| صفحه نخست | خبر و گزارش | سياست | انديشه | فرهنگ و ادبيات | زندگی | محیط زیست | RSS |
iran-emrooz.net | Fri, 08.06.2007, 14:48
طوفان «گونو» از طول موج تا قدرت تخريب
جمعه ۱۸ خرداد ۱۳۸۶
روزنامه خراسان
طوفان دريايی گونو که از روز گذشته سواحل جنوب شرقی ايران را تحت تاثير قرار داده، در واقع نوعی تندباد دريايی است که درفاصله ماه های خرداد تا شهريور هر سال در برخی از مناطق دريايی و اقيانوس ها شکل می گيرد و دامنه قدرت آن به شکل يک سيکل از ضعيف تا قوی و سپس از قوی تا ضعيف می باشد.
اين تندباد تاکنون خسارت هايی به کشور عمان زده و با توجه به حرکت آن به سمت سواحل ايران، وزارت کشور در اطلاعيه ای از مردم استان های سيستان و بلوچستان، هرمزگان و تنگه هرمز و به طور کلی ساکنان استان های جنوب شرق کشور خواسته است، به علت جاری شدن سيل که موجب مواج شدن دريا با موج هايی به ارتفاع ٢ تا پنج متر می شود، مناطق ساحلی و کناره رودخانه ها را سريع ترک کنند. شهردار کنارک در استان سيستان و بلوچستان گفته است: بر اثر طوفان شديد سه شنبه در سواحل دريای عمان، ٥ شناور شامل يک لنج چوبی و ٤ قايق که در کنار ساحل پهلو گرفته بودند، غرق شدند. علاوه بر آن خسارت سنگينی به ديوار ساخته شده ساحلی اين بندر به طول ٤ کيلومتر وارد شده است. گزارش ها از کنارک حاکی است بامداد ديروز ٣ واحد از ٥ واحد نيروگاه گازی کنارک از مدار خارج شده است.
ايرنا نيز از چابهار خبر داده است که به دنبال شايعه بروز سونامی در منطقه، جمعيت زيادی از شهر چابهار به ارتفاعات شهر رفته اند. همچنين به علت بروز طوفان روز گذشته در چابهار، پرواز مستقيم روز سه شنبه چابهار-تهران لغو شد.
بررسی علمی «گونو»
گردباد دريايی «گونو» که روز دوشنبه حرکت خود را از اقيانوس هند آغاز کرده در مراحل ميانی حرکت خود در نزديکی کشور عمان، با افزايش قدرت خود به قدرتمندترين نوع گردباد يعنی «هاريکن» رده ٥ تبديل شده است «هاريکن» رده ٥ خطرناک ترين پديده هواشناسی است که به چرخنده مناطق گرمسيری معروف است. اما قدرت اين تندباد بعد از عبور از سواحل عمان، کاهش يافته است، با اين حال در مسير عبور خود هنگام رسيدن به سواحل ايران باز هم دارای قدرت نسبی می باشد.
گردبادها يا چرخنده های با سيستم کم فشار که با فعاليت رعد و برق همراه می باشد، خلاف عقربه های ساعت می چرخد وبادهايی با سرعت بالا ايجاد می کند. اين وضعيت «پديده کم فشار حاره ای» نام دارد. وقتی سرعت بادهای چرخنده گرمسيری به ٩٥ تا ٧١١ کيلومتر در ساعت می رسد، آن را طوفان حاره ای می نامند، اما وقتی سرعت باد از ٨١١ کيلومتر در ساعت فراتر می رود، به آن «هاريکن» می گويند. گردباد «گونو» قدرتمندترين گردبادی است که از سال ٥٤٩١ تاکنون به شبه جزيره عربستان رسيده است. طوفان دريايی «گونو» انرژی خود را از رطوبت هوا می گيرد. بر اثر اين طوفان حاره ای که ارتفاع امواج آن در ٠٠٤ کيلومتری جنوب شرقی مسقط در عمان گاه تا ٢١ متر و سرعت آن تا ٣٩١ کيلومتر در ساعت رسيده، به علت خشکی هوا در آن مناطق از شدتش کاسته شده است.
تندباد «گونو» هنگام عبور از فراز آب دريا در منطقه عمان، امواجی با ارتفاع تا ٢١ متر ايجاد کرده است و به همين دليل برخی آن را با سونامی اشتباه می گيرند، در حالی که سونامی حاصل زلزله در درياست.
