ایران یک دانشمند هسته‌ای خود را اعدام کرد

فرناز فصیحی / نیویورک تایمز / ۶ آگوست ۲۰۲۵

به گزارش خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه، ایران روز چهارشنبه یکی از دانشمندان هسته‌ای خود را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل و تسهیل ترور یک دانشمند هسته‌ای دیگر توسط اسرائیل در جریان جنگ دو کشور در ماه ژوئن اعدام کرد.

قوه قضائیه اعلام کرد که این دانشمند، روزبه وادی، در یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین سایت‌های هسته‌ای کشور کار می‌کرده و به اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ای که دشمنان ایران به دنبال آن هستند، دسترسی داشته است. قوه قضائیه اعلام کرد که آقای وادی پس از آنکه به جرم جاسوسی و ارائه اطلاعات به اسرائیل مجرم شناخته شد، با طناب دار اعدام شد.

این اعدام پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و ایالات متحده در ماه ژوئن انجام شد، زمانی که اسرائیل حداقل ۳۰ فرمانده ارشد نظامی ایران و ۱۱ دانشمند هسته‌ای را ترور کرد.

مقامات ایرانی علناً اذعان کرده‌اند که نفوذ گسترده اسرائیل در دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی این کشور، اسرائیل را قادر ساخت تا بخش‌های کلیدی زنجیره فرماندهی نظامی ایران را در شب اول جنگ از بین ببرد و به آن در انجام حملات پهپادی از داخل ایران کمک کند. پس از جنگ، مقام‌های ایران، اسرائیل را به خاطر مجموعه‌ای از انفجارها و آتش‌سوزی‌ها در سراسر کشور سرزنش کرده‌اند.

اگرچه این دو کشور سال‌هاست درگیر یک جنگ پنهان هستند، اما دقت اطلاعات اسرائیل و توانایی آن در انجام حملات داخل ایران، مقامات ایرانی را به شدت نگران کرده است.

گزارش‌های رسانه‌های ایرانی و گروه‌های حقوق بشری می‌گویند از زمان پایان جنگ، مقام‌های ایران صدها نفر، از جمله فعالان و مخالفان، را به ظن جاسوسی و تهدید امنیت ملی دستگیر کرده‌اند.

اما دستگیری و اعدام یک دانشمند هسته‌ای در کشوری که به برنامه هسته‌ای داخلی خود افتخار می‌کند و دانشمندانش را قهرمانان ملی می‌داند، بسیار نادر است. این اقدام همچنین اعترافی شرم‌آور به میزان احتمالی نفوذ موساد، سرویس اطلاعاتی خارجی اسرائیل، در ایران است.

وزارت اطلاعات ایران هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که ۲۰ جاسوس و عامل مرتبط با اسرائیل را دستگیر کرده است. گروه‌های حقوق بشری می‌گویند ایران از زمان آغاز جنگ در ماه ژوئن، ۱۰ نفر از جمله آقای وادی را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام کرده است.

دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل - که بر موساد نظارت دارد - به درخواست اظهار نظر در مورد اعدام آقای وادی و ادعاهای وابستگی او به اسرائیل پاسخی نداد. خانواده یا نماینده قانونی آقای وادی بلافاصله در این مورد اظهار نظر نکردند. تا زمان اعلام اعدام او توسط قوه قضائیه، ایران دستگیری او را فاش نکرده بود.

غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه ایران، روز سه‌شنبه گفت که این کشور با جاسوسان با قاطعیت برخورد خواهد کرد. طبق گزارش‌های رسانه‌های رسمی ایران، محاکمه افرادی که اخیراً دستگیر شده‌اند را تسریع خواهد کرد.

آقای محسنی اژه‌ای گفت: «جاسوسان باید شناسایی شوند، اما شناسایی جاسوسان آسان نیست، ما نمی‌توانیم آنها را در خیابان‌ها پیدا کنیم، سیستم اطلاعاتی ما باید آنها را شناسایی و دستگیر کند.» «اما ما باید این کار را با روند قضایی مناسب و عادلانه انجام دهیم.»

گروه‌های حقوق بشر، ایران را به نقض حقوق ایرانیان و انجام اعدام‌های خودسرانه متهم کرده‌اند و ابراز نگرانی کرده‌اند که سرکوب گسترده از زمان جنگ در ماه ژوئن می‌تواند برای سرکوب مخالفان مورد استفاده قرار گیرد. روند قضایی در ایران برای افراد متهم به جاسوسی اغلب مبهم است و محاکمه‌ها توسط دادگاه انقلاب پشت درهای بسته انجام می‌شود.

حداقل دو دستگیری و اعدام مهم دیگر مربوط به جاسوسی برای ایالات متحده و بریتانیا وجود داشته است.

در سال ۲۰۱۶، ایران شهرام امیری، دانشمند هسته‌ای، را پس از آنکه به ایالات متحده پناهنده شد و سپس به ایران بازگشت و ادعا کرد که توسط سرویس‌های اطلاعاتی ایالات متحده در حین انجام یک سفر زیارتی در عربستان سعودی ربوده شده است، به جرم خیانت اعدام کرد.

و در سال ۲۰۲۳، ایران علیرضا اکبری، معاون سابق وزیر دفاع، را اعدام کرد. او به مدت ۱۵ سال برای سرویس اطلاعاتی بریتانیا جاسوسی می‌کرد و اسرار حساس هسته‌ای، از جمله محل سایت هسته‌ای زیرزمینی فوردو را که در ماه ژوئن توسط ایالات متحده بمباران شد، برای غرب فاش کرده بود.

قوه قضائیه ایران ادعاهای خود علیه آقای وادی را در خبرگزاری خود که به عنوان یک پلتفرم ارتباط عمومی عمل می‌کند، منتشر کرد. در این گزارش آمده است که موساد آقای وادی را به صورت آنلاین استخدام کرده و او پنج بار با عوامل خود در اتریش ملاقات کرده و گزارش‌های هفتگی در مورد فعالیت‌های سایت هسته‌ای محل کار خود برای آنها ارسال کرده است. در این گزارش آمده است که اسرائیل به او ارز دیجیتال پرداخت کرده است، اما مبلغ آن فاش نشده است.

تلویزیون دولتی ایران روز چهارشنبه ویدئویی از اعترافات آقای وادی را پخش کرد که در آن به اتهامات علیه خود اعتراف می‌کرد. گروه‌های حقوق بشری، ایران را به مجبور کردن بازداشت‌شدگان به ضبط ویدیوهای اعتراف تحت فشار متهم کرده‌اند.

شبکه فارغ‌التحصیلان دانشگاه امیرکبیر، یک دانشکده برجسته علوم و مهندسی، در بیانیه‌ای اعلام کرد که آقای وادی با مدرک دکترای مهندسی هسته‌ای با تمرکز بر راکتورها از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بود و به عنوان محقق در پژوهشکده علوم هسته‌ای نخبگان در سازمان انرژی اتمی ایران مشغول به کار بود.

ایران همچنین روز چهارشنبه مرد دوم، مهدی اصغرزاده، را اعدام کرد که قوه قضائیه او را به عنوان عضوی از گروه تروریستی داعش معرفی کرد. ایران اعلام کرد که او در عراق و سوریه آموزش دیده و برای انجام حملات تروریستی وارد ایران شده بود.