی که گرفته‌اند، دست و پنجه نرم می‌کند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی پیشین بایدن، می‌گوید: «واکنش نخست من این است که می‌دانم این موضوع احساسات عمیق و پرشوری را میان آمریکایی‌های عرب‌تبار، غیرعرب و یهودی برانگیخته است.»
او ادامه می‌دهد: «دو ملاحظه در تعارض با یکدیگر قرار داشتند: یکی، میل به محدود کردن افراط اسرائیل — چه در خصوص تلفات غیرنظامیان و چه در رابطه با جریان کمک‌های بشردوستانه. و دیگری، اطمینان از اینکه ما اسرائیل را از توانایی‌های لازم برای مقابله با دشمنانش در جبهه‌های گوناگون محروم نکنیم.»
او افزود: «ایالات متحده در روزهای پس از ۷ اکتبر، از لحاظ مادی، اخلاقی و به هر شکل دیگری، پشتیبان اسرائیل بود.»
اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که حمایت عمومی از اسرائیل در میان آمریکایی‌ها در حال کاهش است.
در نظرسنجی موسسه گالوپ که در مارس امسال انجام شد، تنها ۴۶ درصد از آمریکایی‌ها از اسرائیل حمایت کردند — کمترین میزان در ۲۵ سال گذشته از رهگیری‌های سالانه این موسسه. در حالی که ۳۳ درصد نیز با فلسطینی‌ها ابراز همدلی کردند — که این هم بالاترین میزان ثبت‌شده در این شاخص است. سایر نظرسنجی‌ها نیز نتایجی مشابه را نشان داده‌اند.
با وجود تمام محدودیت‌های نظرسنجی‌ها، این تغییر عمدتاً در میان دموکرات‌ها و جوانان مشاهده شده است — اگرچه محدود به آن‌ها نیست. به‌طور مثال، مرکز پژوهشی پیو گزارش داد که بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵، نسبت جمهوری‌خواهان دارای دیدگاه منفی نسبت به اسرائیل از ۲۷ درصد به ۳۷ درصد افزایش یافته — این تغییر عمدتاً در میان جمهوری‌خواهان جوان (زیر ۴۹ سال) رخ داده است.
آمریکا مدت‌هاست که قدرتمندترین متحد اسرائیل بوده است — از ماه مه ۱۹۴۸، زمانی که نخستین کشور بود که موجودیت دولت نوپای اسرائیل را به رسمیت شناخت. اما هرچند به نظر می‌رسد که حمایت بلندمدت ایالات متحده از اسرائیل با احتمال بسیار بالا ادامه خواهد داشت، این نوسانات در افکار عمومی، پرسش‌هایی را درباره حدود عملی و سیاستی این پشتیبانی خلل‌ناپذیر ایجاد کرده‌اند — و اینکه آیا تغییر نگرش‌های مردمی، در نهایت بر واشنگتن اثر گذاشته و به تصمیم‌گیری‌های واقعی در عرصه سیاست منجر خواهد شد؟
مشاجره‌ای در دفتر بیضی‌شکل
برای بسیاری، رابطه نزدیک میان آمریکا و اسرائیل بخشی دائمی و لاینفک از زیرساخت ژئوپلیتیک جهان به‌نظر می‌رسد. اما این رابطه همیشه تضمین‌شده نبوده — و در آغاز، تا حد زیادی به تصمیم یک فرد بستگی داشت.
در اوایل سال ۱۹۴۸، رئیس‌جمهور آمریکا، هری اس. ترومن، می‌بایست در قبال فلسطین تصمیم‌گیری می‌کرد. در آن زمان، این سرزمین دستخوش خشونت فرقه‌ای میان یهودیان و اعراب فلسطینی بود — پس از سه دهه سلطه استعماری بریتانیا که حالا اعلام کرده بود قصد خروج از منطقه را دارد. ترومن به‌شدت تحت تأثیر وضعیت بازماندگان یهودی هولوکاست قرار گرفته بود که در اردوگاه‌های آوارگان در اروپا سرگردان مانده بودند.
