بیانیه جبهه ملی ایران به مناسبت روز دانشجو
پیام شانزده آذر «از جان میگذریم، اما از آزادی و استقلال نمیگذریم»
شانزدهم آذر، یکی از روزهای ماندگار تاریخ سیاسی معاصر ایران است؛ روزی که دانشگاه نشان داد نه تنها مرکز آموزش علم و دانش، بلکه سنگر اصلی دفاع از استقلال ملی و آزادیخواهی است.
ریشههای این روز تاریخی را باید در فضای پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ جستوجو کرد؛ کودتایی که با دخالت مستقیم قدرتهای بیگانه، دولت قانونی دکتر محمد مصدق را سرنگون کرد و راه را برای بازگشت استبداد مطلق هموار ساخت.
پس از کودتا، جامعه ایران آرام نماند. بازار، روشنفکران و دانشجویان، هر یک به سهم خود در دفاع از قانون اساسی مشروطه و حق حاکمیت ملت اعتراض کردند. در این میان، دانشگاه تهران به کانون اصلی مقاومت مدنی تبدیل شد. دانشجویان دریافتند که حمله به استقلال سیاسی کشور، حمله به آینده آنان و آینده ایرانزمین است.
با شروع محاکمه دکتر مصدق، رهبر نهضت ملی ایران در دادگاه نظامی کودتاچیان و انتشار دفاعیات شجاعانه آن بزرگمرد در آن دادگاه و با ورود هیأت سیاسی انگلستان و اعلام تجدید رابطه انگلیس با دولت کودتا، موجی تازه از اعتراضها شکل گرفت. سرانجام ۱۶ آذر ۱۳۳۲ روزی شد که نیروهای نظامی با ورود به محوطه دانشگاه تهران، استقلال آن را آشکارا نقض کردند و با تیراندازی مستقیم در دانشکده فنی، سه جوان آزاده «احمد قندچی»، «مصطفی بزرگنیا» و «مهدی شریعترضوی» را به خاک وخون کشیدند.
این سه قطره خون، نه فقط حادثهای تلخ، بلکه سندی ماندگار از پیوند استبداد و دخالت بیگانه بود؛ و شهادت آن سه دانشجو آغاز فصلی نو در تاریخ مقاومت مدنی ایران شد.
هیچگاه نباید از یاد برد که استبداد گذشته و استبداد کنونی پس از شانزدهم آذر ۱۳۳۲، دانشگاه و دانشجو را مصون از شبیخون نظامی قرار ندادهاند. اول بهمن ۱۳۴۰ صدها چترباز و کاماندو به صحن مقدس دانشگاه تهران آمدند و دانشجو و دانشگاه را مورد یورش ددمنشانه خود قرار دادند. یورشهای متوالی پس از انقلاب نیز به دانشگاه صورت گرفته که شبیخون انقلاب فرهنگی در بهار ۱۳۵۹ و تهاجم مغول وار در روز ۱۸ تیر ۱۳۷۸ نمونههایی از آن هستند.
۱۶ آذر از آن زمان تاکنون، نماد ایستادگی دانشگاه در برابر سلطه، بیقانونی و تحقیر استقلال ملی بوده است. شهدای دانشجو ۱۳۳۲ با نثارجان خود نشان دادند که «استقلال» و «آزادی» دو اصل جداییناپذیرند و هرگونه توسعه سیاسی تنها با اتکاء بر همین دو پایه امکانپذیر است.
جبهه ملی ایران با پاسداشت یاد آن سه شهید راه آزادی تأکید میکند: ۱۶ آذر تنها یک واقعه تاریخی نیست؛ روایت پایداری مردم ایران در برابر بیگانه و استبداد است. دانشگاه در دهههای متوالی یکی از اصلیترین کانونهای اندیشه، پرسشگری و تلاش برای حاکمیت ملت بوده است. استقلال و آزادی همچنان جوهره مطالبات تاریخی ملت ایراناند.
امروز نیز هرجا صدای دانشجو و اندیشه آزاد شنیده میشود، همان روح قیام ۱۶ آذر زنده است. اگرچه دانشگاه در دورههای مختلف با محدودیتها، فشارها یا تنگناهای گوناگون روبهرو شده، اما مشعل مقاومت مدنی و حقخواهی آن هرگز خاموش نشده است.
نسل امروز دانشگاه در این شرایط هولناک تاریخ کشور و با سلطه استبداد حاکم و با این بحران های فزاینده سیاسی، اقتصادی و حتی امنیت ملی همچون پیشینیان خود، پاسدار حقوق بنیادین ملت، شأن دانشگاه و ارزشهای استقلال و آزادی است؛ میراثی که از ۱۶ آذر ۱۳۳۲ تا امروز تداوم یافته و آینده ایران را نیز شکل خواهد داد.
هیأت رهبری-اجرائی جبهه ملی ایران
تهران – شانزدهم آذر ۱۴۰۴
