اوپن‌ای‌آی مدل پیشرفته چت‌بات خود را معرفی کرد

خبرگزاری رویترز

شرکت اوپن‌ای‌آی (OpenAI) روز پنج‌شنبه مدل هوش مصنوعی جدید خود با نام «GPT-5» را عرضه کرد؛ نسخه‌ای که مدت‌ها در انتظار آن بودند و ادامه‌دهنده فناوری‌ای است که طی سال‌های اخیر کسب‌وکار و فرهنگ جهانی را دگرگون ساخته است.

به گزارش خبرگزاری رویترز، مدل‌های «GPT» شرکت اوپن‌ای‌آی همان فناوری‌ای هستند که پشت چت‌بات محبوب «ChatGPT» قرار دارند. طبق اعلام شرکت، GPT-5 از امروز برای تمام ۷۰۰ میلیون کاربر ChatGPT در دسترس خواهد بود.

اکنون پرسش مهم این است که آیا شرکتی که موج جهانی هوش مصنوعی مولد را آغاز کرد، قادر خواهد بود به پیشرفت‌های فناورانه‌ای ادامه دهد که کاربران سطح سازمانی را جذب کرده و هزینه‌های سنگین سرمایه‌گذاری در این حوزه را توجیه کند یا نه.

عرضه این مدل در زمانی حساس برای صنعت هوش مصنوعی انجام شده است. غول‌های بزرگ فناوری – آلفابت (شرکت مادر گوگل)، متا (مالک فیسبوک)، آمازون و مایکروسافت (حامی مالی اوپن‌ای‌آی) – به شکل بی‌سابقه‌ای هزینه‌های سرمایه‌ای خود را برای توسعه مراکز داده هوش مصنوعی افزایش داده‌اند؛ اقدامی که امید سرمایه‌گذاران به بازدهی‌های چشمگیر را تقویت کرده است. این چهار شرکت در مجموع پیش‌بینی می‌کنند که در سال مالی جاری نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار هزینه کنند.

در همین حال، اوپن‌ای‌آی مذاکرات اولیه‌ای را آغاز کرده تا به کارکنان خود اجازه دهد بخشی از سهامشان را در چارچوب ارزش‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری نقد کنند؛ جهشی بزرگ از ارزش فعلی این شرکت که ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است. گفته می‌شود که پژوهشگران ارشد در این حوزه اکنون پاداش‌های امضای قرارداد تا سقف ۱۰۰ میلیون دلار دریافت می‌کنند.

نوآ اسمیت، نویسنده اقتصادی، در این‌باره می‌گوید: «تا این‌جا هزینه‌کرد سازمان‌ها برای هوش مصنوعی نسبتاً پایین بوده، در حالی‌که استقبال کاربران عادی بسیار پررونق بوده است، چون مردم از چت کردن با ChatGPT لذت می‌برند. اما هزینه‌کرد کاربران خانگی به‌تنهایی هرگز نمی‌تواند این سطح از سرمایه‌گذاری در مراکز داده را توجیه کند.»

اوپن‌ای‌آی در تلاش است بر قابلیت‌های حرفه‌ای و سازمانی GPT-5 تأکید کند. این شرکت می‌گوید GPT-5، افزون بر توسعه نرم‌افزار، در زمینه‌هایی مانند نگارش، پاسخ به پرسش‌های مرتبط با سلامت و مسائل مالی نیز عملکرد بسیار خوبی دارد.

سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی، در یک نشست خبری گفت: «GPT-5 نخستین بار است که یکی از مدل‌های اصلی ما واقعاً این حس را ایجاد می‌کند که می‌توانید از یک کارشناس واقعی در سطح دکترای تخصصی هر سؤالی بپرسید.»

او افزود: «یکی از جذاب‌ترین قابلیت‌های GPT-5 این است که می‌تواند برایتان بلافاصله نرم‌افزارهای باکیفیت بنویسد. ایده تولید نرم‌افزار به‌درخواست، یکی از ویژگی‌های شاخص دوران GPT-5 خواهد بود.»

