iran-emrooz.net | Sat, 13.12.2025, 17:35

آندریوس سیتاس، فلیکس لایت و مارک تروِلیان / خبرگزاری رویترز / ۱۳ دسامبر ۲۰۲۵

بنا بر بیانیه‌ای از سوی آمریکا، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، روز شنبه ۱۲۳ زندانی را آزاد کرد که در میان آنان، آلِس بیالیاتسکی، برنده جایزه صلح نوبل، و ماریا کالسنیکاوا، از چهره‌های برجسته مخالفان حکومت، حضور دارند. این اقدام پس از دو روز گفت‌وگو با فرستاده‌ای از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، صورت گرفت.

در مقابل، ایالات متحده موافقت کرد تحریم‌ها علیه صادرات پتاس بلاروس را لغو کند. پتاس یکی از اجزای کلیدی در تولید کودهای شیمیایی است و این کشورِ جمهوری سابق شوروی، یکی از تولیدکنندگان بزرگ آن در جهان به شمار می‌رود.

این آزادی زندانیان، بزرگ‌ترین اقدام از این دست از سوی لوکاشنکو از زمانی است که دولت ترامپ در سال جاری گفت‌وگو با این رهبر کهنه‌کار اقتدارگرا و متحد نزدیک ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، را آغاز کرد.

دولت‌های غربی پیش‌تر به دلیل سرکوب شدید مخالفان داخلی و حمایت بلاروس از جنگ روسیه در اوکراین، از لوکاشنکو فاصله گرفته بودند.

کالسنیکاوا: «از آمریکا و ترامپ سپاسگزارم»

بیالیاتسکی، برنده مشترک جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۲، فعال حقوق بشر است که سال‌ها برای آزادی زندانیان سیاسی مبارزه کرد، پیش از آنکه خود به یکی از آنان تبدیل شود. او از ژوئیه ۲۰۲۱ در زندان به سر می‌برد.

همچنین ماریا کالسنیکاوا، از رهبران اعتراضات گسترده سال ۲۰۲۰ علیه لوکاشنکو، و ویکتار باباریکا که همان سال هنگام آماده‌شدن برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری بازداشت شده بود، آزاد شدند.

تاتیانا خومیتش، خواهر کالسنیکاوا، به رویترز گفت که تلفنی با او صحبت کرده است.

او گفت: «به من گفت که از آزادی‌اش بسیار خوشحال است و از آمریکا و ترامپ برای تلاش‌هایشان در پیشبرد این روند و نیز از همه کشورهایی که در این فرایند نقش داشتند، قدردانی می‌کند.»

هنوز مشخص نیست زندانیان آزادشده پس از آزادی به کجا خواهند رفت. در موارد پیشین، برخی از آزادشدگان از طریق لیتوانی بلاروس را ترک کرده بودند.

مقام‌های آمریکایی به رویترز گفته‌اند که تعامل با لوکاشنکو بخشی از تلاش برای دور کردن او – دست‌کم تا حدی – از نفوذ پوتین است؛ تلاشی که مخالفان بلاروسی تاکنون با تردید شدید به آن نگریسته‌اند.

جان کوال، فرستاده ترامپ، پیش‌تر در مینسک به خبرنگاران گفته بود: «بر اساس دستور رئیس‌جمهور ترامپ، ما، ایالات متحده، تحریم‌های مربوط به پتاس را لغو خواهیم کرد.»

ایالات متحده و اتحادیه اروپا پس از آنکه دولت بلاروس در پی انتخابات مورد مناقشه سال ۲۰۲۰ سرکوب خشونت‌باری علیه معترضان آغاز کرد و تقریباً همه مخالفان داخلی لوکاشنکو که به خارج نگریخته بودند را زندانی کرد، تحریم‌های گسترده‌ای علیه این کشور اعمال کردند.

این تحریم‌ها پس از آن تشدید شد که لوکاشنکو در سال ۲۰۲۲ اجازه داد خاک بلاروس به‌عنوان سکوی تدارکاتی برای حمله روسیه به اوکراین مورد استفاده قرار گیرد.