در شهر نیویورک، «فرانسیِن کلاگسبِرون» جوان — که بعدها استاد دانشگاه و تاریخ‌نگار زندگی گُلد مایر، نخست‌وزیر اسرائیل شد — نظاره‌گر پدر و مادرش بود که برای تأسیس سرزمینی برای یهودیان دعا می‌کردند.
او می‌گوید: «من در خانه‌ای بزرگ شدم که هم بسیار یهودی بود و هم بسیار صهیونیست. برادر بزرگترم و من می‌رفتیم بیرون و پول جمع می‌کردیم تا بتوانیم انگلستان را متقاعد کنیم درها را باز کند. برادرم سوار قطارهای مترو می‌شد، درهای قطار که باز می‌شد، فریاد می‌زد: “باز کنید، باز کنید، درها را به سوی فلسطین باز کنید”.»
دولت ترومن در مسئله به‌رسمیت‌شناختن دولت یهودی به‌شدت دچار شکاف بود. سیا و وزارت خارجه آمریکا نسبت به این اقدام هشدار داده بودند. آن‌ها از درگیر شدن در جنگی خونین با کشورهای عربی بیم داشتند — جنگی که ممکن بود آمریکا را وارد درگیری کند و خطر تشدید تنش در جنگ سرد با اتحاد جماهیر شوروی را در پی داشته باشد.
دو روز پیش از آنکه بریتانیا قرار بود از فلسطین خارج شود، مشاجره‌ای شدید در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید درگرفت. مشاور داخلی ترومن، «کلارک کلیفورد»، خواهان به‌رسمیت‌شناختن دولت یهودی بود. در مقابل او، «جورج مارشال»، وزیر خارجه و ژنرال جنگ جهانی دوم قرار داشت — کسی که ترومن او را «بزرگ‌ترین آمریکایی زنده» می‌دانست.
همان فردی که ترومن این‌چنین تحسینش می‌کرد، با قاطعیت با شناسایی فوری اسرائیل مخالفت کرد، چراکه نگران آغاز جنگی منطقه‌ای بود — او حتی پا را فراتر گذاشت و به ترومن گفت اگر از به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل حمایت کند، در انتخابات آینده به او رأی نخواهد داد.
با این حال، در پی این تنش بی‌سابقه، دو روز بعد، زمانی که دیوید بن‌گوریون، نخست‌وزیر نخستین اسرائیل، موجودیت کشور را اعلام کرد، ترومن بی‌درنگ اسرائیل را به رسمیت شناخت.
تاریخ‌نگار فلسطینی، «رشید خالدی»، که در نیویورک به دنیا آمده و خانواده‌اش در دهه ۱۹۳۰ توسط بریتانیا از بیت‌المقدس اخراج شده بودند، می‌گوید که ایالات متحده و اسرائیل تا حدی به‌دلیل پیوندهای فرهنگی مشترک به هم گره خورده‌اند. او می‌افزاید که از سال ۱۹۴۸ به بعد، فلسطینی‌ها در آمریکا دچار ضعف دیپلماتیک بزرگی بودند، چراکه مطالبه آن‌ها برای حق تعیین سرنوشت ملی، در رقابتی نابرابر به حاشیه رانده شد.
او می‌گوید: «در یک طرف، جنبش صهیونیستی قرار داشت که رهبران آن عمدتاً اصالتی اروپایی یا آمریکایی داشتند... اما اعراب هیچ چیز مشابهی نداشتند. \[اعراب] هیچ شناختی از جوامع، فرهنگ‌ها و رهبران سیاسی کشورهایی که سرنوشت فلسطین را رقم می‌زدند نداشتند. چگونه می‌توانستید افکار عمومی آمریکا را خطاب قرار دهید وقتی اصلاً نمی‌دانستید آمریکا چگونه کشوری است؟»
فرهنگ عامه نیز نقش مهمی ایفا کرد — به‌ویژه با انتشار رمان «خروج» در سال ۱۹۵۸ و سپس فیلم پرفروشی که بر اساس آن ساخته شد، نوشته «لئون یوریس». این اثر داستان تأسیس اسرائیل را برای مخاطبان وسیع دهه ۶۰ بازگو کرد و نسخه سینمایی آن، تصویری کاملاً آمریکایی‌شده از پیشگامان سرزمینی نو به نمایش گذاشت.
