کرباسچی: وزارت خارجه از افراد دولت رئیسی تشکیل شده است
خبرآنلاین: مجلس این روزها که بخش مهمی از آن را تندروها تشکیل می‌دهند حساسیت زیادی به توافق عراقچی-گروسی در قاهره نشان داده است.
مسئولان دستگاه دیپلماسی در کمیسیون امنیت ملی مجلس حاضر شدند و درباره توافق توضیح دادند. شورای عالی امنیت ملی نیز در بیانیه‌ای مسئولیت توافق را پذیرفت و اعلام کرد وزارت خارجه با هماهنگی این شورا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق کرده است. با این حال، تندروها آرام نگرفتند و همچنان به مخالفت‌ها ادامه دادند.
بر اساس دو اصل ۸۴ و ۸۶ قانون اساسی نمایندگان مجلس مجازند درباره همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر کنند. اما سوال آنجاست که مجلس چقدر اختیار دارد به مواردی این‌چنینی که با امنیت ملی گره خورده وارد شود؟
خبرآنلاین در این زمینه نظر غلامحسین کرباسچی فعال سیاسی اصلاح‌طلب را جویا شده است.
کرباسچی معتقد است که اظهار نظر نه فقط برای نمایندگان مجلس بلکه برای هرکسی خارج از مجلس هم آزاد است اما آنچه نمایندگان انجام می‌دهند فراتر از اظهار نظر و انجام وظایف نمایندگی آنهاست.
به گفته او، رفتار نماینده‌ها رنگ و بوی دخالت و حاکی از جنگ و دعوای سیاسی است چرا که به گفته او وزارت خارجه از همان کارشناسان و افرادی تشکیل شده است که در دولت سیزدهم حضور داشتند؛ به رغم تغییر در حد دو سه نفر نماینده‌های مجلس در دولت قبل، وزیر خارجه تا این حد مورد مواخذه قرار نمی‌دادند. کرباسچی همچنین می‌گوید که عراقچی هم وزیر خارجه‌ای نبوده که تحول رویکرد نشان دهد و اتفاقاً او هنوز منویات پزشکیان از جمله آنکه «دنبال صلح و مذاکره‌ایم» را به طور کامل بیان و پیاده نکرده است.
* آقای کرباسچی! اخیراً بسیاری از نمایندگان مجلس درباره تصمیم شورای عالی امنیت ملی و توافق آقای عراقچی با گروسی دارند مخالفت‌هایی ابراز کرده‌اند. اینکه قانون به نمایندگان این اجازه را می‌دهد که درباره همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر کنند شامل مسائل امنیت ملی کشور هم می‌شود؟
من وظایف مجلس را حفظ نیستم. باید بر اساس بندهای قانون اساسی قضاوت کنید که شامل این موضوع می‌شود یا نه. بالاخره رئیس مجلس از اعضای شورای عالی امنیت ملی است. اما فکر نمی‌کنم این‌طور باشد که هر نماینده‌ای بتواند اظهار نظر کند یا بخواهد در مصوبات اجرایی دخالت کند؛ چون به هر حال این مسائل جنبه اجرایی دارد. در جزئیات هم به قدری قانون‌گذاری شده است که باید همه‌چیز تکمیل شده باشد، نه اینکه به اینجا برسیم که هر مأمور وزارت خارجه یا هر وزیر هر جا که می‌رود، برایش تعیین کنیم چه بگوید یا چه نگوید یا اینکه چه چیزی را امضا کند یا نکند.
یک‌سری معاهدات بین‌المللی وجود دارد که طبق قانون، نیازمند مصوبه مجلس هستند. اینها هم در قانون اساسی ذکر شده است؛ یعنی مواردی که جنبه‌های کلی و تعهدات متقابل سیاسی و اقتصادی کشور محسوب می‌شوند. اما اینکه در هر قدم، هر کسی که می‌رود باید فوراً به مجلس گزارش دهد و بعد مجلس با قانون یا تبصره چیزی اضافه کند یا محدودیتی بگذارد، به نظرم درست نیست.
