-
|
ايران امروز |
گزارش: هنا نیسی
ایرنا- این روزها هورالعظیم کم آب و بیرمقتر از همیشه، شرمنده گاومیشها این مهمانهای سیه چرده بیآزار خود شده و هورنشینان، بیقرار نظارهگر به گل ماندن و جان باختن این دامهای سنگین وبا ارزش خود هستند.
گاومیشها برخلاف ظاهر زمخت و خشن، خوی بسیار آرام و رامی دارند، و پرورش این دامها در هورالعظیم یکی از مهمترین منابع درآمد و مشاغل و شاید مهمترین شغل بومیان ساکن اطراف هور است.
طاقت این حیوان درشت اندام در برابر گرما و نور مستقیم آفتاب زیاد نیست برای همین اغلب بخش زیادی از روز را به آب تنی میپردازد، و در نبود آب، تابش مستقیم آفتاب این حیوان را کاملا آشفته و پریشان میکند به همین دلیل به گفته اهالی تعدادی از گاومیشها در روزهای اخیر به دلیل کم شدن آب و خشک شدن بخشهایی از هور، رم کرده و گم شدند.
تغییرات شدید و ناگهانی دمای محیط آثار ناگواری بر گاومیش دارد و ممکن است به بیماری ذاتالریه و حتی مرگ آن منجر شود، در روستای ابوالبوه در شهرستان هویزه گزارشهایی از مشاهده بروز علائم وجود بیماری در چند گاومیش ثبت شده است.
در این سوی تالاب چشم را که ببندی صدای انواع پرندگان را نمیشنوی و صدای طبیعت خاموش است.
حتی گاومیشهای تشنه و بیقرار هم نعرهای نمیزنند و فقط در یک راهپیمایی گسترده پشت سر هم در جست وجوی آب سرشان را به این سو و آب سو میکنند تا بوی آب را بشنوند.
چاره چیست و حق هور را چه کسی خورده؟
حقآبه را ندهند شاهد مرگ و میر وسیع ماهیها خواهیم بود
در صورتی که حق آبه هور تامین نشود در ماه آتی تنش آبی دراین زیستگاه بزرگ، به بحران آبی تبدیل میشود و به مرگ و میر گسترده ماهیها میانجامد. تلاش ما این است که حق آبه تالابها را به میزان حداکثر بگیریم؛ اینها صحبتهای محمدجواد اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان است.
وی گفت: در هر صورت نمیتوانیم از این واقعیت فرار کنیم که در یک سال کم آب هستیم اما حق آبه تالاب برای جلوگیری از مرگ و میر گونههای جانوری باید تامین شود.
اشرفی افزود: خشک شدن تالاب در برخی فصول طبیعی است و اگر حق آبه نیز داده نشود مساحت تالاب کم میشود.
وی ادامه داد: بر اساس قانون تعیین حق آبه تالابها بر عهده محیط زیست است و طبق تحقیقاتی که در دانشگاه شهید چمران صورت گرفت، در تعیین حق آبه هورالعظیم سه سناریو تعریف شده، براین اساس حق آبه تالاب در شرایط خشکسالی یک میلیارد و ۳۸۳ میلیون متر مکعب در سال در مساحت ۷۶ هزار هکتار، در شرایط عادی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب در مساحت ۸۷ هزار هکتار و در شرایط ترسالی یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب در مساحت ۱۰۰ هزار هکتار است. مشخص است در شرایط خشکسالی طبق این روند طبیعی بخشی از تالاب خشک میشود و در سال آبی بعد اگر شرایط عادی شد مساحت تالاب به حالت قبل برمی گردد و افزایش مساحت خواهد داشت کمااینکه تالابها در طول عمر خود همیشه این پروسه را طی کردهاند و در سالهای دهه ۸۰ وضعیت بسیار اسفناکتر از این بود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در خصوص فعالیت شرکتهای نفتی در این تالاب بیان کرد: شرکت نفت تاسیسات نفتی و در بخشهای که در مدتی خشک شده بود و تصور نمیکردند که این مناطق آبگیر شود جاده احداث کردند که سپس این مناطق آبگیر و تالاب احیا شد.
