المپياد جهانی فيزيک در ايران

http://ipho2007.ir/

سه شنبه ۲۶ تير ۱۳۸۶
سی و هشتمين المپياد جهانی فيزيک از ۲۲ تا ۳۱ تير ماه ۱۳۸۶ در اصفهان برگزار خواهد شد . ايران از سال ۱۳۶۸ در اين مسابقه جهانی که در آن سال در شهر ورشو، پايتخت لهستان برگزار می شد شرکت کرده و همواه جايگاه رفيعی ميان شرکت کنندگان از کشورهای مختلف که در اين سال ها به حدود ۸۵ کشور رسيده است، برای خود تثبيت کرده است. آمادگی برای ميزبانی المپياد جهانی فيزيک در سال ۱۳۷۲ به دبيرخانه آن اعلام شد و پس از مدتی سال ۲۰۰۷ ميلادی برای اين منظور در نظر گرفته شد. المپياد فيزيک فراتر از يک رقابت علمی است. جوانان از بخش های مختلف جهان گرد هم می آيند و هنگامی که به کشور خود برمی گردند، نه تنها تجربه جديدی به دست آورده اند، بلکه مهم تر از آن درک می کنند که چگونه فرهنگ ها، اعتقادات و نظرگاه های مختلف، هويت منحصر به فردی به نام انسانيت را می سازد.
کميته برگزارکننده که برای اين منظور از سوی وزير آموزش و پرورش منصوب شده است، از اواخر سال ۱۳۸۳ کار خود را شروع کرد و با گذشت زمان فعاليت خود را افزايش داده است. از مهم ترين و زمان برترين کارها، طرح سوال های نظری و تجربی بود و به اين دليل کميته علمی که از همکاری تعدادی از دانشگاهيان استفاده می کند، از ابتدای سال ۱۳۸۴ اقدامات خود را شروع کرده است. برگزارشدن ۳۷ المپياد جهانی فيزيک و ۱۸ بار انتخاب تيم از ايران برای شرکت در اين مسابقات، کار کميته علمی را برای طرح سوال بسيار دشوار کرده است، زيرا اين کميته بايستی سوال های تمام اين دوره را مطالعه کند و سوال ها را طوری طراحی کند که مشابهت بسيار زياد با آن ها نداشته باشد.
پيچيدگی طرح سوال تجربی، بيش از سوال نظری است. پس از طرح اوليه سوال تجربی، آزمايش آن با تعداد محدود و سپس ساخت حدود ۴۰۰ نمونه کاملا مشابه و آزمون آن ها برای اطمينان از درستی کار دشواری زيادی دارد. از ديگر چالش های کميته علمی، انتخاب حدود صد نفر، عمدتا از استادان دانشگا هها و دانشجويان دوره دکتری برای تصحيح ورقه های امتحان و آن هم در زمان بسيار فشرده ۳۵ تا ۴۰ ساعت است. دانش آموز شرکت کننده در المپياد جهانی فيزيک برای سه سوال نظری و يک سوال تجربی، به طور متوسط حدود ۵۰ برگ کاغذ را پر می کنند. بنابراين گروه تصحيح می بايست حدود ۲۰ هزار برگ امتحانی با حدود ۵۰ زبان را در مدت کوتاه تصحيح کند و نمره دهد و سپس در بحث با سرپرستان هر کشور از نمره های داده شده دفاع کند.
برای انتخاب محل برگزاری المپياد فيزيک ۲۰۰۷، از مکان های مختلفی بازديد شد و سرانجام دانشگاه صنعتی اصفهان برگزيده شد. علت اين انتخاب به جز جاذبه های فرهنگی- تاريخی اصفهان، امکانات فراوان دانشگاه يادشده و گرد هم بودن آنها در يک منطقه محدود بود. دانشگاه صنعتی اصفهان دارای تالار با ظرفيت حدود ۱۰۰۰ نفر برای مراسم افتتاحيه و اختتاميه و ساير برنامه های جنبی، غذاخوری با گنجايش کافی، خوابگاه و مهمانسرای مجهز، سالن ورزش برای برگزاری امتحان ها، و امکانات ورزشی است که همگی در فضای دانشگاه قرار دارد و نزديکی انها به هم، بار حمل و نقل را به شدت کاهش می دهد. فضای طبيعی دانشگاه و جنگل کاری اطراف آن نيز بر جذابيت محل برگزاری می افزايد. به اين ترتيب به جز محل اسکان سرپرستان و ناظران که در دو هتل شهر اصفهان در نظر گرفته شده است و سالن بحث درباره سوالها که نزديک هتل محل اقامت سرپرستان است، تمام فعاليت های مربوط به المپياد فيزيک ۲۰۰۷ در محوطه دانشگاه صنعتی اصفهان متمرکز است. برگزاری سی و هشتمين المپياد جهانی فيزيک ده روز به طول می انجامد که روز اول ورود تيم ها و روز دهم برگشت تيم هاست. در مدت هشت روز باقيمانده، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات، در دو امتحان که هر کدام ۵ ساعت است شرکت می کنند و بايد برای بقيه وقت آنها برنامه های جذاب و سرگرمی های سودمند تدارک ديد تا آنها ضمن آشنائی با ويژگی های فرهنگی، اجتماعی،..... ايران با خاطره خوش به کشور خود بازگردند. اگرچه فرصت آزاد سرپرستان به اندازه دانش آموزان نيست، زيرا بخشی از وقت آن ها در جلسات بحث سوال ها، ترجمه آنها، همکاری در تصحيح ورقه های دانش آموزان خود و بحث درباره نمره ها می گذرد، اما برای آنها نيز بايد برنامه ريزی تفريحی و سرگرم کننده در نظر گرفت. طراحی چنين برنامه هائی که با سليقه حدود ۹۰ مليت سازگار باشد و در ضمن در چارچوب معيارهای فرهنگی- اجتماعی ايران باشد، کار چندان آسانی نيست. البته جاذبه های شهر اصفهان بخشی از اين مشکل را برطرف می سازد، زيرا آن قدر جذاب است که همه آن را می پسندند. بخش مهمی از فعاليتهای کميته برگزارکننده برای تدارک چنين برنامه هائی صرف می شود تا با همکاری تمام دست اندرکاران ديگر اين وظيفه را به خوبی انجام دهد.
