iran-emrooz.net | Mon, 13.10.2025, 13:45

خبرگزاری رویترز

جوئل موکیر، فیلیپ آژیون و پیتر هاویت روز دوشنبه جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۵ را برای پژوهش‌هایشان درباره چگونگی تأثیر نوآوری و نیروهای «تخریب خلاق» بر رشد اقتصادی و ارتقای سطح زندگی در سراسر جهان دریافت کردند.

پژوهش‌های آن‌ها توضیح می‌دهد که چگونه فناوری به ایجاد محصولات و روش‌های تولید جدید منجر می‌شود که جایگزین موارد قدیمی شده و در نتیجه، سطح زندگی، سلامت و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.

آکادمی سلطنتی علوم سوئد، که این جایزه را اعطا می‌کند، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «طی دو قرن گذشته، برای اولین بار در تاریخ، جهان شاهد رشد اقتصادی پایدار بوده است. این امر تعداد زیادی از مردم را از فقر نجات داده و پایه‌های رفاه ما را بنا نهاده است.» 

رشد اقتصادی تضمین‌شده نیست 

آکادمی اعلام کرد که برندگان جایزه نشان داده‌اند این پیشرفت را نمی‌توان قطعی دانست. دو نفر از برندگان جایزه همچنین تأکید کردند که سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مانعی برای رشد اقتصادی خواهد بود.

آکادمی افزود: «رکود اقتصادی، نه رشد، در بیشتر تاریخ بشر عادی بوده است. کارهای این پژوهشگران نشان می‌دهد که باید از تهدیدهای علیه ادامه رشد آگاه باشیم و با آن‌ها مقابله کنیم.» 

در حالی که اکثر اقتصاددانان رشد اقتصادی را عاملی برای رفاه می‌دانند، برخی معتقدند که این رشد لزوماً همیشه مثبت نیست.

جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ به دارون عجم‌اوغلو، سایمون جانسون و جیمز رابینسون برای پژوهش درباره نابرابری اعطا شد و به‌ویژه جانسون نشان داد که چگونه مزایای نوآوری‌های فناورانه ممکن است به نفع نخبگان قدرتمند منحرف شود.

همچنین بحث‌های شدیدی درباره سطح پایدار رشد اقتصادی در برابر تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی و تخریب محیط‌زیست وجود دارد.

این جایزه معتبر، که به طور رسمی با نام جایزه بانک مرکزی سوئد در علوم اقتصادی به یادبود آلفرد نوبل شناخته می‌شود، آخرین جایزه‌ای است که امسال اعطا شد و ارزش آن ۱۱ میلیون کرون سوئد (۱.۲ میلیون دلار) است.

جوئل موکیر، استاد دانشگاه نورث‌وسترن در ایالات متحده، نیمی از این جایزه را دریافت کرد.

فیلیپ آژیون، استاد کالج دو فرانس، اینسید در پاریس و دانشکده اقتصاد لندن، و پیتر هاویت، استاد دانشگاه براون در ایالات متحده، نیمی دیگر از جایزه را به طور مشترک دریافت کردند.

آژیون: تعرفه‌ها مانع رشد هستند

این جایزه در زمانی اعطا شده که اقتصاد جهانی در نقطه عطفی قرار دارد و بسیاری انتظار دارند هوش مصنوعی موج جدیدی از رشد را به همراه داشته باشد. این جایزه همچنین به خطرات استراتژیک عقب‌افتادگی اروپا از ایالات متحده و چین در فناوری‌های آینده و هزینه‌های بالقوه موانع تجارت جهانی اشاره دارد.

آژیون در کنفرانس مطبوعاتی از طریق تماس تلفنی گفت که جهانی‌زدایی و موانع تعرفه‌ای «موانع رشد» هستند و افزود: «هرچه بازار بزرگ‌تر باشد، امکانات بیشتری برای تبادل ایده‌ها، انتقال فناوری‌ها و رقابت سالم وجود دارد.» 

وی افزود: «هر چیزی که مانع باز بودن شود، مانعی برای رشد است. من اکنون ابرهای تاریکی را می‌بینم که در حال جمع شدن هستند و فشار برای ایجاد موانع تجاری و باز بودن می‌آورند.» 

آژیون از اروپا خواست تا از ایالات متحده و چین یاد بگیرد، که به گفته او راه‌هایی برای آشتی دادن رقابت و سیاست صنعتی پیدا کرده‌اند.

او گفت: «در اروپا، به نام سیاست رقابتی، ما به شدت با هر نوع سیاست صنعتی مخالف بودیم. فکر می‌کنم باید در این زمینه پیشرفت کنیم و راه‌هایی برای آشتی دادن سیاست صنعتی در حوزه‌هایی مانند دفاع، اقلیم، هوش مصنوعی و زیست‌فناوری پیدا کنیم.» 

هاویت: بازگرداندن مشاغل تولیدی به آمریکا مورد تردید است

هاویت، که گفت از دریافت این جایزه «کاملاً شوکه» شده است، نیز از سیاست‌های تجاری ترامپ انتقاد کرد.

او به رویترز گفت: «کاملاً واضح است که این سیاست‌ها با کاهش آنچه ما اثر مقیاس می‌نامیم، نوآوری را دلسرد می‌کنند. شروع یک جنگ تعرفه‌ای فقط اندازه بازار را برای همه کاهش می‌دهد.» 

وی افزود که تلاش برای بازگرداندن مشاغل تولیدی به ایالات متحده شاید از نظر سیاسی منطقی باشد، اما سیاست اقتصادی خوبی نیست.

او گفت: «ما در طراحی کفش‌های دویدن خوب هستیم، اما بهتر است تولید آن‌ها را به دیگران واگذار کنیم.»

برندگان پیشین شامل کروگمن و فریدمن

جوایز پزشکی، فیزیک، شیمی، صلح و ادبیات هفته گذشته اعلام شدند.

این جوایز بر اساس وصیت‌نامه آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و تاجر سوئدی، از سال ۱۹۰۱ اهدا شده‌اند، با چند وقفه که عمدتاً به دلیل جنگ‌های جهانی بوده است.

جایزه اقتصاد بعدها تأسیس شد و برای اولین بار در سال ۱۹۶۹ به راگنار فریش از نروژ و یان تینبرگن از هلند برای کار در مدل‌سازی پویای اقتصادی اهدا شد. برادر یان تینبرگن، نیکلاس، نیز در سال ۱۹۷۳ جایزه پزشکی را دریافت کرد.

اگرچه تعداد کمی از اقتصاددانان چهره‌های شناخته‌شده‌ای هستند، برندگان نسبتاً معروف شامل بن برنانکه، رئیس سابق فدرال رزرو آمریکا، و پل کروگمن و میلتون فریدمن هستند.