نانوتكنولوژي در خدمت نظافت محيط

از هنگامي كه انسان زندگي قبيله اي در دامان طبيعت را به قصد زندگي فوق قبيله اي در زيستگاه هاي آهني و سيماني ترك كرد، با دردسرهاي فراواني رو به رو شد. در واقع، زندگي در شهرها و زيستگاه هاي شهري كه دكتر دزموند موريس، جانورشناس معاصر و متخصص رفتارشناسي، آن را باغ وحش انساني لقب داده است، گرچه زندگي را در بسياري از جوانب سهولت بخشيده، سختي هايي را نيز با خود به همراه آورده است كه انسان گريزي از آنها ندارد.
يكي از اين سختي هاي همراه با زندگي در محيط هاي كوچكي به نام منازل آجري ، نظافت مستمر و پيوسته محيط داخلي خانه ها است، زيرا اين محيط هاي كوچك مجالي براي ريخت و پاش زياد و كثيفي اطراف نمي دهند و با كوچك ترين غفلت در اين زمينه، عرصه را بر ساكنان خود تنگ و دشوار مي كنند.
البته دانشمندان، مهندسان و پژوهشگران مختلف نيز در گوشه و كنار جهان هيچگاه در اين زمينه از سعي و تلاش باز ننشسته اند و همواره در صدد بهبود هرچه بيشتر وضع رفاه بشر و سهولت بخشيدن به زندگي اين موجود زنده برآمده اند و انواع ابزار و فناوري ها را در اين راستا طراحي و توليد كرده اند.
پوشش خود پاك شونده
يكي از تازه ترين اختراع هاي انجام شده براي آسايش بيشتر انسان ها در زيستگاه هاي شهري، ناشي از ابتكار جديد نانوتكنولوژيست ها است كه روشي نوين براي نظافت حمام ها و دستشويي هاي موجود در منازل و ساختمان هاي غير مسكوني ارايه داده اند؛ ابتكاري كه مي تواند به ويژه خانم هاي خانه دار را از رنج نظافت مستمر اين بخش از منزل رها سازد.
به گزارش خبرگزاري بي بي سي، دانشمندان در كشور استراليا پوشش ويژه اي را توليد كرده اند كه به گفته آنان، قادر است اين وظيفه ناخوشايند را به عهده گيرد و انسان را از انجام آن خلاص كند.
بر پايه اين گزارش، پوشش تازه توسعه يافته به وسيله محققان استراليايي، درواقع متشكل از نوعي نانوذرات سازگار با محيط زيست است كه مي تواند وظيفه نظافت، ضدعفوني و گندزدايي دستشويي و حمام را به عهده گيرد و اين عمل را به طور مطلوبي به انجام رساند.
روز اوال ، يكي از دانشمندان فعال در گروه تحقيقاتي ذرات و كاتاليست ها در دانشگاه نيوساوت ولز يعني جايي كه اين پوشش نانوتكنولوژيك به تازگي توسعه يافته است، تصريح مي كند: با بهره گيري از اين پوشش خود پاك شونده ، مي توانيد نظافت دستشويي و حمام منزل خود را به طور شايسته و مطمئني انجام دهيد، بدون آن كه نيازي به استفاده از مواد شيميايي ضدعفوني كننده يا انواع تركيبات گندزدا داشته باشيد .
اين گزارش مي افزايد البته مواد و تركيبات خود پاك شونده ديگري نيز پيش از اين توليد شده اند، اما كاربردهاي گوناگون آنان محدود به استفاده در فضاهاي بيرون ساختمان ها و در محيط هاي باز است، زيرا براي فعال سازي مولكول هاي به كار رفته در ساخت اين قبيل پوشش ها، نياز حياتي به اشعه فرابنفش خورشيد وجود داشت و اين اشعه در محيط هاي خارجي ساختمان ها قابل تأمين بود.
انواع پوشش هاي سطحي خود پاك شونده پيشين، حاوي نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم بودند كه به هنگام جذب پرتوهاي فرابنفش با طول موج كمتر از 380 نانومتر، برانگيخته يا به اصطلاح فعال مي شوند و در چنين شرايطي مي توانند عملكرد مورد نظر را به انجام رسانند.
شرايط ياد شده در نهايت مي تواند به نانوذرات پوشش هاي سطحي، توانايي اكسيدكنندگي قوي تر و بيشتري در مقايسه با كلرين هاي سفيدكننده اعطا كند و عملكرد آنان را در ارتباط با پاكسازي و ضدعفوني محيط بهبود قابل توجهي ببخشد.
توانايي جديد
به گزارش خبرگزاري بي بي سي، پوشش تازه توسعه يافته در مركز تحقيقات دانشگاه نيوساوت ولز استراليا، حاوي ذرات اصلاح شده اي از دي اكسيد تيتانيوم است كه با كاتيون ها يا يون هاي مثبتي نظير آهن يا واناديوم و همچنين با آنيون ها يا يون هاي منفي مانند اكسيژن، نيتروژن و كربن همراه شده است.
