کره زمین در دوره انقراض گونه‌ها قرار دارد

بوم‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی گفت: حیات بر کره زمین در شرایطی قرار گرفته است که در دوران انقراض گونه‌ها قرار دارد.

به گزارش ایرنا، کیومرث سفیدی روز یکشنبه در وبینار نقش تنوع زیستی در حفظ سرزمین و حیات اظهار کرد: اگرچه سرعت انقراضی که امروزه شاهد هستیم نسبت به دوره‌های تاریخی گذشته مقداری بهتر است، اما این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که در دوره انقراض و شرایط از دست دادن گونه‌ها هستیم.

وی افزود: انسان باید یاد بگیرد از منابعی که در اختیار دارد، به درستی استفاده کند؛ اینکه فکر کنیم به یک منبع بی‌پایان وصل هستیم و هیچ‌گاه انرژی و منابع از دست نمی‌رود، مساله‌ای است که انسان باید خیلی وقت پیش مورد توجه قرار می‌داد.

عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی بیان کرد: چیزی که در بحث تنوع زیستی اهمیت دارد، این است که انسان به جای مدیر یا گرداننده خود را مانند گیاهان و گونه‌های حیات وحش جزیی از طبیعت و زیست سپهر بداند.

وی با تاکید بر اینکه نباید اقدامات انسان روی کره زمین به از دست رفتن منابع منجر شود، اضافه کرد: یکی از مهمترین منابع همین تنوع گونه‌هایی است که در عمل پایداری حیات را روی کره زمین رقم می‌زنند و چه بسا از دست رفتن آنها موجب از دست رفتن حیات شود.

سفیدی گفت: این مساله را پیش‌تر نیز شاهد بودیم که یک دوره تاریخی انقراض گونه‌ها رخ داده و بازگشت حیات به کره زمین پس از میلیون‌ها سال صورت گرفته است که در صورت تکرار بسیار ناگوار خواهد بود.

وی تصریح کرد: انتظار می‌رود با تداوم وضعیت موجود رویدادهای شدیدی روی کره زمین اتفاق بیافتد که امید می‌رود بوم‌شناسان نگذارند این شرایط به سمت نابودی کامل حیات پیش برود.

این بوم‌شناس تشریح کرد: تنوع زیستی به زبان ساده گوناگونی در فرم‌های حیات و کلیه سطوح سازمان‌دهی شده است؛ زیست سپهر ساختار حیات سلسله مراتبی دارد و باید توجه داشت که برای حفظ تنوع زیستی باید این ساختار حفظ شود.

وی حفظ تنوع زیستی را در سه سطح ارزیابی کرد و ادامه داد: وقتی گوناگونی در سطح ارگانیسم‌ها حفظ شود، در سطح ژن‌ها و پایین‌تر از سطح گونه می‌توان این تنوع را داشت و در سطح بالاتر هم بوم‌سازگان را حفظ کرد.

سفیدی تاکید کرد: انسان نه تنها باید تنوع گونه‌ها را حفظ کند، بلکه یکنواختی نیز بسیار اهمیت دارد و باید حفظ شود؛ جابه‌جایی گونه‌های غیربومی (مانند کاشت درختان باغی در جنگل یا رهاسازی ماهی‌های تزیینی در رودخانه‌ها) یا دست‌کاری‌های ژنتیکی موجب تهدید جدی گونه‌های بومی می‌شود.

وی در مورد عوامل خطرآفرین برای تنوع زیستی گفت: عوامل طبیعی مانند فوران آتشفشان، بروز خشکسالی یا شکار غیرمجاز و رویدادهای شدید در سطح جهانی مانند عصر یخبندان و در دوره کنونی تغییرات اقلیمی از جمله مخاطرات است.

این استاد دانشگاه با اشاره به گرایش به سمت جمع‌آوری و فروش گیاهان طبیعی بیان کرد: این مساله اگرچه در استان اردبیل نیز به چشم می‌خورد اما در محدوده کوه‌های زاگرس حادتر است و در حال حاضر گونه‌هایی در معرض انقراض هستند که حتی امکان ثبت آنها وجود ندارد.

