برنامه‌ریزی‌ مخفیانه آمریکا در جنگ روسیه علیه اوکراین

واشنگتن پست / فرارو

دیوید ایگناتیوس؛ ستون نویس “واشنگتن‌پست”؛ بلینکن و سایر مقام‌های امریکایی این هفته جزئیات تازه‌ای را به من ارائه دادند و مجموعه‌ای از جلسات پشت صحنه را در سال گذشته توصیف کردند که به شکل‌گیری ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده برای حمایت از اوکراین کمک کرد. روایت او گفته‌های “آیزنهاور” رئیس جمهور اسبق امریکا را در سخنرانی‌ای در سال ۱۹۵۷ تایید می‌کند: “برنامه‌ها بی‌ارزش هستند، اما برنامه‌ریزی همه‌چیز است”.

***

برنامه‌ریزی محرمانه دولت بایدن در آوریل ۲۰۲۱ میلادی زمانی که روسیه حدود ۱۰۰ هزار سرباز را در مرز اوکراین مستقر ساخت آغاز شد. این تجمع ظاهرا ظاهری بود، اما بلینکن و سایر مقام‌های امریکایی درباره اطلاعات ایالات متحده پیرامون اقدامات روسیه با رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان در نشست ناتو در همان ماه در بروکسل گفتگو کردند. یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا می‌گوید: “پیام آنان این بود: “ما باید خود را آماده سازیم”.

آلمان یک متحد بی‌میل، اما ضروری بود و دولت بایدن تابستان گذشته تصمیم بحث برانگیزی گرفت که احتمالا برای جلب حمایت آلمان علیه روسیه بسیار مهم قلمداد می‌شد. بایدن در ازای تعهد “آنگلا مرکل” صدراعظم وقت آلمان مبنی بر آن که اگر روسیه به اوکراین حمله کند پروژه خط لوله انرژی نورد استریم ۲ لغو خواهد شد از دور اولیه تحریم‌ها علیه شرکت سازنده خط لوله نورد استریم ۲ چشم پوشی کرد.

زمانی که تهاجم روسیه علیه اوکراین انجام شد مرکل رفته بود، اما جانشین او “اولاف شولتز” به وعده خود عمل کرد. عبارات ذکر شده در بیانیه مشترک درباره نورد استریم مبهم بودند، اما دولت بایدن برای پیگیری آن به صدراعظم قدیمی و جدید آلمان اعتماد داشت. بلینکن می‌گوید: “به نظرم اتفاقی که رخ داد شکلی عالی از مدیریت مشارکت بود”. بلینکن به من گفت: “وقتی روس‌ها تجاوز را پیش بردند پایه و اساس همکاری ما با آلمانی‌ها و اروپایی‌ها درست پیش رفت”.

بلینکن گفت تهدید اوکراین در ماه اکتبر بالا گرفت زمانی که ایالات متحده اطلاعاتی را در مورد استقرار مجدد روسیه در مرز جمع آوری کرد همراه با “جزئیاتی در مورد این که روسیه واقعا چه برنامه‌هایی برای این نیرو‌ها داشت”. این جزئیات هدایت‌کننده مسیر بودند. اعضای گروه ۲۰ (G20) در پایان ماه اکتبر در رم گردهم آمدند و بایدن به رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان توضیحاتی مفصل درباره شواهد فوق سری ارائه کرد. بلینکن می‌گوید: “این موضوع به اندازه کافی باعث شد که توافقی وجود داشته باشد. ما برای مشخص کردن پیامد‌های روسیه در صورت ادامه تجاوز به اجماع دست یافتیم”.

“ویلیام جی برنز” رئیس سیا در اول نوامبر به مسکو سفر کرد تا به پوتین رئیس جمهور روسیه هشدار دهد که ایالات متحده و متحدانش آماده هستند تا اوکراین را مسلح کرده و در صورت تهاجم روسیه تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه روسیه اعمال کنند.

پوتین ظاهرا گمان می‌کرد که بایدن نمی‌تواند این کار را انجام دهد. متقاعد کردن “ولودیمیر زلنسکی” رئیس جمهور اوکراین برای جدی گرفتن خطر تهاجم در ابتدا آسان نبود. بلینکن در اوایل نوامبر در اجلاس آب‌وهوایی در گلاسکو با او صحبت کرد و خلاصه‌ای از اطلاعات در مورد برنامه‌های روسیه را ارائه داد.

بلینکن به من گفت: “من اساسا وظیفه داشتم به او بگویم که فکر می‌کنیم احتمال حمله به کشورش وجود دارد”. به گفته یک مقام وزارت امور خارجه امریکا زلنسکی در ابتدا مشکوک بود و نسبت به تهدید غرب به تحریم روسیه تردید داشت و گمان می‌کرد احتمالا تشریفات دیپلماتیک توخالی باشد.