مراسم افتتاحيه و اختتاميه دو رويداد مهم المپياد جهانی فيزيک است که نمود برجسته ای دارد و می توان گفت به نوعی ويترين اين رويداد جهانی است، زيرا بقيه فعاليتها کم و بيش در پشت صحنه اتفاق می افتد. در مراسم افتتاحيه دانش آموزان شرکت کننده با نظم خاصی روی صحنه آمده و نام کشورشان اعلام می شود. در اين مراسم کشور ميزبان فرصت خوبی برای معرفی خود از ديدگاه های مختلف دارد و با فيلم، نمايش، موسيقی، .... ضمن ارائه يک برنامه جذاب سعی می کند تاثير مثبتی بر حاضران بگذارد. در اين مراسم مجموعه ای از سخنرانی های کوتاه که يکی از آنها سخنرانی کليدی برای گشايش المپياد جهانی فيزيک را رسما اعلام می کند و نيز تعدادی برنامه هنری ارائه می شود.
مراسم اختتاميه که بخش عمده آن به اهدای جايزه به دانش آموزان می گذرد، پر از هيجان است و صحنه تالار مرتب با نور فلاش دوربين ها روشن می شود. اگرچه پيش از مراسم اختتاميه دانش آموزان از رتبه و مدال خود اطلاع دارند، اما با اعلام هر نام و مدالی که داده می شود، فريادهای شادی فضای تالار را پر می کند و دوربين ها برنده را تا آمدن به صحنه و رفتن از آن تعقيب می کند. در اين ميان دادن مدال های طلا و جايزه برندگان برجسته، با هيجان و شادی زيادتری همراه است و تشويق حدود هزار نفر حاضران در تالار به اوج خود می رسد. معمولا رتبه علمی، اجتماعی، سياسی کسی که مدال را به گردن دانش آموز می اندازد، با افزايش سطح مدال از برنز به طلا، بالا می رود و برندگان جوايز ويژه جايزه خود را از دست کسانی دريافت می کنند که دارای بالاترين مقام علمی، اجتماعی و يا سياسی هستند.
کشور ميزبان برای هر تيم دانش آموزی از يک کشور که اکثرا ۵ نفر و گاهی کمتر است، يک راهنما در نظر می گيرد. سعی می شود راهنمای يک تيم دانش آموزی، به زبان آنها آشنا باشد، اما در مواردی که کسی آشنا به آن زبان در دسترس نباشد، راهنمای آشنا به زبان انگليسی، فرانسه،.... برای آن تيم انتخاب می شود و با توجه به آموزش زبان خارجی در مدارس تمام کشورها، ارتباط راهنما با دانش آموزان با اين زبان انجام می شود. راهنماها از اولين لحظه ورود تيم به ايران، تا آخرين لحظه ای که ايران را ترک می کنند، با دانش آموزان همراه خواهند بود و کاملا از آنها مراقبت می کنند تا هيچ مشکلی برای آنها پيش نيايد. اين راهنماها که کم و بيش هم سن و سال دانش آموزان شرکت کننده در المپياد فيزيک هستند، به سرعت با آنها خو می گيرند و چنان علاقه ای به هم پيدا می کنند که گاهی هنگام جداشدن از هم، همانند دوستان چند ساله متاثر می شوند و حتی ديده شده است گريه راه کلمات خداحافظی را بر انها می بندد. ثبت لحظه به لحظه المپياد جهانی فيزيک به عنوان يک رويداد علمی- فرهنگی از اهميت فراوانی برخوردار است. معمولا از تمام بخش ها عکس و فيلم گرفته می شود و اينترنت اين فرصت را فراهم می آورد که بلافاصله هر کس در هر کجای جهان آن را ببيند و به ويژه آشنايان اعزام شدگان به المپياد را از احوال آنان با خبر کند. به جز روز ورود تيم ها، در تمام روزهای بعد هر کس در اولين ساعات روز با يک نشريه روزانه که عمدتا تصويری است روبه رو می شود که تمام آنچه را که در روز قبل روی داده است در خود دارد. پس از پايان برگزاری المپياد جهانی فيزيک و در يک فرصت چندماهه يک کتاب نيز منتشر می شود که در ان شرح کاملی از المپياد برگزارشده ارائه می شود و معمولا در المپياد سال بعد ميان شرکت کنندگان توزيع می شود. در سالهای اخير که فناوری ثبت تصوير گسترش پيدا کرده است، تهيه يک DVD نيز به کتاب اضافه شده است و به اين ترتيب آيندگان می توانند با تماشای آن تصوير عينی تری از آنچه در گذشته روی داده است به دست آورند.