وی توسعه نامتوازن به ویژه در کشورهای در حال توسعه را از دیگر عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی برشمرد و افزود: این کوته‌بینی است که به بهانه توسعه با پل‌سازی و جاده‌سازی حیات را در یک منطقه از بین ببریم؛ چرا که در نهایت ۱۰۰ سال جواب می‌دهد و پس از آن محیط دچار مشکلاتی مانند بی‌آبی می‌شود که به طور کامل در تضاد با توسعه پایدار و آمایش سرزمین است.

سفیدی همچنین سدسازی، حفر چاه‌های عمیق و تغییر در مسیر رودخانه‌ها را از دیگر تهدیدهای تنوع زیستی دانست و اضافه کرد: این اقدام‌ها در کنار تغییرات اقلیمی موجب خشک شدن منابع آبی و تهدید حیات گونه‌ها می‌شود که از جمله در استان اردبیل و محدوده کوه سبلان، به عنوان یکی از مهمترین منابع آبی شاهد هستیم.

وی در مورد ارزش تنوع زیستی نیز گفت: طبیعت ارزش معنوی و مصرفی برای انسان دارد و یکی از مهمترین دیدگاه‌ها در این زمینه ارزش وجودی همه جانداران و حق حیات ذاتی آنهاست که نگاهی مترقی و فلسفی است؛ انسان را مانند سایر موجودات می‌داند و برای آنها نیز حق حیات قائل می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی در مورد وابستگی انسان به تنوع زیستی اظهار کرد: تنوع زیستی بسیار اهمیت دارد و ارزش آن را هنگامی درمی‌یابیم که بدانیم در یک دوره تاریخی انقراض قرار داریم؛ البته انقراض فرآیندی طبیعی است و باید اتفاق بیافتد، چنان که ۹۹.۹ درصد موجوداتی که پیش‌تر روی کره زمین زندگی می‌کردند، از بین رفتند و این می‌تواند دلیلی منطقی باشد که به فکر تنوع زیستی باشیم.

وی در ادامه نیز اقداماتی مانند توسعه ذخیره‌گاه‌ها و مناطق حفاظت شده، جلوگیری از تخریب و حفظ زیستگاه‌های خرد و کلان، آموزش شهروندان و توانمندسازی جوامع محلی را از جمله راهکارهای حفظ تنوع زیستی برشمرد.

تهدیدات تنوع زیستی، زندگی بشر را نیز تهدید خواهد کرد

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل نیز در این وبینار گفت: با توجه به وابستگی زندگی انسان به تنوع زیستی، در صورت تهدید تنوع زیستی، بشر نیز با تهدید مواجه خواهد شد.

سعید شهند افزود: تنوع زیستی پایه و اساس آب و هوا، بهداشت، علم و فناوری و تمام آن چیزی است که به زندگی بشر مربوط می‌شود و به همین دلیل فعالیت‌هایی که موجب کاهش تنوع زیستی شود، در نهایت زندگی بشر را به مخاطره خواهد انداخت.

وی اظهار کرد: برآورد سازمان‌های جهانی نشان می‌دهد که حفاظت از تنوع زیستی می‌تواند ۴۰۰ میلیون شغل ایجاد کند؛ بنابر این در صورت توجه جدی به موضوع، بسیاری از مشکلات جامعه جهانی قابل حل است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به اینکه بشر عامل اصلی از بین رفتن تنوع زیستی شناخته شده است، اضافه کرد: تنوع زیستی بافت زنده سیاره زمین و زمینه‌ساز رفاه انسان به شمار می‌رود و روند کاهش تنوع زیستی در جهان به هیچ عنوان قابل قبول نیست.

۴۷ گونه پستاندار، ۲۵۰ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، هشت گونه دوزیست و ۱۹ گونه ماهی تا کنون در استان اردبیل شناسایی شده است.

سه منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع از جمله آق داغ، مغان، نئور، شورابیل، گندیمن، دربند مشکول، انزان و خروسلو با مجموع مساحت بیش از ۲۴۵ هزار هکتار در محدوده این استان قرار دارد.

شعار امسال روز جهانی تنوع زیستی (اول خرداد) با عنوان “ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم” انتخاب شده است.