در زمان رئیسی، خبری نمی‌آمد که باقری و امیرعبداللهیان چه می‌کردند
الان متن قانون اساسی جلوی من نیست و آن را هم حفظ نیستم. اما به نظرم اینها دخالت‌های بی‌مورد است و بیشتر جنبه سیاسی دارد. همین مجلس در زمان آقای رئیسی لام تا کام چیزی نمی‌گفت؛ هیچ خبری هم نبود که چه کسی کجا می‌رود و چه می‌گوید. آقای باقری و آقای امیرعبداللهیان و دیگران مرتب سفرهایی انجام می‌دادند، اما درباره اینکه چه کار می‌کنند خبری منتشر نمی‌شد. اما الان هر قدمی که آقایان برمی‌دارند، نماینده‌ها مدام سؤال می‌کنند، جلسه می‌گذارند یا قانون تصویب می‌کنند. اینها بیشتر سیاسی است وگرنه طبق قانون و قانون اساسی بعید می‌دانم مجلس چنین اختیاراتی داشته باشد.
* دو اصل ۸۴ و ۸۶ قانون اساسی می‌گوید نماینده‌ها حق اظهار نظر درباره مسائل داخلی و خارجی را دارند. اما محدوده آن محل سوال است.
نمی‌گویم که اظهار نظر اشکال دارد. آن‌ها می‌توانند اظهار نظر کنند و اشکالی هم ندارد. اما اینکه مدام به پر و پای وزیر بپیچند و دل و روده‌اش را بیرون بکشند و هر روز بگویند باید فلان چیز را توضیح بدهی درست نیست. اظهار نظر آزاد است؛ می‌توانند هرچه می‌خواهند بگویند، تریبون هم دارند و کسی جلوی اظهار نظر را نمی‌گیرد.
این‌طور دعوا کردن‌ها و تهدید وزرا شبیه جنگ و دعواهای حسین‌قلی خانی است
نه‌تنها نماینده‌ها، بلکه بیرون مجلس هم هر کسی درباره هر مسئله‌ای بخواهد می‌تواند اظهار نظر کند. نماینده هم مثل بقیه مردم آزاد است حرف بزند. اما اینکه بخواهند در مسائل داخلی دخالت کنند، مثلاً بگویند فلانی را فرماندار کنید، آن بخشدار را عوض کنید یا این مدیرکل را جابه‌جا کنید ... این کارها را همین حالا هم انجام می‌دهند. اما آیا حق دارند در مسائل خارجی هم به همین شکل دخالت کنند؟ اینکه هر روز بگویند فلان جلسه را توضیح بده، چرا در آن جلسه این حرف را زدی یا در جلسه آینده اگر آن کار را بکنی با تو برخورد می‌کنیم دیگر خارج از شأن مجلس است.این‌طور تهدید کردن وزرا و مسئولان اجرایی، به نظرم بیشتر شبیه همان جنگ و دعواهای حسین‌قلی‌خانی است. چنین برخوردهایی نه جنبه قانونی دارد، نه در آن چندان دلسوزی واقعی برای مملکت دیده می‌شود.
اینکه نماینده متن توافق محرمانه را در توییتر منتشر کند و در موردش جنجال به پا کند جزو وظایف قانون‌گذاری نیست
* کار مجلس کجا دخالت تلقی می‌شود؟
مجلس اصولاً نباید در کار اجرا دخالت کند. مجلس وظیفه قانون‌گذاری دارد. قانون هم تعریف دارد؛ یعنی مثلاً هر نامه‌ای که کسی در وزارت خارجه بنویسد، امضا کند یا کاری انجام دهد، جزو قانون محسوب نمی‌شود. قانون کلی است؛ اسمش هم روی آن است.اینکه بخواهیم بگوییم تک‌تک نامه‌های وزارت خارجه باید با نظر مجلس یا حتی تک‌تک نماینده‌ها نوشته و امضا شود، اصلاً شدنی نیست. هیچ جای دنیا حتی در کشورهایی که سابقه پارلمانتاریستی طولانی دارند هم چنین چیزی وجود ندارد. اینکه نماینده‌ها بخواهند یک نامه یا توافق محرمانه را طلب کنند، آن را با بی‌ملاحظگی در توییتر منتشر کنند، و در مورد آن جنجال راه بیندازند به هیچ وجه جزو وظایف قانون‌گذاری نیست.مجلس باید قانون‌گذاری کند. در حوزه نظارت هم اگر کسی خلاف قانون عمل کرد، سازوکار مشخصی دارد؛ باید به دستگاه‌های نظارتی معرفی شود.
اینها آزار و اذیت سیاسی است نه انجام وظایف قانونی
چیزی که در قانون اساسی آمده، مربوط به معاهدات کلی بین‌المللی است؛ مثلاً در طول یک دوره دولت، یکی‌دو یا چند مورد پیش می‌آید که به مجلس برده می‌شود. آن موارد هم معمولاً بیشتر جنبه تشریفاتی دارد؛ نماینده‌ها خیلی وارد جزئیات نمی‌شوند و فقط کلیات را بررسی می‌کنند.
