iran-emrooz.net | Sat, 04.10.2025, 8:02

باراک راوید / اکسیوس 

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز جمعه اعلام کرد که اسرائیل باید حملات خود به غزه را متوقف کرده و برای آزادی گروگان‌ها آماده شود، زیرا او اکنون باور دارد که حماس «برای صلحی پایدار آماده است».

اهمیت موضوع
این نخستین بار از زمان بازگشت ترامپ به قدرت است که او تلاش می‌کند بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را به توقف جنگ وادار کند.

جزئیات
حماس با یک “بله، اما” به طرح صلح ترامپ در غزه پاسخ داده است.

حماس در پاسخ به طرح صلح ترامپ برای غزه گفته است که آن را با رویکرد «بله، اما...» پذیرفته است.
این گروه اعلام کرد که آماده است همه گروگان‌های باقی‌مانده را در ازای پایان جنگ و خروج کامل نیروهای اسرائیلی آزاد کند. با این حال، در حالی که با برخی بخش‌های طرح ترامپ موافقت کرده، خواستار گفت‌وگوهای فنی درباره بخش‌های دیگر و مذاکرات سیاسی برای حل باقی موارد شده است.

چند ساعت پیش از پاسخ حماس، ترامپ هشدار داده بود که اگر این گروه تا روز یکشنبه طرح او را نپذیرد، “جهنم” را به راه خواهد انداخت. اکنون با درخواست حماس برای ادامه مذاکرات، روشن نیست رئیس جمهور تا چه زمانی برای دستیابی به توافق صبر خواهد کرد.

ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی تروت‌سوشال نوشت: «ما هم‌اکنون در حال گفت‌وگو درباره جزئیاتی هستیم که باید روشن شوند.» او تاکید کرد که حملات اسرائیل باید متوقف شود زیرا در شرایط فعلی، «نجات گروگان‌ها بیش از حد خطرناک است».

این فشار علنی ترامپ چالشی ناخوشایند برای نتانیاهو ایجاد کرده است. او اکنون به‌سختی می‌تواند درخواست حمایت تنها متحد بین‌المللی خود را رد کند. قطر و مصر نیز از پاسخ حماس استقبال کرده‌اند و گفته‌اند در حال آماده‌سازی برای آغاز گفتگوها برای پایان جنگ هستند.

مواضع طرف‌ها
موسی ابومرزوق، از رهبران حماس، در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «اولویت توقف جنگ و کشتارهاست و از این منظر ما به طرح ترامپ پاسخ مثبت دادیم.» او تاکید کرد که حماس با ۹ بند نخست طرح ترامپ موافق است.

در بیانیه‌ای، حماس از تلاش‌های ترامپ و کشورهای عربی و اسلامی برای تدوین طرحی که خواستار «پایان جنگ علیه نوار غزه، مبادله اسرا، ورود فوری کمک‌ها، رد اشغال غزه و مخالفت با کوچ اجباری مردم فلسطین از آن» است، قدردانی کرد. این‌ها بخش‌هایی از طرح هستند که مورد توافق حماس قرار گرفته است.

حماس همچنین اعلام کرد که در ازای پایان جنگ و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از نوار غزه، آماده است همه گروگان‌ها – چه زنده و چه جان‌باخته – را مطابق با نسبت مبادله تعیین‌شده در طرح ترامپ آزاد کند. ابومرزوق گفت حماس خواستار مذاکره درباره جزئیات خروج نیروهای اسرائیلی است.

پشت پرده
یک مقام اسرائیلی به اکسیوس گفت نتانیاهو از واکنش ترامپ غافلگیر شد. او در جلسات مشاوره‌ای روز جمعه، پس از پاسخ حماس و پیش از اعلام موضع ترامپ، تاکید کرد که پاسخ حماس را رد طرح ترامپ می‌داند. این مقام افزود نتانیاهو بر هماهنگی با ایالات متحده درباره پاسخ اسرائیل اصرار دارد تا این تصور ایجاد نشود که حماس به‌طور مثبت به طرح ترامپ پاسخ داده است.

با این حال، تیم مذاکره‌کننده اسرائیلی که رسیدگی به پرونده گروگان‌ها را برعهده دارد، پاسخ حماس را «مثبت» ارزیابی کرده و معتقد است که این امر می‌تواند مسیر توافق را بگشاید.

به موجب طرح ترامپ، حماس باید ظرف ۷۲ ساعت پس از دستیابی به توافق، همه ۲۰ گروگان زنده و بقایای ۲۸ گروگان جان‌باخته را آزاد کند. در مقابل، اسرائیل ۲۵۰ زندانی فلسطینی محکوم به حبس ابد به‌دلیل قتل اسرائیلی‌ها و ۱۷۰۰ زندانی دیگر که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در غزه بازداشت شده‌اند را آزاد خواهد کرد.

