iran-emrooz.net | Sun, 09.11.2025, 11:43

در اقدامی آشکار و قابل توجه که نشان‌دهنده تشدید فشارهای آمریکا بر بغداد است، وزیر امور خارجه عراق، فؤاد حسین، اعلام کرد ایالات متحده نام شش گروه مسلح عراقی را در فهرست «ممنوعه» قرار داده و به این ترتیب، حضور آنان در هر دولت آینده عراق را به طور کامل منع کرده است.

این افشاگری که روز شنبه در یک مصاحبه تلویزیونی صورت گرفت، نشانگر قاطع‌ترین و مؤثرترین گام سیاسی واشنگتن در کارزار طولانی‌مدت خود برای مهار نفوذ گروه‌هایی است که از نگاه آمریکا، نیروهای نیابتی و بی‌ثبات‌کننده مورد حمایت ایران محسوب می‌شوند. واشنگتن بر این باور است که این اقدام برای تضمین «روابط سالم» عراق با جامعه جهانی و موفقیت دیپلماتیک آن ضروری است.

فؤاد حسین در گفت‌وگو با شبکه «الحدث» با صراحت موضع جدید آمریکا را تشریح کرد؛ موضعی که از سطح هشدارهای کلی فراتر رفته و وارد مرحله حذف سیاسی مستقیم شده است. او گفت: «آمریکا نام شش گروه مسلح عراقی را در فهرست ممنوعه قرار داده است؛ گروه‌هایی که اجازه ندارند در دولت آینده عراق مشارکت کنند.»

وی این تحول را نشانه تغییری قاطع در سیاست واشنگتن دانست و در توضیح انگیزه آمریکا افزود که هدف از این اقدام بی‌سابقه آن است که بغداد بتواند بدون وابستگی به گروه‌هایی که حاکمیت و اعتبار بین‌المللی آن را تضعیف می‌کنند، در عرصه جهانی عمل کند.

وزیر خارجه عراق گفت: «آمریکا بر این باور است که این تصمیم را به‌منظور کمک به عراق برای ایجاد روابط دیپلماتیک موفق با جامعه جهانی و تسهیل تعامل با همه کشورها اتخاذ کرده است.»

اگرچه این تحول تازه‌ای در سطح اجرایی است، اما ریشه در موضع دیرینه و ثابت آمریکا دارد؛ نکته‌ای که خود حسین نیز بر آن تأکید کرد. او خاطرنشان ساخت که هشدارهای واشنگتن «موضوعی جدید نیست» و در دوره‌های مختلف دولت‌های آمریکا، این نگرانی‌ها همواره تکرار شده است.

حسین گفت: «در دولت پیشین نیز آمریکا چندین بار عراق را هشدار داده بود، به‌ویژه درباره گروه‌هایی که دولت آمریکا نسبت به آنها نگرانی دارد و آنها را وابسته و تحت حمایت ایران می‌داند.»

اظهارات او در واقع تأیید رسمی بغداد بر وجود یکی از اساسی‌ترین نقاط اصطکاک در روابط راهبردی میان عراق و ایالات متحده است؛ اصطکاکی که اکنون به مرحله‌ای حساس رسیده است.

اعلام این موضع از سوی وزیر خارجه عراق در شرایطی صورت می‌گیرد که طی هفته‌های اخیر شاخه‌های مختلف دولت آمریکا نیز مجموعه‌ای از مواضع و اقدامات قاطع در همین راستا اتخاذ کرده‌اند.

در آغاز ماه جاری میلادی، وزارت امور خارجه آمریکا یکی از شدیدترین بیانیه‌های خود را درباره ضرورت پایان دادن کامل و انحلال گروه‌های مسلح خارج از چارچوب دولت عراق صادر کرد.

در بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه آمریکا به تاریخ ۲۱ اکتبر ۲۰۲۵، در ارتباط با گفت‌وگوی تلفنی میان وزیر خارجه روبیو و نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، آمده بود: «وزیر خارجه بر ضرورت خلع سلاح شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران که حاکمیت عراق را تضعیف می‌کنند، جان و کسب‌وکار شهروندان آمریکایی و عراقی را تهدید می‌نمایند و منابع عراق را به نفع ایران به یغما می‌برند، تأکید کرد. وزیر خارجه بار دیگر تعهد ایالات متحده را به همکاری نزدیک با شرکای عراقی برای پیشبرد منافع مشترک — حفظ حاکمیت عراق، تقویت ثبات منطقه‌ای و گسترش روابط اقتصادی دو کشور — یادآور شد.»

این فشارهای دیپلماتیک و سیاسی با کارزاری اقتصادی نیز به‌طور نظام‌مند همراه شده است.

در تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۲۵، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده مجموعه جدید و گسترده‌ای از تحریم‌ها را علیه چند بانک عراقی و به‌ویژه شرکت «المهندس جنرال» اعمال کرد. مقام‌های آمریکایی این شرکت دولتی را وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) و گروه قدرتمند کتائب حزب‌الله معرفی کردند و آن را بازوی اقتصادی «حشد الشعبی» (نیروهای بسیج مردمی عراق) خواندند.

این اقدام نشان داد که واشنگتن آماده است از اهرم مالی خود برای هدف قرار دادن مستقیم زیرساخت‌های اقتصادی که گروه‌های مسلح عراقی را پشتیبانی می‌کنند، استفاده کند؛ اقدامی که حلقه فشار بر فعالیت‌های این گروه‌ها را بیش از پیش تنگ‌تر کرد.

تحریم‌های اخیر در آن زمان با واکنشی تند از سوی بغداد مواجه شد. «باسم العوادی»، سخنگوی دولت عراق، این تحریم‌ها را «یک‌جانبه و بی‌اساس» خواند و هشدار داد که چنین اقداماتی «روح شراکت» میان دو کشور را تضعیف می‌کند.

اظهارات تازه وزیر خارجه، فؤاد حسین، در واقع بر پایه همین فشارهای فزاینده شکل گرفته است. او در مصاحبه‌ای تلویزیونی در هفته گذشته تأکید کرد که موضع ایالات متحده در قبال این گروه‌ها «شفاف و ثابت» است و افزود که سیاست واشنگتن در این زمینه «نه جدید است و نه مبهم».

با این حال، این سخنان بلافاصله پس از آن ایراد شد که واشنگتن شدیدترین هشدار نظامی خود طی سال‌های اخیر را خطاب به بغداد صادر کرد.

این هشدار در یک تماس تلفنی قاطع و بی‌پرده از سوی وزیر جنگ آمریکا، «پیت هگزث»، خطاب به همتای عراقی‌اش، «ثابت العباسی»، منتقل شد. به گفته العباسی، این گفت‌وگوی ۱۱ دقیقه‌ای از طریق کاردار سفارت آمریکا در بغداد صورت گرفته بود. وزیر جنگ آمریکا در این تماس، دولت عراق را از هرگونه دخالت گروه‌های مسلح در عملیات نظامی آتی ایالات متحده در «مناطق نزدیک به عراق» برحذر داشت و در پایان جمله‌ای تهدیدآمیز گفت: «این آخرین اخطار شماست، و خوب می‌دانید دولت کنونی در برابر چنین اقداماتی چگونه واکنش نشان خواهد داد.»

تحلیلگران سیاسی در بغداد این تهدید مستقیم را نقطه عطفی در روابط واشنگتن و بغداد دانسته‌اند و معتقدند که «صبر راهبردی» آمریکا به پایان رسیده است.

«دکتر احسان الشمری»، رئیس مرکز اندیشه سیاسی عراق، این هشدار را نشانه «پایان مرحله آزمون سیاست آمریکا» توصیف کرد. او گفت که گروه‌های مسلح اکنون در برابر انتخابی سرنوشت‌ساز قرار گرفته‌اند: «یا باید با دولت همسو شوند و سلاح زمین بگذارند، یا با احتمال اقدام نظامی آمریکا روبه‌رو خواهند شد.»