چگونگی شکل گيری طوفان های حاره ای
مهندس پرويز رضازاده مديرکل پيش بينی سازمان هواشناسی کشوری به خراسان می گويد: طوفان حاره ای انرژی خود را در حقيقت از آب دريا می گيرد. بيشتر طوفان های دريايی در منطقه خاصی در نواحی استوا يعنی حدود ٥ درجه شمالی تا ٥ درجه جنوبی ايجاد می شود. در زمان شکل گيری اين نوع الگوهای جوی منطقه ای کم فشار ايجاد می شود. حرکت دودی هوا سبب می شود بخار آب از سطح آب به ارتفاعات بالاتر منتقل شود و ابرهايی توليد کند که اغلب رشد قائم قابل توجهی دارد و سبب بارش می شود. فراوانی اين الگوهای جوی در مناطق حاره زياد است ولی بايد توجه داشت که تمام اين شرايط باعث ايجاد طوفانی در حد کاترينا نمی شود.
به گفته وی وضعيتی که باعث ايجاد چنين طوفان هايی می شود، در چند شرط خلاصه می شود که عبارت است از:
- دمای آب اقيانوس در منطقه تشکيل اين الگوهای جوی بايد ٥/٦٢ درجه سانتی گراد يا بيشتر باشد و اين دما تا عمق ٥٤ متری گسترش داشته باشد؛ يعنی اين دما نبايد فقط منوط به سطح دريا باشد. بديهی است در شرايطی که حداقل دمای ٥/٦٢ تا عمق ٥٤ متری گسترش داشته باشد، دمای سطح آب از اين عدد بالاتر خواهد بود.
- در منطقه تشکيل اين نوع طوفان ها يعنی در ٥ درجه جنوبی تا ٥ درجه شمالی استوا، بايد ناپايداری و اغتشاش جوی حاکم باشد. يعنی بايد فرآيندی حاکم باشد که حرکت رو به بالای هوا را از سطح دريا تقويت و تشديد کند.
- ويژگی بسيار مهم ديگر اين است که شدت باد در سطح دريا تا ارتفاعات بالاتر يعنی ٥١ کيلومتری، نبايد زياد باشد يعنی جو در آن محدوده بايد نسبتا آرام باشد.
مهندس رضازاده می گويد: با توجه به حداکثر (بيشينه) سرعت بادی که با اين سامانه ها همراه است ،اين سيستم ها را به ٣ دسته تقسيم می کنند. در مناطق کم فشار حاره ای، سرعت باد درون اين سامانه ها حداکثر می تواند ٦١ متر بر ثانيه باشد، زمانی که سرعت باد از ٦١ متر بر ثانيه به ٧١ تا ٢٣ متر بر ثانيه می رسد به آن طوفان حاره ای گفته می شود و در شرايطی که سرعت باد از ٢٣ متر بر ثانيه تجاوز کند و به ٣٣ متر بر ثانيه يا بيشتر برسد به آن اصطلاح «هاريکن» اطلاق می شود.
دکتر حميدرضا مرادی عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس نيز در مورد شرايط ايجاد طوفان حاره ای می گويد: دمای بالاتر از ٥٢ درجه آب در مناطق نزديک به استوا می تواند طوفان ايجاد کند. در مناطق مختلف اسامی متفاوتی به طوفان های حاره ای داده می شود مانند «هاريکن»، «تورنادو»، «تيفون» و در اقيانوس هند به آن «توفند» می گويند.
دکتر مرادی می افزايد: اين گونه طوفان ها معمولا در خليج فارس نمی تواند نفوذ کند اما دريای عمان و سواحل جنوب شرقی را تحت تاثيرقرار می دهد.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس پايش نقشه های ماهواره ای را بهترين وسيله برای پيش بينی جهت حرکت و شدت و ضعف طوفان ها عنوان می کند و می افزايد: در مرکز گردبادها، منطقه ای وجود دارد که کمترين ميزان فشار مرکزی را دارد و درون آن هوا بدون ابر، صاف و آرام به نظر می رسد که به آن منطقه «چشم طوفان» يا «گردباد» می گويند. در حالی که در بخش بيرونی اين منطقه ابرهای غليظی با ارتفاع ٥١ تا ٠٢ کيلومتر با بارش های شديد و رعد و برق های عظيم وجود دارد. به همين دليل وقتی طوفان از منطقه ای می گذرد، ظرف چند دقيقه تا نيم ساعت يک باره هوا آرام می شود و ممکن است تا نيم ساعت شرايط سکون ادامه پيدا کند و حتی خورشيد هم بدرخشد اما پس از عبور چشم طوفان، بار ديگر هوا متلاطم می شود. طوفان در محيط دريايی ايجاد می شود و با رسيدن به خشکی، به سرعت انرژی خود را از دست می دهد چرا که انرژی مخرب طوفان ها ناشی از بخار آب درياست، بنابراين زمانی که ارتباطش با منبع انرژی قطع شود، تضعيف می شود.