اشرفی تصریح کرد: باید تلاش کنیم و برای تامین حق آبه تالاب بجنگیم، ما پیگیری لازم را کرده ایم و با فشارهای حداکثری به سازمان آب و برق خوزستان بخشی از حقابه تامین شده و اگر اقدامات مدیریتی ما نبود الان تالاب کمتر از ۴۰ درصد آب داشت.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر پنج مخزن در تالاب وجود دارد که مخزن یک در شمال تالاب ۸۲ هزار هکتار است این مساحت بر مبنای تصاویر ماهوارهای ۵۱ درصد آب دارد. البته تصاویر ماهوارهای تنها سطح آب را نشان میدهند و عمق آب در آنها قابل رویت نیست. همچنین مخزن شماره ۲ با ۳۰ هزار هکتار، مخزن شماره سه با ۱۵ هزار هکتار و مخزن شماره چهار با ۳۰ هزار هکتار است که هرسه این مخازن حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد آبگیری شدند. مخزن شماره ۵ نیز ۵۲ درصدآبگرفتگی که ۲۷ هزار هکتار است.هورالعظیم شیب شمالی جنوبی و شرقی غربی دارد و در حواشی تالاب و جایی که شیب باشد عمق آب کمتر میشود که مخازن یک و پنج در این شیب قرار دارند.
اشرفی با بیان اینکه دبی رودخانه کرخه در حوضهای که آب وارد تالاب میشود کمتر از ۱۰ متر مکعب میشود، گفت: این امر به دلیل برداشتهای غیر مجاز در دهانه تالاب است و در حال حاضر تالاب دچار تنش شده و اگر حق آبه تامین نشود دچار بحران میشود.
وی افزود: میزان آب رهاسازی شده با توجه به برداشتها در طول مسیر و در بالادست و حتی در دهانه تالاب با حق آبه تالاب بسیار تفاوت دارد، همچنین تبخیر در این فصل زیاد و بیش از آب ورودی به تالاب است که این باعث افزایش غلظت آب میشود اما در مخازن ۲ و سه و چهار بحران غلظت هنوز ایجاد نشده است.
ادعای سازمان آب و برق را تایید نمیکنم
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در پاسخ به ادعای سازمان آب و برق مبنی بر اینکه میزان آب ورودی به تالاب یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب در سال است، اظهار داشت: این ادعا را تصدیق نمیکنم و باید اندازه گیری در تالاب انجام شود و اگر برداشتهای غیرمجاز صورت گیرد در بالادست تالاب است و ما در نتیجه فرایند را میبینیم نه اعداد. همچنین با فرض درست بودن، این صحبت مشکلی از ما حل نمیکند و تالاب اکنون به آب نیاز دارد.
اشرفی ادامه داد: در حال حاضر طبق برآورد برای اینکه تالاب شرایط نرمالی داشته باشد باید بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب در این چهار ماهه وارد تالاب شود؛ در شورای عالی آب برای تالاب در این چهار ماهه ۲۵۰ میلیون متر مکعب آب لحاظ شده که معتقدیم این میزان آب جوابگوی نیاز تالاب نخواهد بود به خصوص با تبخیر بسیار بالایی که امسال داریم. همچنین کشت برنج در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ ممنوع است و باید تابع قانون باشیم.
نفت یک عیب و ایراد در مرکز تالاب است
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در خصوص فعالیت شرکتهای نفتی در هورالعظیم گفت: تالابها باید بکر بمانند اما در مقطعی از زمان و به دلایل اقتصادی تصمیم گرفته شد که تاسیسات نفتی در تالاب باشند و اکنون باید مدیریت کنیم؛ تاسیسات نفتی اثرات سوء بالقوه بر تالاب دارد و گاه بالفعل هم میشود که اگر یکی از خطوط انتقال نفت شکسته شود مشکلات بسیاری به وجود میآورد،کما اینکه این اتفاق افتاده بود اما شرکتهای نفتی هم سریعا جمع آوری و کنترل کردند.
وی افزود: فعالیتهای نفتی به عنوان یک عیب و ایراد و در مرکز تالاب هست اما چون وجود دارد و از گذشته آمده امروزه باید مدیریت کنیم. این مساله ارزشهای اقتصادی خود را دارد و روزانه ۳۵۰ هزار بشکه نفت از مخازن مشترک استخراج میشود ولی واقعیت این است و باید بپذیریم اما اثرات سوء آن را به حداقل برسانیم روشهای کاهش اثرات سوء را بیشتر کنیم.
برگشت غمانگیز گاومیشها و عطش و یاسشان از یافتن آب
حاج رحیم سواری از گاومیش داران منطقه به خبرنگار ایرنا گفت: چند روز پیش جریان آب رودخانه به سمت تالاب به مدت ۱۰ روز قطع شد و سپس سه روز وصل و دوباره ۱۰ روز قطع شد. پیش از این نیز میزان آب کم بود اما باز بهتر بود؛ الان حدود یک ماه است مشکل شدید آب داریم.
وی افزود: نزدیک به یک هزار راس گاومیش تنها در این روستا وجود دارد و خودم حدود ۲۰۰ راس گاومیش دارم که مرتع گاومیشهای ما اینجا در حاشیه رود است و هرچه پیش میرود محدوده تالاب و آب آن کمتر میشود اما در همه این زمانها تالاب به این حد خشک نشده بود.