«اهود اولمرت»، که در آن زمان یک فعال سیاسی بود و بعدها نخست‌وزیر اسرائیل شد، به جنگ سال ۱۹۶۷ به‌عنوان لحظه‌ای تعیین‌کننده اشاره می‌کند — زمانی که حمایت آمریکا از اسرائیل به یک اتحاد عمیق و راهبردی بدل شد.
او می‌گوید: «در آن جنگ، اسرائیل پس از هفته‌ها بیم از حمله همسایگان، ظرف شش روز کشورهای عربی را شکست داد، قلمرو خود را تقریباً سه برابر کرد و اشغال نظامی بیش از یک میلیون فلسطینی بی‌دولت در کرانه باختری و غزه را آغاز کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «برای نخستین بار، ایالات متحده اهمیت و جایگاه اسرائیل را به‌عنوان یک قدرت نظامی و سیاسی عمده در خاورمیانه درک کرد — و از آن زمان، همه چیز در روابط بنیادین میان دو کشور ما تغییر کرد.»
روابطی انکارناپذیر
در طول سال‌ها، اسرائیل به بزرگ‌ترین دریافت‌کننده کمک‌های نظامی خارجی ایالات متحده در جهان تبدیل شد. حمایت دیپلماتیک قوی آمریکا — به‌ویژه در سازمان ملل — عنصری کلیدی در این اتحاد بوده است؛ در حالی که رؤسای جمهور متوالی آمریکا نیز همواره کوشیده‌اند میان اسرائیل و همسایگان عربش صلح برقرار کنند.
اما در سال‌های اخیر، این رابطه هرگز ساده و بی‌دردسر نبوده است.
زمانی که با «جِیک سالیوان» صحبت می‌کردم، موضوع جامعه عرب‌تبار آمریکا در ایالت میشیگان را مطرح کردم — کسانی که به دلیل میزان حمایت بایدن و معاونش کامالا هریس از اسرائیل در جریان جنگ غزه، رأی خود را به ترامپ دادند و به آن‌ها پشت کردند. سالیوان این ایده را که بایدن به‌خاطر همین حمایت، ایالت میشیگان را از دست داده باشد، رد کرد.
با این حال، این حمایت بی‌هزینه نبود و در بخشی از افکار عمومی آمریکا با واکنش تند روبه‌رو شد.
در نظرسنجی مرکز پژوهشی Pew در ماه مارس امسال، ۵۳ درصد از آمریکایی‌ها دیدگاه منفی نسبت به اسرائیل داشتند — افزایشی ۱۱ درصدی نسبت به آخرین باری که این نظرسنجی در سال ۲۰۲۲ انجام شده بود.
آیا این رابطه ویژه در حال فرسایش است؟
در حال حاضر، این تغییرات در افکار عمومی آمریکا هنوز منجر به دگرگونی عمده‌ای در سیاست خارجی آمریکا نشده است. هرچند برخی از شهروندان عادی آمریکایی در حال فاصله گرفتن از اسرائیل هستند، اما در کنگره آمریکا، سیاستمداران منتخب از هر دو حزب همچنان تا حد زیادی مشتاق هستند که بر اهمیت اتحاد قوی با اسرائیل تأکید کنند.
برخی معتقدند اگر این تغییر در افکار عمومی پایدار و بلندمدت باشد، در نهایت ممکن است به کاهش حمایت واقعی از اسرائیل منجر شود — با تضعیف روابط دیپلماتیک و کاهش کمک‌های نظامی. این نگرانی به‌ویژه در داخل اسرائیل با شدت بیشتری احساس می‌شود.