با این وجود، بلینکن و همکارانش در ماه دسامبر به طور جدی با متحدان امریکا شروع به بحث و گفتگو کردند که چه اقداماتی را انجام خواهند داد. مکان اولیه جلسه گروه هفت وزیر خارجه در لیورپول بریتانیا در تاریخ ۱۱ دسامبر بود. بلینکن به یاد می‌آورد که شرکت کنندگان به طور علنی متعهد شدند که “عواقب عظیم و هزینه‌های سنگین” را بر روسیه تحمیل کنند. در نتیجه، او می‌گوید: “وقتی تجاوز واقعا اتفاق افتاد ما بلافاصله قادر به حرکت بودیم”.

برنامه‌ریزی نظامی ناتو همراه با دیپلماسی تسریع شد. ژنرال نیروی هوایی “تاد ولترز” فرمانده ناتو به من گفت که همکارانش در دسامبر و ژانویه شروع به آماده‌سازی “خطوط ارتباطی زمینی” کردند که امکان ارسال سریع تسلیحات به اوکراین را فراهم می‌ساخت.

آنان نقاط ورودی را برای تدارکات و سایر جزئیات عملی مورد ارزیابی قرار دادند. از این نقاط تسلیحاتی موشکی استینگر و جاولین قبل از شروع تهاجم در تاریخ ۲۴ فوریه تحویل داده شد و از آن زمان به بعد تعداد زیادی تسلیحات سنگین‌تر انتقال یافتند.

دستگاه اطلاعاتی امریکا درباره طرح نبرد پوتین از پیش به اوکراین اطلاعاتی را ارائه داد. روسیه با ۱۵۰ هزار سرباز اوکراین را محاصره کرده بود و استراتژی واقعی پوتین حمله برق‌آسا و به اصطلاح سر بریدن و حرکت به کی‌یف توسط گروه نسبتا کوچکی از نیرو‌های ویژه نخبه بود. روس‌ها قصد داشتند فرودگاه آنتونوف در هوستومل در غرب پایتخت را تصرف کنند و سپس از آن برای انتقال سریع نیرو‌ها به کی‌یف استفاده نمایند.

اوکراینی‌ها می‌دانستند که روس‌ها در حال آمدن هستند. به گفته دو مقام آگاه امریکایی، برنز در ماه ژانویه مخفیانه به کی‌یف سفر کرده بود تا زلنسکی را در مورد طرح روسیه آگاه سازد. اوکراینی‌ها از اطلاعات ایالات متحده برای ویران کردن نیرو‌های مهاجم در هوستومل استفاده کردند چیزی که ممکن است به نبرد سرنوشت ساز جنگ تبدیل شود. “مارک منکیشاک” تحلیل‌گر اطلاعاتی لهستانی در مرکز مطالعات شرق در ورشو می‌گوید: “روس‌ها برنامه “ب” نداشتند”.

او اهمیت کودتای اطلاعاتی امریکا که طرح موسوم به سر بریدن روس‌ها را فاش کرد این گونه توضیح می‌دهد: “روس‌ها خود را به دام انداختند. این یک جنگ تمام عیار نبود بلکه یک عملیات ویژه بود که دولت زلنسکی را سرنگون می‌کرد و یک رژیم انعطاف پذیر و طرفدار مسکو را روی کار می‌آورد”.

در طول جنگ، گاهی اوقات به نظر می‌رسید بایدن اشتباه صحبت می‌کرد. اما او دید روشنی از منطقه استراتژیک در حال تحول داشت. برای مثال، بایدن در اوایل به این نتیجه رسید که بهترین راه برای از بین بردن امید پوتین برای تجزیه ناتو الحاق دو عضو قوی جدید یعنی فنلاند و سوئد به آن پیمان است.

بایدن “سائولی نینیستو” رئیس جمهور فنلاند را تشویق به عضویت در ناتو کرد. بلینکن گفت که بایدن در ماه دسامبر و سپس در ژانویه با او تماس گرفت تا درباره تهدید روسیه صحبت کند.

بایدن سپس از نینیستو برای بازدید از کاخ سفید در ماه مارس دعوت به عمل آورد و در حالی که آنان در اتاق بیضی شکل نشسته بودند بایدن پیشنهاد داد که با “ماگدالنا اندرسون” نخست وزیر سوئد تماس بگیرند و اواخر شب این تصمیم عملی شد. در ماه مه آن دو رهبر سیاسی همراه با یکدیگر از کاخ سفید بازدید به عمل آوردند و برنامه کشور‌های‌شان به منظور پیوستن به ناتو را تشریح کردند.

سازماندهی دولت بایدن در ایجاد ائتلاف برای حمایت از اوکراین، از دور ممکن است کار ساده‌ای به نظر برسد. اما این یک هماهنگی پیچیده و متشکل از منابع دیپلماتیک، نظامی و اطلاعاتی بود که ده‌ها کشور را در مورد موضوعی که ممکن است به عنوان نقطه عطفی در تاریخ مدرن ثابت شود گرد هم آورد.

پوتین فکر کرده بود که به آسانی می‌تواند از سد بایدن و غرب عبور کرده، در اوکراین به یک پیروزی آسان دست پیدا کند. اما رهبر روسیه در بها دادن بیش از اندازه به قدرت خود و دست کم انگاشتن عزم بایدن و تیم او، اشتباه محاسبه فاجعه‌آمیزی را مرتکب شد.