به گفته دانشمندان استراليايي، مهم ترين نقطه ضعف پوشش هاي پيشين از نظر دامنه و محل كاربرد آنها، در نوع تازه توليد شده آن به خوبي بر طرف شده است؛ به طوري كه اين ريز- پوشش هاي جديد مي توانند پرتوهاي نور را در طول موج هاي بالاتر و در محدوده طول موج مرئي به خود جذب كنند و اين امر، امكان به كارگيري آنها را در نور محيط هايي همچون حمام ها و دستشويي ها فراهم مي آورد.
بر اساس اين گزارش، نتايج حاصل از بررسي هاي انجام شده در محيط هاي آزمايشگاهي بر روي اين پوشش خود پاك شونده جديد، نشان مي دهد
شيشه هاي مجهز به اين پوشش ويژه قادرند تا باكتري هاي اشريشيا كولي (E.coli) را از بين ببرند و از وجود اين ميكرب ها پاك شوند.
همچنين تحقيقات آزمايشگاهي به روشني نشانگر آن است كه اين پوشش هاي جديد قادرند بقاياي تركيبات آلي را در پرتو نور مرئي نابود كنند و اين بسترهاي آلودگي ساز و محل رشد و تكثير انواع ميكروب ها را از محيط خويش بزدايند.
دانشمندان استراليايي مي افزايند خواص چشمگير و ويژگي هاي اكسيدكنندگي ويژه اين پوشش هاي نانوتكنولوژيكي همچنين به مفهوم آن است كه انواع قارچ ها نيز از اين پس امكان رشد و نمو بر روي سطوح مجهز به اين پوشش را نخواهند داشت.
گزارش بي بي سي حاكي است: به سبب برخورداري اين پوشش هاي ويژه از خاصيت آب گريزي ، آب به راحتي بر روي آنها جاري
مي شود و جريان آب به جاي جمع شدن در
بخش هاي مختلف محيط، با حركت خود، انواع ذرات، تركيبات و آلودگي هاي موجود در اين قبيل محيط ها را با خود مي برد.
فوايد و زيان ها
از سوي ديگر، محققان دانشگاه نيوساوت ولز بر اين باورند كه استفاده از اين پوشش جديد در حمام ها و دستشويي ها، هيچ خطري متوجه بهداشت و سلامتي پوست انسان ها نخواهد كرد و نگراني در اين زمينه وجود ندارد.
به گفته اين دانشمندان، هنگامي كه محيط حمام و دستشويي مملو از آب مي شود، نور رسيده به سطح اين پوشش به اصطلاح رقيق مي شود و كاهش مي يابد و اين امر به نوبه خود، سبب مي شود تا پوشش از حالت اكتيو و فعال درآيد. به اين ترتيب بيشتر فعاليت آن هنگامي است كه انسان اين محيط را ترك مي كند.
از سوي ديگر، ماري تيلور ، سخنگوي تشكل دوستان زمين تأكيد مي كند كه اگر مواد و تركيباتي مانند اين پوشش نانوتكنولوژيكي بتواند موجب افزايش طول عمر اشيايي نظير سينك هاي دستشويي، وان هاي حمام و موارد مشابه شود، اين امر در منظر زيست محيطي نيز يك دستاورد و فايده بزرگ به شمار مي آيد و قابل توجه خواهد بود.
با وجود اين، تيلور هشدار مي دهد: چنين مواد و تركيباتي كه از تكنولوژي بالا بهره مندند، ممكن است برخي مضرات نيز با خود همراه داشته باشند .
وي مي افزايد ما بايد موارد گوناگوني را در اين زمينه و از جنبه هاي مختلف مورد توجه و بررسي دقيق قرار دهيم. براي مثال، بايد درنظر بگيريم كه آيا اين مواد و تركيبات از قابليت بازيافت و چرخش در طبيعت برخوردار هستند يا خير؟ آيا دور ريختن آنها در محيط، ايمن است يا خطراتي را متوجه محيط زيست خواهد كرد؟ و يا اين كه چه ميزان انرژي و منابع بايد صرف توليد تجاري آنها شود و اين امر، چه ميزان زيان براي محيط به همراه دارد.
به گفته وي، با وجود ضرورت رعايت مسائل احتياطي در جوانب اين ابداع جديد، كاهش زمان نظافت در منازل بسيار جالب توجه خواهد بود، به ويژه آن كه شايد بتوان مصارف خاص ديگري را نيز همچون به كارگيري در محيط هاي بيمارستاني، براي اين پوشش هاي خود پاك شونده جديد در نظر گرفت
برگرفته از همشهري/ دوشنبه 1 اسفند.