چند ماه پیش از وقایع ۷ اکتبر، ژنرال پیشین اسرائیلی و رئیس وقت اداره اطلاعات نظامی، «تامیر هایمان»، هشدار داده بود که شکاف‌هایی در روابط اسرائیل و آمریکا در حال شکل‌گیری است — تا حدی به‌دلیل آنچه او «فاصله‌گیری تدریجی یهودیان آمریکایی از صهیونیسم» توصیف کرده بود.
تغییرات سیاسی اسرائیل به‌سوی راست ملی‌گرای مذهبی نیز در این روند نقش مهمی داشته است. از اوایل سال ۲۰۲۳، اسرائیل شاهد موجی بی‌سابقه از اعتراضات یهودیان اسرائیلی علیه اصلاحات قضایی نتانیاهو بود — بسیاری از معترضان معتقد بودند او کشور را به‌سمت یک حکومت دینی پیش می‌برد؛ ادعایی که نتانیاهو همواره آن را رد کرده است. برخی در آمریکا، که همواره احساس پیوندی عمیق با اسرائیل داشتند، با نگرانی فزاینده این تحولات را دنبال می‌کردند.
در ماه مارس امسال، «مؤسسه مطالعات امنیت ملی» — یکی از اندیشکده‌های برجسته تل‌آویو به رهبری هایمان — گزارشی منتشر کرد که در آن آمده بود افکار عمومی آمریکا در حمایت از اسرائیل «وارد منطقه خطر شده است». «نمی‌توان خطرات ناشی از کاهش حمایت آمریکا را، به‌ویژه هنگامی که بازتاب روندهایی ریشه‌دار و بلندمدت باشد، دست‌کم گرفت» — این را نویسنده گزارش، «تئودور سَسون»، نوشته بود. «اسرائیل برای آینده قابل پیش‌بینی، به حمایت این ابرقدرت جهانی نیاز دارد.»
این حمایت در سطح سیاستگذاری طی دهه‌ها تنها افزایش یافته، اما شایان ذکر است که تاریخ نظرسنجی‌های عمومی در آمریکا نشان می‌دهد که افکار عمومی همواره دچار نوسان بوده است.
امروز، «دنیس راس» — که در دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون به پیشبرد توافقات اسلو کمک کرد — می‌گوید که دیدگاه آمریکایی‌ها نسبت به اسرائیل به‌طور فزاینده‌ای به شکاف‌های سیاسی داخلی در آمریکا گره خورده است.
او می‌گوید: «ترامپ در نظر اکثریت دموکرات‌ها چهره‌ای بسیار منفی دارد — آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد از دموکرات‌ها چنین نگاهی دارند. بنابراین این احتمال وجود دارد که حمایت ترامپی از اسرائیل، پویایی‌ای در این‌جا ایجاد کند که لااقل در میان دموکرات‌ها، به افزایش انتقاد از اسرائیل منجر شود.»
با این حال، راس پیش‌بینی می‌کند که حمایت واشنگتن از اسرائیل — در قالب کمک‌های نظامی و روابط دیپلماتیک — ادامه خواهد یافت. او همچنین معتقد است که اگر رأی‌دهندگان اسرائیلی، نخست‌وزیر فعلی را برکنار کرده و دولتی میانه‌روتر را جایگزین او کنند، ممکن است بخشی از نارضایتی‌های موجود در آمریکا فروکش کند. انتخابات سراسری در اسرائیل باید تا پیش از اواخر اکتبر سال آینده برگزار شود.
راس استدلال می‌کند که در صورت روی کار آمدن چنین دولتی در اسرائیل، «دیگر تمایلی برای ایجاد الحاق دوفاکتوی کرانه باختری وجود نخواهد داشت. تعامل با حزب دموکرات و مسئولان آن بسیار بیشتر خواهد شد.»