دکتر مرادی علت چرخش طوفان ها را چرخش زمين ذکر می کند و می گويد: جهت چرخش در نيم کره شمالی خلاف جهت عقربه های ساعت و در نيم کره جنوبی برعکس است .
مدت عمر اين طوفان ها بستگی به چند عامل دارد. اگر طوفان در مسير حرکت از جريان آب سرد بگذرد به سرعت از بين می رود، اگر فشار مرکزی طوفان يا فشار منطقه چشم طوفان افزايش پيدا کند، طوفان به شدت تضعيف می شود. عامل ديگر کاهش سرعت طوفان ،ورود آن به خشکی است. تا زمانی که اين ٣ رويداد روی ندهد، طوفان همچنان تقويت می شود.
دکتر مرادی می افزايد: شروع فصل تابستان و ايجاد موسمی های تابستانه عامل ايجاد طوفان «گونو» و طوفان های ديگر به شمار می رود.
وی در مورد صدمه ها و خسارت های ايجاد شده توسط طوفان «گونو» می گويد: اگر طوفان وارد خشکی شود، خرابی های بسيار شديدی به بار می آورد و امواج ناشی از آن که به ارتفاع چندين متر می رسد، می تواند عامل تخريب شديد سازه های ساحلی و قايق ها شود. طوفان های با سرعت کمتر از ٥١١ کيلومتر در ساعت می تواند خانه های کاروانی و کمپی را از پايه جدا و وسايل نقليه را از جاده منحرف کند. طوفان ها با سرعت ٧١٤ تا ٨٠٥ کيلومتر در ساعت نيز می تواند يک خانه مستحکم دارای پی را از جای خود بلند کند و درخت های بزرگ را از جا بکند. بقيه طوفان ها نيز از نظر ميزان خرابی بين اين ٢ قرار می گيرد.
شديدترين طوفان ها در جنوب شرق آسيا روی می دهد اما شناخته شده ترين طوفان ها در منطقه آمريکای شمالی و خليج مکزيک است.
وی می افزايد: خوشبختانه طوفان نمی تواند خسارت آن چنان شديدی در سواحل جنوبی ايران ايجاد کند، چون پهنه آبی محدود است و خشکی از ميزان تخريب آن می کاهد.
مشخصات طوفان«گونو» GONU
اين طوفان در اقيانوس هند تشکيل شد و با سرعتی بين ٠٥١ تا ٠٠٢ کيلومتر در ساعت به سمت غرب حرکت کرد. «گونو» از روز دوشنبه تغيير مسير داد و با حرکت به سوی شمال غرب، وارد محدوده جنوبی دريای عمان شد. در ادامه حرکت در روز سه شنبه به آب های ساحلی ايران و پاکستان نزديک و سبب طوفانی شدن دريا در نزديک سواحل بندر چابهار شد و بيشترين ارتفاع موج را در نيمه شب سه شنبه به ميزان ٨/٥ متر در فاصله ٤ کيلومتری از بندرگاه ايجاد کرد. سپس با کمی کاهش، ارتفاع موج به ٥/٢ متر رسيد و مطابق آخرين گزارش ساعت ٨ صبح روز چهارشنبه با افزايش سرعت، طوفان امواجی به ارتفاع ٤ متر ايجاد کرد. سرعت وزش باد در آب های دريای عمان و تنگه هرمز به ٠١١ کيلومتر در ساعت وارتفاع موج به ٤ تا ٥/٥ متر در دريای عمان رسيد که با بارش شديد باران و رعد و برق همراه بوده است.
نقشه ها و عکس هايی هوايی از «گونو»
گزارش خبرنگار خراسان به نقل از وب سايت های ناسا و alertnet حاکی است، برخی از اين منابع از احتمال حرکت دامنه کانونی اين تندباد به سمت بندرعباس طی امروز وفردا خبر می دهند؛ همچنين بورس های نفتی جهان به شدت نسبت به دامنه تاثيرات اين طوفان بر خطوط نفتی منطقه خليج فارس حساس شده اند و آن را با دقت پيگيری می کنند. براساس اين اطلاعات، طوفان «گونو» به محض ورود به مناطق خشکی ايران که دامنه های آن حتی مناطقی از استان های کرمان و فارس را نيز دربرخواهد گرفت، قدرت و رطوبت خود را از دست می دهد و به تدريج محو خواهد شد و به شکل بارش های پراکنده و رعد و برق و گرد و خاک خود را نمايان خواهد کرد. برخی نقشه های ماهواره ای نيز از تغيير مسير نقطه کانونی اين تندباد به سمت عربستان و امارات متحده عربی خبر داده است، موضوعی که باعث نگرانی اماراتی ها نسبت به سرنوشت برج های معروف نخل در مناطق دريايی جنوب خليج فارس شده است.
| |||||||
|
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|