کاهش تحریم‌های پتاس، تقویتی برای اقتصاد بلاروس

اپوزیسیون بلاروس که در تبعید به سر می‌برد، از ترامپ قدردانی کرد و گفت اینکه لوکاشنکو در ازای امتیازدهی در موضوع پتاس با آزادی زندانیان موافقت کرده، نشان‌دهنده کارآمدی تحریم‌هاست.

مخالفان همواره گفته‌اند که رویکرد ترامپ در قبال لوکاشنکو را تلاشی انسانی می‌دانند، اما بر این باورند که تحریم‌های اتحادیه اروپا باید همچنان برقرار بماند.

سویتلانا تیخانوفسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس در تبعید، در بیانیه‌ای گفت: «تحریم‌های آمریکا بر انسان‌ها متمرکز است. تحریم‌های اتحادیه اروپا درباره تغییرات ساختاری است — توقف جنگ، فراهم‌کردن گذار دموکراتیک و تضمین پاسخگویی. این رویکردها با یکدیگر در تضاد نیستند؛ بلکه مکمل هم هستند.»

لوکاشنکو پیش‌تر وجود زندانیان سیاسی در بلاروس را انکار کرده و افراد زندانی را «اوباش» توصیف کرده بود. او حتی در ماه اوت گذشته پرسیده بود چرا باید کسانی را آزاد کند که به گفته او دشمنان دولت هستند و ممکن است «دوباره علیه ما جنگ به راه بیندازند».

ترامپ به‌طور علنی لوکاشنکو را «رئیس‌جمهور بسیار محترم بلاروس» توصیف کرده است؛ توصیفی که با دیدگاه مخالفان، که او را دیکتاتور می‌دانند، در تضاد است. ترامپ از او خواسته بود تا حدود ۱۳۰۰ یا ۱۴۰۰ زندانی را که از آن‌ها با عنوان «گروگان» یاد کرده بود، آزاد کند.

سفارت آمریکا در لیتوانی اعلام کرد: «ایالات متحده آماده تعامل بیشتر با بلاروس در راستای پیشبرد منافع آمریکا است و به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای آزادی سایر زندانیان سیاسی در بلاروس ادامه خواهد داد.»

گروه حقوق بشری ویاسنا در بلاروس – که از سوی دولت مینسک به‌عنوان سازمانی افراطی شناخته می‌شود – شمار زندانیان سیاسی را در آستانه آزادی‌های روز شنبه، ۱۲۲۷ نفر اعلام کرده بود.

کوال با لوکاشنکو درباره اوکراین و ونزوئلا گفت‌وگو کرد

خبرگزاری دولتی بلتا به نقل از جان کوال گزارش داد که او طی دیدار با لوکاشنکو درباره طیف گسترده‌ای از مسائل، از جمله جنگ روسیه در اوکراین و وضعیت ونزوئلا، گفت‌وگو کرده است.

لوکاشنکو اخیراً دو دیدار با یک دیپلمات ارشد ونزوئلایی داشته و گفته است که نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا – که ترامپ برای کناره‌گیری او از قدرت فشار وارد می‌کند – می‌تواند به بلاروس سفر کند.

کوال گفت که به نظر او نزدیکی لوکاشنکو به پوتین می‌تواند در چارچوب تلاش‌ها برای پایان‌دادن به جنگ اوکراین مفید باشد.

او به نقل از خبرگزاری بلتا گفت: «رئیس‌جمهور شما سابقه‌ای طولانی با رئیس‌جمهور پوتین دارد و توانایی مشورت‌دادن به او را داراست. این موضوع در شرایط کنونی بسیار مفید است. آن‌ها دوستان قدیمی هستند و سطح رابطه لازم برای گفت‌وگو درباره چنین مسائلی را دارند.»

او افزود: «طبیعی است که رئیس‌جمهور پوتین ممکن است برخی توصیه‌ها را بپذیرد و برخی دیگر را نپذیرد. این، راهی برای تسهیل این روند است.»