نگاه نسل جوان
کسانی که معتقدند رابطه آمریکا و اسرائیل در حال فرسایش است، توجه ویژه‌ای به دیدگاه نسل جوان آمریکایی دارند — گروهی که از ۷ اکتبر تاکنون بیشترین تغییر نگرش را نشان داده‌اند. به‌عنوان «نسل تیک‌تاک»، بسیاری از جوانان آمریکایی اخبار مربوط به جنگ را از شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنند، و به نظر می‌رسد تلفات بالای غیرنظامیان در جریان حملات اسرائیل به غزه، نقش مهمی در کاهش حمایت در میان دموکرات‌ها و لیبرال‌های جوان آمریکا داشته است.
بر اساس نظرسنجی Pew Research که ماه گذشته منتشر شد، در سال گذشته ۳۳ درصد از آمریکایی‌های زیر ۳۰ سال گفته‌اند که همدلی کامل یا عمده‌ای با مردم فلسطین دارند؛ در حالی‌که تنها ۱۴ درصد چنین همدلی‌ای را نسبت به اسرائیلی‌ها ابراز کرده‌اند. در مقابل، آمریکایی‌های مسن‌تر بیشتر تمایل داشتند با اسرائیلی‌ها همدلی کنند.
«کارین فون هیپل»، رئیس مؤسسه دفاع و امنیت «آردن» و مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا، نیز با این نظر موافق است که در میان مردم آمریکا بر سر موضوع اسرائیل یک شکاف نسلی وجود دارد — شکافی که حتی به درون کنگره نیز کشیده شده است.
او می‌گوید: «نمایندگان جوان‌تر کنگره نسبت به اسرائیل واکنش‌های خودکار و غیرمنتقدانه‌ای ندارند. فکر می‌کنم آمریکایی‌های جوان‌تر — از جمله یهودیان آمریکایی — نسبت به نسل والدین‌شان حمایت کمتری از اسرائیل دارند.»
با این حال، او نسبت به این ایده که این تغییرات ممکن است به تحولی جدی در سطح سیاستگذاری منجر شود، بدبین است. او می‌گوید با وجود تغییر دیدگاه‌ها در پایگاه رأی‌دهندگان حزب دموکرات، بسیاری از چهره‌های برجسته‌ای که ممکن است در سال ۲۰۲۸ نامزد ریاست‌جمهوری شوند، همچنان «حامی سنتی اسرائیل» هستند.
او به عنوان مثال از «گرچن ویتمر» فرماندار میشیگان، و «پیت بوتیجیج» وزیر سابق حمل‌ونقل نام می‌برد. و در مورد «الکساندریا اوکاسیو-کورتز»، نماینده مشهور کنگره و طرفدار دیرینه حقوق فلسطینی‌ها که در اینستاگرام نیز بسیار محبوب است، فون هیپل پاسخ صریحی می‌دهد: «فکر نمی‌کنم کسی مثل اوکاسیو-کورتز الان بتواند برنده شود.»
در هفته‌های پس از نشست خبری ترامپ و نتانیاهو در کاخ سفید در ماه فوریه، من از «جِیک سالیوان» پرسیدم که به نظر او روابط آمریکا و اسرائیل به کدام سو خواهد رفت. او استدلال کرد که هر دو کشور با تهدیدهای داخلی علیه نهادهای دموکراتیک خود مواجه‌اند — تهدیدهایی که ماهیت و روابط این دو کشور را شکل خواهد داد.
او می‌گوید: «فکر می‌کنم این موضوع بیش از آنکه یک پرسش در حوزه سیاست خارجی باشد، یک پرسش در حوزه سیاست داخلی در این دو کشور است — آمریکا به کجا می‌رود؟ اسرائیل به کجا می‌رود؟ پاسخ به این دو سؤال تعیین خواهد کرد که روابط آمریکا و اسرائیل در پنج، ده یا پانزده سال آینده به کجا خواهد رسید.»
