پویش مردمی برای نجات جنگل ناهارخوران

روزنامه همشهری / زهرا رفیعی

احداث تله‌کابین در جنگل ناهارخوران استان گلستان در یکی از بکر‌ترین پهنه‌های جنگل‌های هیرکانی با مخالفت فعالان محیط‌زیست روبه‌رو شده است. علاوه بر آنها، هزاران نفر از مردم عادی نیز به کارزار «درخواست لغو احداث تله‌کابین در جنگل ناهارخوران شهر گرگان» پیوسته‌اند. از نظر کارشناسان، توسعه‌یافتگی بی‌قاعده در بکرترین عرصه‌های منابع طبیعی، آسیب جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد می‌کند.

اخیرا «شبکه سمن‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی گلستان» با ارسال یک نامه سرگشاده خطاب به مسئولان نهادهای دولتی و نظارتی و نیز نهاد قانونگذار خواسته‌اند تا نسبت به پروژه تله‌کابین در جنگل هیرکانی «ناهارخوران» ‌‌بازنگری کنند. در بخشی از این نامه آمده است: بررسی‌های میدانی و فنی نشان می‌دهد اجرای پروژه تله‌کابین در جنگل ناهارخوران، پیامدهایی چون افزایش خطرعدم امنیت محیطی به‌دلیل مشرف‌بودن حوضه آبریز و سیل‌خیز رودخانه زیارت به ناهارخوران و شهر گرگان، قطع درختان جنگلی هیرکانی و تغییر کاربری آنها، نابودی خاک، افزایش ریسک رانش، همچنین بارترافیکی و بار مصرف برق، لوله‌کشی چشمه‌های جنگلی و کاهش شدید دبی آب و حقابه طبیعت و حیوانات، بالا رفتن قیمت معدود زمین‌های شخصی افراد ذی‌نفع که پیرامون ایستگاه نخست تله‌کابین قرار دارند، احتمال ایجاد مسیرهای دسترسی جدید، نبود توجیه اقتصادی طرح و ده‌ها آسیب دیگر را برای شهر گرگان و استان گلستان به‌دنبال خواهد داشت.

طرح تله کابین پارک جنگلی ناهارخوران به مساحت ۶۰۲ هکتار جانمایی شده است. (ایستگاه مقصد ۵۹۶ مترمربع، ایستگاه میانی ۲۵۸ مترمربع، ایستگاه مبدأ ۹۶۹ مترمربع و ۱۷ دکل که برای هرکدام ۳۲ مترمربع فضا پیش‌بینی شده است.)

به اعتقاد هادی‌ کیادلیری، مشاور مرجع ملی کنوانسیون و دبیر شورای مراجع ملی جنگل، توسعه‌یافتگی بی‌قاعده عامل تخریب منابع طبیعی می‌شود. او معتقد است که یکی از کارکرد‌های طبیعت، گردشگری است و مخالفتی با آن ندارد اما نوع باقاعده آن باید توسعه پیدا کند. همچنین وی می‌افزاید: بدون اینکه اثر اقدامات توسعه‌ای در دراز‌مدت مورد ارزیابی قرار گیرد، دست به کارهایی می‌زنیم. به بهانه کسب درآمد در سایت‌های باستانی هیچ‌کس پیست موتور‌سواری احداث نمی‌کند. کسی با پیست موتورسواری مخالف نیست ولی باید اول از همه پرسید، کجا و با چه شرایطی؟ اکوسیستم‌های شمال کشور در یونسکو ثبت جهانی شده و یک میراث طبیعی جهانی است و شرایطش با جنگل‌های دیگر فرق می‌کند. این اکوسیستم بسیار حساس است و نمی‌توان در جاهایی که مردم به‌صورت عرفی از آنجا استفاده می‌کنند‌ یا گذرگاه مسافران است، تله‌کابین راه‌اندازی کرد.

هادی کیادلیری به همشهری می‌گوید: پیشنهاد‌دهنده‌های این طرح‌ها به تخریب و عوارضی که توسعه با ایجاد تله‌کابین ایجاد خواهد کرد و آسیب‌های زیاد گردشگر در منطقه فکر نمی‌کنند. در طرح‌های توسعه‌ای علاوه بر خسارت باید هزینه‌های محیط‌زیستی را نیز محاسبه کنیم. هزینه محیط‌زیستی بدین معناست که شما جایی را تخریب می‌کنید که می‌توانست تا سال‌ها خدمات پایدار اکوسیستمی بدهد. تخریب اکوسیستم‌های بکر، برای احداث تله‌کابین نگاه اقتصادی و تاجر‌مآبانه و کاسب‌مآبانه به محیط‌زیست است.

عضو هیأت علمی انجمن جنگلبانان ایران معتقد است که نه فقط تله‌کابین ناهارخوران، بلکه راه‌اندازی تله‌کابین در سایر نقاط جنگلی در شمال با فلسفه اشتباهی پیگیری می‌شود. او می‌گوید: دلیل پیگیری راه‌اندازی چنین پروژه‌هایی در نبود طرح‌ آمایش سرزمین است. تله‌کابین‌‌هایی که در مناطق طبیعی احداث شده، هیچ فایده‌ای برای طبیعت منطقه نداشته‌اند.

او می‌پرسد: درآمدهای حاصله از تله‌کابین‌هایی که احداث شده،  برای کیست؟  ۵۰۰ هکتار از جنگل بکر را برای احداث تله‌کابین به افراد می‌دهند و آنها فقط ماهی ۲ میلیون تومان به سازمان منابع طبیعی می‌دهند. ده‌ها میلیون مسافر برای دیدن دریا و طبیعت به شمال می‌روند و کمترین ارقام برای حفظ طبیعت هزینه می‌شود؛ درحالی‌که وقتی در این مناطق یک آفت طغیان می‌کند، برای مبارزه با آن ۱۰ میلیون تومان هم نداریم. قرار است که اکوتوریسم به درمان درد طبیعت کمک کند ولی می‌بینید مثلا وقتی جایی آتش‌سوزی می‌شود، جنگلبان با سرشاخه بلوط درختان را خاموش می‌کند. هر طرحی که به طبیعت آسیب وارد کند، مردود است مگر اینکه با آمایش سرزمین اقدام به توسعه کنیم و از همه مهم‌تر بدانیم درآمد آن طرح چقدر در حفظ منابع طبیعی آنجا صرف می‌شود.