سواری گفت: چندین منطقه و روستای این تالاب متروکه شده و خالی از سکنه هستند که به دلیل همین خشک شدن تالاب است. روستاهای ملیه، محیره، سیدیه، دبیه و بسیاری روستاهای دیگر همگی متروکه شدند.
این بومی هورالعظیم اضافه کرد: همه زندگی ما تالاب و گاومیشها هستند و چارهای جز زندگی در این تالاب نداریم، ما هیچ خسارت و آزاری برای دولت نداریم و فقط سودده هستیم. روزانه حدود هفت کامیون شیر از رفیع به سمت اهواز حرکت میکند و روزانه چندین ماشین فراوردههای گوشتی هم از اینجا تامین میشود.
سواری افزود: قطع آب تالاب باید دلیلی داشته باشد، اگر نمیتوانند آن را برطرف کنند مدتی ما و دامهایمان را به جای دیگری منتقل کنند یا اینکه مشکل ما را حل کنند.
وی از برگشتن هنگام غروب گاومیشها به خانه و عطش شدید زبان بسته و نگاه ملتمسانهاش میگوید و میسراید: علی ظهری المای و اشکی العطش مارید (آب را بر پشت خود حمل کردم واز عطش شکایت میکنم).
اما در این سوی تالاب اوضاع کمی بهتر است؛ در مخازن ۲ تا چهار که عمق تالاب بیشتر است و شیب کمتری دارد ماهیگیرانی مشغول صید هستند.
یکی از این ماهیگیران که در گرمای طاقت فرسای ظهر تابستان خوزستان مشغول صید بود گفت: در این ساعات روز ماهیگیری بهتر است چون ماهیان به سطح آب میآیند دلیلش را نمیدانست که احتمالا به دلیل کاهش اکسیژن آب به دلیل گرمای زیاد است.
پرندگان مختلف و زیبایی مشاهده میشد که در آن سوی تالاب خبری از آنها نبود.
هوا بسیار گرم بود اما وجود حیات و وحش در آنجا ملموس بود، تنها دکلهای نفتی بودند که بسان استخوانی در گلوی هور، دیدگاه طبیعی را خدشه دار کرده و منظره بکر تالاب را مخدوش میکنند.
باز بودن دایک مرزی و هدررفت آب و کشت شلتوک مزید بر علت
یک کارشناس تالابهای اداره کل محیط زیست خوزستان گفت: رودخانه کرخه پس از طی ۱۳ انشعاب وارد تالاب میشود و انشعابات مخزن شماره یک و ۲ از رودخانه کرخه نور طی ۵ انشعاب وارد تالاب میشوند. شریان کرخه در سوسنگرد دو شاخه هوفل و نیسان است که شاخه شمالی از بستان وارد تالاب میشود و شاخه جنوبی وارد مخزن شماره یک میشود.
موسی مدحجی اظهار داشت: آبی که برای رودخانه رهاسازی شد به صورت موجی بود و با دبی حدود ۱۰۰ متر مکعب در ثانیه از سد کرخه رهاسازی شد که این رهاسازی ششم تیرماه انجام شد و طی پنج روز به ابتدای تالاب رسید اما حدود چهار روز بعد از جریان، آب رودخانه قطع شد یعنی به احتمال زیاد کلا رهاسازی سه روز بوده است.
وی ادامه داد: کشتهای کشاورزی در مسیر وجود دارد و در همان روزی که آب جریان پیدا کرد کشاورزان شروع به بذرپاشی و شلتوک کاری کردند و مزارع ماهی فعال شد، بنابراین حق آبه تالاب که سازمان به عنوان تامین کننده سال آبی تعیین شده از نظر ما قابل قبول نیست در سه ماهه امسال که مکاتبات زیادی با سازمان انجام دادیم هنوز رسما حق آبه تالاب را اعلام نکردند.
مدحجی افزود: در اردیبهشت ماه ستاد تنش آبی تشکیل شده و میزان آورد رودخانه کرخه پشت سد محاسبه شد و نیاز هر کدام از صنایع طبق نظر سازمان آب و برق تعیین شد که مصوب شد که طی چهار ماه از خرداد تا شهریور ۲۴۹ میلیون متر مکعب آب برای رودخانه کرخه و تالاب لحاظ شود که کمتر از یک ششم حق آبه تالاب است. همچنین مصوب شد طی این دوره کشت شلتوک صورت نگیرد و متولیان امر مدیریت کنند که الگوی مصرف رعایت شود اما کشت شلتوک در حال انجام است سازمان آب و برق و سایر متولیان امر باید جوابگو باشد.