یکی از معیارهای مهم موفقیت این مدل، میزان پیشرفت آن نسبت به نسخه پیشین (GPT-4) است؛ اینکه آیا این ارتقا همان‌قدر چشمگیر است که در جهش‌های قبلی مشاهده شد. دو ارزیاب اولیه به رویترز گفته‌اند که هرچند GPT-5 از نظر توانایی در کدنویسی و حل مسائل علمی و ریاضی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده، اما به‌نظرشان جهش از GPT-4 به GPT-5 به اندازه جهش‌های قبلی قابل‌توجه نیست.

تفکر بیشتر

نزدیک به سه سال پیش، ChatGPT برای نخستین بار جهان را با هوش مصنوعی مولد آشنا کرد. این ابزار با توانایی‌اش در نوشتن متون و اشعار شبیه به انسان، به یکی از سریع‌ترین برنامه‌های در حال رشد تاریخ بدل شد.

در مارس ۲۰۲۳، اوپن‌ای‌آی با عرضه GPT-4 گام بلندی رو به جلو برداشت. این مدل زبانی بزرگ، جهشی قابل‌توجه در سطح هوش داشت. در حالی که نسخه پیشین یعنی GPT-3.5، در آزمون وکالت آمریکا نمره‌ای در میان ۱۰ درصد پایینی کسب کرده بود، GPT-4 موفق شد در میان ۱۰ درصد بالایی قرار گیرد.

این جهش GPT-4 حاصل افزایش توان محاسباتی و داده‌های آموزشی بود. اوپن‌ای‌آی امیدوار بود که ادامه این مسیر – یعنی «افزایش مقیاس» – به‌طور پیوسته به پیشرفت بیشتر مدل‌ها بینجامد.

اما این شرکت در روند افزایش مقیاس با مشکلاتی روبه‌رو شد. یکی از چالش‌ها، محدودیت داده‌ها بود. ایلیا سوتسکِوِر، رئیس پیشین علمی اوپن‌ای‌آی، سال گذشته گفته بود که گرچه توان پردازشی به‌طور پیوسته در حال افزایش است، اما داده‌های آموزشی چنین نیستند.

منظور او این بود که مدل‌های زبانی بزرگ با حجم عظیمی از داده‌های متنی انسان‌ساخت – که عمدتاً از کل اینترنت استخراج می‌شوند – آموزش می‌بینند، و آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی منبع بزرگ‌تری برای این نوع داده‌ها در اختیار ندارند.

در کنار کمبود داده، چالش دیگر این است که «دوره‌های آموزشی» برای مدل‌های عظیم به دلیل پیچیدگی سیستم، بیشتر در معرض خطاهای سخت‌افزاری هستند. افزون بر این، پژوهشگران تا پایان دوره که ممکن است چندین ماه طول بکشد، از عملکرد نهایی مدل اطلاع دقیقی ندارند.

در همین حال، اوپن‌ای‌آی مسیر تازه‌ای برای افزایش هوشمندی مدل‌های خود کشف کرد: «محاسبه در زمان اجرا» (test-time compute)؛ روشی که در آن مدل هوش مصنوعی می‌تواند زمان پردازشی بیشتری را صرف «تفکر» درباره هر سؤال کند. این قابلیت امکان حل مسائل دشواری همچون ریاضیات پیشرفته یا عملیات پیچیده‌ای را که نیازمند استدلال و تصمیم‌گیری دقیق هستند، فراهم می‌سازد.

GPT-5 در این زمینه مانند یک مسیریاب عمل می‌کند: هرگاه کاربر سؤال پیچیده‌ای مطرح کند، مدل از طریق test-time compute وارد عمل می‌شود تا پاسخ دقیق‌تری ارائه دهد.

این نخستین بار است که عموم کاربران به فناوری محاسبه در زمان اجرا در محصولات اوپن‌ای‌آی دسترسی پیدا می‌کنند؛ قابلیتی که آلتمن آن را بخشی از مأموریت اصلی شرکت برای توسعه هوش مصنوعی به نفع تمامی بشریت می‌داند.

آلتمن در پایان تأکید کرد که سطح فعلی سرمایه‌گذاری در این حوزه هنوز کافی نیست.

او گفت: «ما باید زیرساخت‌های بسیار بیشتری را در سطح جهانی ایجاد کنیم تا بتوانیم هوش مصنوعی را به‌صورت محلی در همه بازارها در دسترس قرار دهیم.»