امروز هر بار که آقای عراقچی یا هر مأمور وزارت خارجه به سفری می‌رود و برمی‌گردد، فوری یقه او می‌گیرند که «بیا به کمیسیون و بگو چه کار کردی؟»، «متن محرمانه بود یا نه؟ یا «بندهای مختلف آن چه بود؟» هرچقدر هم که توضیح داده شود، باز می‌گویند «نه، چیز دیگری پشت قضیه هست». اینها معلوم است که اذیت و آزار سیاسی است، نه عمل بر اساس وظیفه قانونی.
آیا نماینده‌ها واقعا همه مسائل و مشکلات مردم در کشور را حل کرده‌اند که حالا به این جزئیات می‌پردازند؟ یا اینکه می‌خواهند شائبه ایجاد کنند و نگذارند ذره‌ای از مسائل امنیتی کشور کاسته شود یا مردم کمی آرامش پیدا کنند؟ می‌خواهند کاری کنند که این دولت در افکار عمومی جایگاه درستی پیدا نکند و بگویند این دولت هم مثل قبلی‌ها نتوانست کاری انجام دهد و دوباره همان حالت ناامنی، ترس، وحشت، اضطراب و نگرانی نسبت به آینده اقتصادی و امنیتی در جامعه تقویت می‌شود. به همین خاطر مدام جو درست می‌کنند، سخنرانی پیش از دستور، بعد از دستور و وسط دستور می‌کنند و مدام در کمیسیون و صحن علنی حرف می‌زنند. اینها همه جنگ و دعوای سیاسی است؛ نه نگاه به مصالح کشور.
وزارت خارجه از افراد دولت رئیسی تشکیل شده؛ فقط دو سه نفر جابجا شده‌اند
* پس معتقدید آن چیزی که الان در ارتباط با توافق قاهره یا ایستادگی در برابر شورای عالی امنیت ملی رخ داده، جنبه نظارتی و قانون‌گذاری مجلس را ندارد و بیشتر وارد مسائل اجرایی و سیاسی شده.
عرض کردم، بحث من خیلی حقوقی نیست و دقیقاً نمی‌دانم چقدر منطبق با قانون اساسی است؛ چون متن قانون هم جلوی چشمم نیست و تفسیر قانون هم مراجع خودش را دارد. من به‌عنوان یک ناظر بیرونی می‌بینم که وزارت خارجه هم مثل وزارتخانه‌های دیگر در سه سال قبل از دولت آقای پزشکیان هم از همین افراد تشکیل شده بود و فقط دو سه نفر جابه‌جا شده اند. مثلاً همین آقای عراقچی قبلاً هم در کنار آقای ظریف یا آقای باقری و دیگران برای مذاکره می‌رفت.آن زمان، همین مجلس تا این حد به پروپای وزیر، معاون وزیر یا مدیرکل سیاسی نمی‌پیچید یا این همه مصاحبه درباره جزئیات مذاکرات نمی‌کردند که در فلان جلسه چه گفتید، چه تعهدی دادید، پشت صحنه چه گذشت یا خارج از جلسه چه کار کردید. رفتارهای الان در سه سال قبل از دولت آقای پزشکیان نبود.
در حالی که الان هنوز همان دستگاه وزارت خارجه و همان کارشناسان هستند و همه عوض نشده اند و همان رفتارها و همان روندها در مذاکرات و جلسات دنبال می‌شده است.
عراقچی هنوز منویات پزشکیان را کامل پیاده نکرده است
اتفاقاً آقای عراقچی هم آدمی نیست که بگوییم تحولات بزرگی در رویکردش ایجاد کرده؛ نه افرادش را خیلی تغییر داده و نه لحن و کلامش تفاوت زیادی با دیگران دارد. به نظرم اگر بخواهد تحولی داشته باشد، باید بر اساس وعده‌های آقای پزشکیان عمل کند؛ یعنی همان حرف‌های آقای پزشکیان که «با دنیا دعوا نداریم»، «می‌خواهیم با همه مذاکره کنیم»، «اهل جنگ نیستیم» و «دنبال صلح هستیم». حتی می‌توان گفت عراقچی هنوز آن منویات را کامل بیان و پیاده نکرده است.
در کل، آقایان در مجلس اصلاً در گذشته کاری به فعالیت و رفت‌وآمدهای وزیر خارجه یا معاونش نداشتند و حالا مدام از آن‌ها توضیح می‌خواهند. این موضوع بیشتر رنگ و بوی دعوای سیاسی دارد تا نظارت قانونی.