حماس در بیانیه خود اعلام کرد که «در صورت فراهم‌بودن شرایط میدانی لازم برای اجرای مبادله»، قادر به آزادی تمام گروگان‌ها خواهد بود. منابع مطلع گفته‌اند حماس به میانجی‌ها اطلاع داده که از محل دفن همه گروگان‌های جان‌باخته آگاهی ندارد و لذا برای یافتن آن‌ها به زمانی بیش از ۷۲ ساعت نیاز دارد. ابومرزوق نیز در مصاحبه با الجزیره گفت تحویل همه گروگان‌ها ظرف سه روز «نظری و غیرواقعی» است و توضیح داد که یافتن تمامی اجساد ممکن است ماه‌ها طول بکشد.

روند تحولات
ترامپ روز دوشنبه طرح صلح خود را ارائه کرد و نتانیاهو نیز علناً با آن موافقت نمود. قطر، مصر و ترکیه از حماس خواستند حتی اگر با همه مفاد آن موافق نیست، پاسخی مثبت ارائه دهد. حماس در بیانیه روز جمعه اعلام کرد پس از رایزنی در نهادهای رهبری خود و مشورت گسترده با دیگر گروه‌های فلسطینی و میانجی‌ها، پاسخ خود را تسلیم کرده است و اکنون آماده است «فوراً از طریق میانجی‌ها وارد مذاکرات برای بررسی جزئیات شود».

ترامپ در ویدئویی در حساب تروت سوشال اعلام کرد: «ما بسیار به پایان دادن جنگ در غزه نزدیک هستیم» و تاکید کرد تمامی طرف‌ها «منصفانه» مورد برخورد قرار خواهند گرفت.

تصویر کلی
در بیانیه خود، حماس تاکید کرد که آماده است اداره نوار غزه را به نهادی فلسطینی متشکل از کارشناسان مستقل و «بر پایه اجماع ملی فلسطینی و با اتکا به حمایت عربی و اسلامی» واگذار کند. حماس پیش‌تر نیز در اصل با چنین ایده‌ای موافقت کرده بود، اما در این بیانیه مشخص نکرد که آیا با جزئیات حکمرانی مندرج در طرح ترامپ موافق است یا خیر.

حماس افزود: «مسائل دیگر مندرج در پیشنهاد رئیس‌جمهور ترامپ که به آینده نوار غزه و حقوق مسلم ملت فلسطین مربوط می‌شود، با موضع ملی فراگیر و قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی مرتبط است و از طریق چارچوب ملی فلسطینی جامعی که حماس در آن مشارکت فعال و مسئولانه خواهد داشت، بررسی خواهد شد.» 

میان خطوط، این موضع به‌نظر نوعی رد پیشنهاد ترامپ درباره تشکیل «هیأت صلح» است که خود او ریاست آن را بر عهده می‌گیرد تا دولت تکنوکراتی غزه را هدایت کند.

در پاسخ علنی حماس، اشاره مستقیمی نیز به دو بخش مهم طرح ترامپ نشده است: خلع سلاح کامل این گروه و ایجاد نیروی بین‌المللی ثبات با حضور نیروهایی از کشورهای عربی و اسلامی. ابومرزوق در مصاحبه با الجزیره گفت همه جزئیات مربوط به نیروی بین‌المللی «نیازمند درک و توضیح بیشتر است» و تأکید کرد که حماس آماده است درباره مسأله سلاح‌هایش نیز وارد مذاکره شود.

پیام ویدیویی ترامپ درباره پاسخ مثبت حماس
ترامپ ویدئویی دربارهٔ پاسخ مثبت حماس به طرح صلح غزه منتشر کرد و آن را «روز بسیار ویژه» و «بی‌سابقه» توصیف کرد:
«می‌خواهم از کشورهایی که در پیگیری و سامان‌دهی این موضوع به من کمک کردند تشکر کنم: قطر، ترکیه، عربستان سعودی، مصر، اردن و بسیاری دیگر. افراد زیادی تلاش بسیار کردند.
این روز بزرگی است — ببینیم اوضاع چگونه ختم می‌شود. باید حرف پایانی را بزنیم و آن را تبدیل به واقعیت کنیم.
مهم‌تر از همه، منتظر بازگشت گروگان‌ها به آغوش خانواده‌هایشان هستم و متأسفانه شما از شرایط برخی از آن‌ها مطلعید؛ امیدوارم برخی گروگان‌ها به خانواده‌هایشان بازگردند، چون خانواده‌ها خواهان بازگشت آن جوان یا آن زن به‌صورت زنده بودند. بنابراین می‌گویم که این روز بسیار خاص است؛ از جهاتی بی‌سابقه است.
از همهٔ شما و آن کشورهای شایسته‌ای که کمک کردند صمیمانه سپاسگزارم. این کمک برای ما بسیار مهم بود. همه می‌خواهند این جنگ پایان یابد و صلح در خاورمیانه برقرار شود.
ما بسیار به رسیدن به این هدف نزدیک هستیم. از همهٔ شما تشکر می‌کنم — به همه عادلانه رفتار خواهد شد.»