iran-emrooz.net | Wed, 08.10.2025, 11:47

سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر ام. یاغی روز چهارشنبه به دلیل توسعه چارچوب‌های فلزی-آلی (Metal–Organic Frameworks) برنده جایزه نوبل شیمی شدند؛ دستاوردی که یک کارشناس آن را به کیف جادویی هرمیون گرنجر در مجموعه داستان‌های «هری پاتر» تشبیه کرده است.

کمیته نوبل شیمی اعلام کرد این سه دانشمند، در پژوهش‌هایی که از سال ۱۹۸۹ آغاز شده، نوع جدیدی از معماری مولکولی را توسعه دادند که برخلاف ظاهر کوچک، ظرفیت داخلی بسیار بزرگی دارد؛ همانند کیف هرمیون.

اولوف رامستروم، عضو کمیته نوبل شیمی گفت: «آنها سازه‌های مولکولی با فضاهای بزرگ خلق کرده‌اند که گازها و سایر مواد شیمیایی می‌توانند از درون آن‌ها عبور کنند».

هانس الگرن، دبیرکل آکادمی سلطنتی علوم سوئد، اعلام کرد که جایزه شیمی سومین جایزه اعلام‌شده در هفته جاری بود.

ریچارد رابسون، ۸۸ ساله از دانشگاه ملبورن استرالیا، سوسومو کیتاگاوا، ۷۴ ساله از دانشگاه کیوتو ژاپن و عمر یاغی، ۶۰ ساله از دانشگاه کالیفرنیا برکلی سه برنده امسال بودند.

این شیمیدانان که به طور جداگانه اما با تاثیرگذاری بر پیشرفت‌های یکدیگر کار می‌کردند، روش‌هایی برای ساخت چارچوب‌های فلزی-آلی پایدار ابداع کردند — ساختارهایی که می‌توان آن‌ها را همچون اسکلت چوبی یک خانه در نظر گرفت.

این ساختارها قادرند گازها را درون چارچوب خود جذب و نگهداری کنند و امروزه کاربردهای عملی فراوانی دارند؛ از جمله جذب دی‌اکسیدکربن از جو یا استخراج آب از هوای خشک بیابان.

هاینر لینکه، رئیس کمیته نوبل شیمی، در بیانیه‌ای خبری اظهار داشت: «چارچوب‌های فلزی-آلی دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای هستند و فرصت‌هایی بی‌سابقه برای تولید مواد سفارشی با عملکردهای جدید فراهم می‌کنند».

سوسومو کیتاگاوا روز چهارشنبه پس از اعلام این خبر، در گفت‌وگو با کمیته و رسانه‌ها گفت: «از اینکه پژوهش طولانی‌مدتم مورد تقدیر قرار گرفته، بسیار مفتخر و خوشحالم».

جایزه سال ۲۰۲۴ به دیوید بیکر، زیست‌ شیمیدان دانشگاه واشینگتن در سیاتل، و دمیش حسابیس و جان جامپر، دانشمندان کامپیوتر در شرکت گوگل دیپ‌مایند (مرکز پژوهشی هوش مصنوعی بریتانیایی-آمریکایی مستقر در لندن)، تعلق گرفت.

این سه نفر به‌خاطر کشف تکنیک‌های قدرتمند رمزگشایی و حتی طراحی پروتئین‌های جدید، که سنگ بنای حیات هستند، برگزیده شدند. دستاوردهای آن‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته از جمله هوش مصنوعی صورت گرفته و می‌تواند چگونگی تولید داروهای جدید و سایر مواد را دگرگون کند.

اولین جایزه نوبل سال ۲۰۲۵ نیز روز دوشنبه اعلام شد. جایزه پزشکی به مری ای. برانکو، فرد رمزدل و دکتر شیمون ساکاگوچی برای کشفیات آن‌ها درباره تحمل ایمنی محیطی تعلق گرفت.

جایزه فیزیک روز سه‌شنبه به جان کلارک، میشل اچ. دوورت و جان ام. مارتینیس برای تحقیقات‌شان درباره پدیده عجیب تونل‌زنی کوانتومی اعطا شد؛ پژوهشی که به توسعه توانمندی‌های ارتباطات دیجیتال و رایانش روزمره کمک می‌کند.

اعلام برندگان نوبل امسال با معرفی برنده ادبیات در روز پنجشنبه، جایزه صلح در جمعه و جایزه اقتصاد در دوشنبه آینده ادامه خواهد داشت.

مراسم اعطای جوایز روز دهم دسامبر، در سالروز درگذشت آلفرد نوبل برگزار می‌شود؛ نوبل صنعتگر ثروتمند سوئدی و مخترع دینامیت بود که در سال ۱۸۹۶ درگذشت.

خبرگزاری آسوشیتدپرس