کارشناس تالابهای خوزستان گفت: نکته دیگر اینکه حدودا تا نیمه بهمن ماه سال گذشته یکی از سازههای دایک مرزی تالاب با دبی ۵۰ متر مکعب بر ثانیه آب را از تالاب خارج میکرد و مکاتبات متعددی انجام شد که بسته شود اما سازمان آب و برق اعلام کرد که احتمال وقوع سیل وجود دارد و آب را رها کردیم. سازه دیگری در اوایل اردیبهشت در دایک شکست و حدود ۲ هفته آب تالاب را هدر داد و اگر محاسبه شود با وجود این اراضی حداقل بیش از نصف آب هدررفت داشت و با تبخیر بالای ۱۲۰ میلیمتر در استان این میزان هدررفت قابل چشم پوشی نیست.
وی اضافه کرد: با تبخیر آب و کاهش کیفیت آب در تالاب اواخر خرداد ماه طی دو هفته تا ۲۰ روز دبی رودخانه به صفر رسید و آبزیان در رودخانه تلف شدند که این امر همزمان با کشت شلتوک بود.
نفت فقط یک جاده در هور ساخت و داریم نیروی بومی استخدام میکنیم
مدیر سایت آزادگان جنوبی شرکت مهندسی و توسعه نفت گفت: ما زیرمجموعه شرکت مهندسی و توسعه نفت هستیم و وظیفه ما کارهای پروژهای ساخت تا مرحله تولید است اما متولی تولید شرکت نفت و گاز اروندان است و هر آنچه قرار است تولید و پایش شود، شرکت اروندان انجام میدهد.
محمد ملکی اظهار داشت: شرکت متن در این منطقه پنج میدان نفتی دارد که آزادگان جنوبی بزرگترین میدان است و حوضچههای سه و چهار و پنج را شامل میشود. شرکتهای نفتی از روز اول در چارچوب قوانین و مقررات شرکت ملی نفت و همکاری همه جانبه و تنگاتنگ با محیط زیست عمل کردهاند و هیچ گونه مشکل و خللی در کار نبوده است.
وی افزود: جادههای زیادی در این منطقه احداث شده که در زمان جنگ بودند و شرکت نفت صرفا یک جاده اکتشاف را احداث کرد و سایر جادهها در زمان جنگ احداث شده بودند.
ملکی به خسارات شدید تاسیسات نفتی در سیل ۹۸ اشاره کرد و گفت: الان در چارچوب نقشهای تعیین شده در صدد به بازسازی و ترمیم هستیم به شکلی که اگر سیلابی به وجود آید مشکلی ایجاد نکند اما در این راستا به طبیعت هور برای کنترل سیلاب دست نزدیم و دخالتی در هور نداریم.
وی با بیان اینکه پساب حاصل از عملیات نفتی در انتهای منطقه جفیر نیز در عمق ۲ هزار متری زمین دفع میشود، خاطرنشان کرد: به عنوان یک شرکت دولتی تابع مقررات هستیم و کل نفرات ما بر اساس مدارک موجود و ثبت کد ملی بیش از ۸۵ درصد نیروی بومی هستند که از هویزه و دشت آزادگان به کار گرفته میشوند.
ملکی در خصوص طریقه جذب نیرو گفت: برای جذب نیرو جلسات مکرری با شورای اشتغال شهرستان داریم و نیروها بر اساس اولویت به پیمانکاران مربوطه معرفی میشوند و بزرگترین حامی اشتغال بومی در منطقه هستیم.
مدیر سایت آزادگان جنوبی تصریح کرد: در میدان آماری که بر اساس شیفت و گردش نیروها داریم حدود ۲ هزار نفر نیرواست و با توجه به آغاز فعالیت شرکت پتروپارس در بخش احداث واحد فرآورش مرکزی حدود یک هزار تا یک هزار و ۵۰۰ نفر در فرایند یک یا ۲ ساله جذب میشوند که بیش از ۸۰ درصد آنها بومی خواهد بود. البته نیروهای تخصصی که در شهرستان نیستند از سایر شهرستانها جذب میشوند.
وی اضافه کرد: این میدان مشترک با عراق است که با توجه به شرایط تحریم و اقتصاد کشور و همچنین فعالیت رقیب ما در عراق با توان بالا و با قرارداد با شرکتهای اروپایی، خوشبختانه در این رقابت کم نیاوردیم و مفتخر هستیم که این عملیات همراه با اشتغال زایی در منطقه و رعایت کامل مسائل زیست محیطی بوده است.
رعایت و تامین حق آبه تالاب درخواست بزرگی نیست و تامین شریان حیاتی زندگی ساکنان هور و محیط زیست منطقه و حفظ هورالعظیم این روزها دغدغه مشترک مردم منطقه و دوستداران محیط زیست است، برای جلوگیری از بروز فاجعه زیست محیطی ضروری به نظر میرسد.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|