این تحلیل را «مخلد حازم»، کارشناس امنیتی، نیز در گفت‌وگو با روزنامه الشرق‌الاوسط تأیید کرد و گفت: «آماده‌سازی‌های نظامی در منطقه به‌روشنی در جریان است و احتمال دارد عملیات هوایی هماهنگی علیه گروه‌های مورد حمایت ایران انجام شود.»

این کارزار چندلایه و هماهنگ — که تهدید نظامی، فشار دیپلماتیک و تحریم‌های اقتصادی فلج‌کننده را دربر می‌گیرد — دولت «محمد شیاع السودانی»، نخست‌وزیر عراق را در موقعیتی بسیار حساس و شکننده قرار داده است.

ائتلاف حاکم او، موسوم به «چارچوب هماهنگی شیعی»، شامل طیفی گسترده از گروه‌های قدرتمند شیعه است که واشنگتن اکنون آنها را آشکارا دشمن خود می‌داند و نامشان را در فهرست «ممنوعه» قرار داده است.

این واقعیت، نخست‌وزیر را در تنگنایی دشوار قرار داده است: از یک سو فشار سنگین مهم‌ترین شریک راهبردی بین‌المللی عراق، یعنی ایالات متحده، و از سوی دیگر الزام‌های سیاسی برای حفظ ائتلاف حاکم که خود متکی بر همین گروه‌های مسلح است.

هم‌زمانی این تشدید تنش‌ها با آستانه انتخابات پارلمانی عراق در ۱۱ نوامبر، فضای سیاسی کشور را پیچیده‌تر کرده و فشار خارجی بی‌سابقه‌ای را بر محیط داخلی متشنج عراق افزوده است.

تحلیلگر سیاسی «عباس عبود سالم» استراتژی کنونی آمریکا را نمونه‌ای کلاسیک از سیاست «چماق و هویج» توصیف کرده است. به گفته او، در همان تماس تلفنی که وزیر جنگ آمریکا هشدار نهایی خود را ابلاغ کرد، درباره ادامه همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی میان دو کشور، عملیات مشترک پهپادی و تحویل بالگردهای «بل» به عراق نیز گفت‌وگو شد.

این رویکرد دوگانه — ترکیب پیشنهاد همکاری با تهدید به اقدام تنبیهی — با هدف وادار کردن بغداد به انتخابی سرنوشت‌ساز طراحی شده است: یا هم‌پیمانی روشن با شرکای بین‌المللی خود به رهبری آمریکا، یا ادامه تساهل نسبت به گروه‌های مسلح قدرتمندی که در داخل مرزهای عراق بدون محدودیت عمل می‌کنند.

افشای فؤاد حسین مبنی بر اینکه نام شش گروه از این نیروها به‌طور رسمی در فهرست سیاه قرار گرفته و از حضور در دولت‌های آینده منع شده‌اند، تندترین بخش از سیاست «چماق» واشنگتن محسوب می‌شود. این تصمیم، هشدارهای پیشین را از سطح بیانیه‌های انتزاعی به یک مانع سیاسی عینی تبدیل می‌کند و معادلات تشکیل دولت آینده عراق را دگرگون می‌سازد — چالشی مستقیم برای ساختار کنونی قدرت در بغداد.

تأیید رسمی حسین نشان می‌دهد که دوران هشدارهای مبهم به سر آمده و عراق اکنون وارد مرحله‌ای تازه و قاطع‌تر در روابط خود با ایالات متحده شده است — مرحله‌ای که می‌تواند چهره امنیتی کشور را به‌طور بنیادین دگرگون کند و بغداد را ناگزیر از تعیین تکلیف نهایی درباره مرجعیت و اقتدار واقعی دولت مرکزی سازد.

منبع: Kurdistan24